Þjóðviljinn - 21.10.1988, Blaðsíða 12

AÐ UTAN
Albanía eykur sambönd
við umheiminn
En risaveldin enn í ónáð
16. október, afmælisdagur
Envers Hoxha, leiðtoga
kommúnistaflokks og ríkis í
Albaníu um langt skeið, var
haldinn hátíðlegur þarlendis í
ár að vandá og miklu lofi hlað-
ið á hinn látna foringja, sem
hefði orðið áttræður þennan
dag ef honum hefði enst aldur
til. Engu að síður er Ijóst að
eftirmaður Hoxha, Ramiz
Alia, leggur áherslu á að auka
samskipti Albaníu við um-
heiminn, hægt og bítandi, og
hverfa þannig frá einangrun-
arstefnu Hoxha heitins.
Rétt er að vísu að geta
þess, að einangrun Albaníu
var aldrei svo alger sem frétt-
amiðlar venjulega gáfu í skyn.
Þótt opinberlega héti það svo
að Albanía væri umkringd
óvinum, þá kom það ekki í veg
fyrir að Albanir hefðu talsverð
verslunarviðskipti við þá
sömu óvini, það er að segja
bæði Austur- og Vestur-
Evrópuríki. Ekki var heldur
þessi samt tiltölulega mikla
einangrun Albaníu á þessum
tíma eingöngu hennar sök;
yfirdrottnunartilburðir, fjand-
skapur og jafnvel tilraunir til
að koma af stað stjórnarbylt-
ingu af hálfu Júgóslavíu, So-
vétríkjanna og Vesturlanda
voru í því sambandi mikilvæg-
ar ástæður.
Einu sönnu
kommúnistarnir
Hoxha var leiðtogi skæruliða-
hreyfingar undir forustu komm-
únista, sem í heimsstyrjöldinni
síðari barðist gegn ítölum og
Þjóðverjum og komst til valda út
á það. Þetta var sem sé á sömu
lund og gerðist með Tito og hans
menn í Júgóslavíu. Fyrstu árin
eftir stríðið var náið samstarf
með Albaníu og Júgóslavíu, en
upp úr því slitnaði er Albönum
þótti grannar þeirra og banda-
menn vera teknir að gerast full
ráðríkir um landsmál í Albaníu.
Albanir urðu því einhverjir dygg-
ustu bandamenn Stalíns í þrætu
hans við Tito. En upp á vinskap
Sovétmanna og Albana slettist
fljótlega eftir að Khrústsjov kom
í Albaníu eru konur herþjálfaðar ekki síður en karlar.
IAHDSVIRKJUN
Blönduvirkjun
Útboð
Landsvirkjun óskar hér meö eftir tilboðum í jarö-
stíflugerö, gröft veituskurða og byggingu til-
heyrandi veituvirkja. Verkinu er skipt í tvo sjálf-
stæða verkhluta og heimilt er aö bjóða í annan
hvorn verkhlutann eða báða.
Útboð 9512: Verkið felur í sér bygggu Gilsár-
stíflu ásamt veituvirkjum að með-
töldum frárennslisskurði.
Helstu magntölur eru:
Gröfturog
sprengingar 1.100.000 m3
Fyllingar 1.100.000 m3
Steypa 8.000 m3
Útboð 9515: Verkið felur í sér byggingu Blöndu-
stíflu og Kolkustíflu ásamt veituvir-
kjum.
Helstu magntölur eru:
Gröfturog
sprengingar 1.000.000 m3
Fyllingar 1.400.000 m3
Steypa 4.000 m3
Verktakar sem hafa hug á að kynna sér aðstæð-
ur á virkjunarstað eru hvattir til að hafa samband
við skrifstofu Landsvirkjunar sem fyrst.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu Landsvirkj-
unar, Háleitisbraut 68,103 Reykjavík, frá og með
3. nóvember 1988 gegn óafturkræfu gjaldi að
upphæð kr. 10.000,- fyrir fyrsta eintak, en kr.
3.000,- fyrir hvert eintak þar til viðbótar af hvorum
útboðsgögnum fyrir sig.
Tilboðum skal skila á skrifstofu Landsvirkjunar í
Reykjavík fyrir kl. 14:00 föstudaginn 13. janúar
1989, en þar verða þau opnuð opinberlega sama
dag kl. 15.00.
Reykjavík, 20. október 1988
LANDSVIRKJUN
til vaida í Sovétríkjunum. Hoxha
og hans mönnum líkuðu ekki for-
dæmingar nýju sovésku forust-
unnar á Stalín og ráðríki Khrústs-
jovs og yfirlætisleg framkoma
gagnvart þessum smáa banda-
manni bættu þar ekki um. Sovét-
menn hótuðu efnahagslegum
þvingunum, ef Albanir yrðu
þeim óþægir, en Hoxha svaraði
að fyrr myndu Albanir ganga út í
hagann og bíta gras en að sleppa
nokkru af sjálfstæði sínu. Sovét-
menn steinhættu allri efnahags-
legri og tæknilegri aðstoð við Al-
bani og Albanir ráku á brott so-
véskt herlið, sem hafði haft bæki-
stöð á strönd landsins sunnan-
vert, við mynni Adríahafs. Var
það talinn veruiegur missir fyrir
Sovétmenn herfræðilega séð.
Albanir sneru sér þá í staðinn
að Kínverjum, sem þá voru að
verða óvinir Sovétmanna, og var
skaðinn vegna sambandsslitanna
við Sovétmenn að nokkru bættur
með kínverskri tækniaðstoð.
Voru Albanir sammála Kínverj-
um um að fordæma Sovétmenn
og bandamenn þeirra í Austur-
Evrópu sem „endurskoðunar-
sinna“, það er að segja villutrúar-
menn sem fallnir væru frá sönn-
um kommúnisma. En eftir að
fjórmenningaklíkan fræga -
„meindýrin fjögur“, eins og þess-
ar manneskjur voru nefndar í
föðurlandi sínu og af maóistum
víða um heim - var fallin í Kína,
komust Albanir fljótlega að
þeirri niðurstöðu að einnig Kín-
verjar væru gengnir af trú réttri.
Var þá svo komið, að Albanir
voru orðnir einu sönnu kommún-
istarnir í heiminum, eða því sem
næst, að þeirra eigin mati.
Bágindi
á ævikvöldi
Hoxha, sem lést árið 1985, 76
ára að aldri, átti við fleiri bágindi
að stríða á ævikvöldinu. Þá upp-
lýstist það sem sé að Mehmet
Shehu, sem gengið hafði Hoxha
næst að völdum í flokki og ríki allt
frá því í stríðinu, hafði allan
þennan tíma haft sem aðalstarf
njósnir og skemmdarstarfsemi í
þágu allra mögulegra óvina Al-
bana á því tímabili, en þeir voru
ófáir, eins og skilja má af framan-
skráðu. Þessu héldu fiokksfé-
lagar hans að minnsta kosti fram.
Albanska kommúnismanum
fylgdi mikil þjóðernishyggja og
þjóðernisstolt, sem varð til veru-
legrar andlegrar hressingar þess-
ari litlu þjóð, þeirri minnstu og
löngum fyrirlitnustu meðal Balk-
anþjóða. Framfarir á vettvangi
efnahagsmála og atvinnuvega
urðu og miklar á Hoxhatímanum
og veitti ekki af, því að fram til
Ioka heimsstyrjaldarinnar síðari
var Albanía að líkindum fátækust
og frumstæðust allra Evrópu-
landa. Og ekki gleymdist heldur
að þakka leiðtoga og flokki fyrir
uppbygginguna; jafnvel fjöllin
voru látin syngja þeim lof og
dýrð. Á hiíðar þeirra var skráð
stórum stöfum: „Rrofte shoku
Enver Hoxha,“ sem útleggst:
Lengi lifi félagi Enver Hoxha.
Skemmtikraftar sungu sálma um
flokkinn og lyftu höndum til him-
ins í bæn, hvenær sem á hann var
minnst í textanum.
Bann viðeinka-
bílum,
sköttum og trú-
arbrögðum
Orkuskorturinn margumtalaði
snerti Albani lítið, meðal annars
vegna þess að einkabílar eru þar
bannaðir. Skattar eru einnig
bannaðir þarlendis, sem og trúar-
brögð. Það bann átti sér þó varla
eingöngu rætur í kommúnískri
efnishyggju, heldur einnig í því
að „áður en hin hlægilegu hindur-
vitni voru af tekin“ (eins og einn
Albaninn orðaði það við undirrit-
aðan) skiptust AlbSnir milli
þrennra trúarbragða, íslams, ka-
þólsku og rétttrúnaðarkristni, og
hafði sú skipting ekki orðið þjóð-
areiningu til eflingar, eins og
nærri má geta.
Eftir að Ramiz Alia tók við
hefur sem sé verið stefnt að
auknum samböndum við útlönd,
enda má ætla að vinslitin við Kín-
verja, sem Albanir voru áður
mjög upp á komnir með tækniað-
stoð og annað, hafi orðið þeim
alvarlegur hnekkir. Albanía hef-
ur tekið upp stjórnmálasamband
við ríki eins og Vestur-
Þýskaland, Kanada og Spán og
sýnt stóraukin tilþrif til samstarfs
við önnur Balkanríki, þar á með-
al Júgóslavíu, þrátt fyrir vand-
ræðin í Kosovo, júgóslavnesku
sjálfstjórnarsvæðí sem er að
mestu byggt Albönum. Þessum
auknu diplómatísku samskiptum
fylgja aukin verslunarviðskipti.
Álbanir fara þó að öllu með gát í
samskiptunum við útlönd, og viss
ríki þvertaka þeir enn fyrir að
hafa nokkuð saman við að sælda.
Þar eru Sovétríkin efst á blaði.
Þau voru nógu ill áður að dómi
Albana, en nú fyrst finnst þeim
þar hafa tekið út fyrir allan þjófa-
bálk með nýskipan Gorbatsjovs,
sem þeir kalla „endurskoðunar-
stefnu á háu stigi.“ Einnig eru á
svarta listanum hjá Albönum
Bandaríkin, Suður-Afríka,
Suður-Kórea og ísrael.
Stalín
dýrkaöur enn
Eitt dæmið um opnunina hjá
Aliastjórninni er kynning á alb-
anskri menningu út á við. Þannig
var í ágúst haldin í Vestur-
Þýskalandi sýning mikil á alb-
önskum forngripum, tii að minna
heiminn á sögu Albana, sem að
líkindum eru komnir af Illýrum
hinum fornu. Tunga landsmanna
er indóevrópsk og myndar flokk
sér innan þess tungumáiabálks.
Nú er einnig farið að þýða bækur
á albönsku af erlendum málum,
en það var fátítt á Hoxhatíman-
um.
Albanía er líklega eina landið í
heiminum, þar sem Stalín er enn
vegsamaður að ráði, og styttur af
honum gnæfa þar enn yfir torg.
En líka það virðist vera að
breytast, þótt hægt fari. í mars
s.l. var þess gamla ekki minnst í
fjölmiðlum landsins á dánardægri
hans, og var það í fyrsta sinn frá
burtgangi hans fyrir 35 árum sem
það fórst fyrir. Daginn eftir var
að vísu borið á hann hrós í aðal-
blaði flokksins, en engu að síður
er þetta talið merki þess, að Stal-
ínsdýrkun sé á undanhaldi í
landinu. Má mikið vera ef shoku
Enver kæmist ekki að þeirri
niðurstöðu, mætti honum
ai^ðnast að líta upp úr gröf sinni,
að* Albanía væri þegar á hraðri
leið niður í endurskoðunarvillu
og síðasta vígi kommúnismans í
heiminum þar með að falla.
Dagur Þorleifsson
12 SlÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 21. október 1988