Þjóðviljinn - 22.10.1988, Blaðsíða 5

S J A V ARUT VEGSBL AÐ
SmábátaeigencLur
Hálka getur hamlað sjósókn
Fyrstu 8 mánuði ársins hefur afli smábáta dregist saman miðað við
samatímafyrir ári. Páfjölgaðismábátum um 25% 1987. Smábáta-
eigendur neyddir í okurfaðm kaupleigufyrirtœkja. I byrjun nœsta árs
verða viðrœður við kanadíska grásleppuhrognaframleiðendur um
samrœmingu á verði. Aðalfundur LS í næstu viku
Það sem af er hefur árið ekki
þótt gjöfult fyrir smábátaeigend-
ur. Samkvæmt bráðabirgðatölum
Fiskifélags íslands var smábáta-
aflinn fyrstu 8 mánuði ársins tæp
30 þúsund tonn en rúm 30 þúsund
tonn á sama tíma 1986. 1987 var
aflinn tæp 29 þúsund tonn. Af
þessu má ljóst vera að afli á hvern
bát hefur dregist nokkuð saman í
ljósi þess að smábátum fjölgaði
um 25% á síðasta ári.
Gæftir hafa verið hábölvaðar
vegna lélegs tíðarfars og dæmi
um að ekki hefur gefið á sjó nema
kannski 2-3svar í sl. ágústmánuði
og nú fer í hönd sá tími sem að
venju er sá erfiðasti til sjósóknar
á litlum opnum bátum. Ofan á
þetta bætast mikil greiðsluvand-
ræði þeirra sem keyptu nýja báta
með lánafyrirgreiðslu hjá
kaupleigufyrirtækjum. Þar eiga
margir í miklum erfiðleikum með
að standa í skilum á sama tíma
sem fiskverð hefur staðið í stað
og jafnvel lækkað að raungildi.
Okurfaðmlög
kaupleigufyrirtækja
Örn Pálsson framkvæmda-
stjóri Landssambands smábáta-
eigenda er þungorður í garð
kaupleigufyrirtækja sem hafa
lánað byrjendum í smábátaút-
gerð og sakar þessi fyrirtæki um
að vera ekki nægilega upplýst um
smábátaútgerð sem sé áhættu-
söm atvinnugrein. Dæmi eru um
menn sem hafa fengið 1,8 miljón
króna lán til 3ja ára og afborgun
lánsins er um 90 þúsund krónur á
mánuði og vanskil þegar komin í
600 þúsund krónur. Kaupleigu-
fyrirtækin taka oftast nær veð í
húseign viðkomandi en þó ekki
alltaf því sumsstaðar út á landi
eru húseignirnar ekki jafn verð-
mætar og hér í Reykjavík sem
ræður miklu um veðhæfni hús-
eignarinnar.
Örn segir að í dag eigi fjöl-
margir aðilar á hættu að missa
bæði bátinn og fasteignina ef þeir
fái ekki neina aðstoð. Að sumu
leyti má kenna útgerðarmannin-
um sjálfum um að hafa spent bog-
ann of hátt og látið bjartsýnina
draga sig á ansaeyrum en þess ber
þó líka að geta að Fiskveiðisjóður
veitir ekki lán út á smábáta og af
þeim sökum eru smábátasjó-
menn hraktir í okurfaðm
kaupleigufyrirtækjanna, ætli þeir
sér að kaupa nýjan bát eða fara út
í kostnaðarsamar endurbætur á
þeim gamla.
Fiskisaga
ráðuneytisins
Ástæða hinnar gífurlegu fjölg-
unar sem varð á smábátum á síð-
asta ári er af mörgum rakinn til
þeirrar fiskisögu sem slapp laus
úr sjávarútvegsráðuneytinu á sl.
ári þegar var verið að undirbúa
nýju fiskveiðilögin. Samkvæmt
sögunni átti að stoppa frekari
smíðar á smábátum á þessu ári og
því brugðu margir á það ráð að
kaupa nýjan bát sem þeir höfðu
að öðru leyti hugsað sér að gera
seinna. En eins og allir vita hefur
ekkert bann verið lagt á smíði
nýrra smábáta enn sem komið er.
Hálka á Bakka
Nokkrir staðir á landinu skera
sig dálítið úr hvað snertir fjölda
smábáta og eru nokkrir staðir þar
fremstir í flokki ss. á Norðfirði og
á Akranesi og aðstaðan þar að
mörgu leyti til fyrirmyndar. Engu
að síður eru þó nokkur sjávar-
pláss þar sem eingöngu er gert út
á smábáta og má þar nefna Bakk-
afjörð og Borgarfjörð eystri á
Austurlandi. Á fyrrnefnda staðn-
um þurfa smábátaeigendur að
draga báta sína upp á stóran
bakka sem á það til yfir vetrar-
tímann að verða ófær vegna
hálku og dæmi eru um að eigend-
ur bátanna hafa ekki náð að setja
bátanna út vegna mikillar hálku í
brekkunni.
6 bátar sokkið
Það sem af er árinu hafa 6 smá-
bátar sokkið, en sem betur fer
varð mannbjörg í öll skiptin.
Smábátaeigendur eru ekki par
hressir yfir yfirlýsingagleði for-
manns Rannsóknanefndar sjó-
slsysa sem hefur látið opinber-
lega í veðri vaka að þeim hafi ver-
ið sökkt. í þessum 6 tilvikum var
aðeins einn maður um borð í
hverjum bát. Örn Pálsson hefur
það fyrir satt að þar sem tveir hafi
verið um borð hafi þeir getað
komið í veg fyrir að bátar þeirra
hafi sokkið vegna leka. Það leiðir
hinsvegar hugann að þeirri stað-
reynd að eftir að kvóti var settur á
smábáta hafa margir ekki treyst
sér til að hafa mann með sér þar
sem viðkomandi hafi ekki efni á
öðrum manni. Þetta hefur að
sjálfsögðu í för með sér aukna
slysahættu eins og dæmin sanna.
Sérstaklega er þetta áhyggjuefni
þegar sú staðreynd er höfð í huga
að margir þessara báta leita allt
að 4D sjómílum á haf eftir fiski, á
mið togara.
í sumar bárust fregnir af góð-
um afla dragnótabáta á
grunnslóð og telja smábátaeig-
endur að óeðlilegar leyfisveiting-
ar á dragnót í sjávarútvegsráðu-
neytinu ógni tilveru þeirra og
hreki þá sífellt út á dýpri mið. Þá
hefur dragnótamöskvinn verið
minnkaður úr 170 mm í 135 mm
og er það krafa smábátaeigenda
að hann verði stækkaður á nýjan
leik í minnsta kosti 155 mm.
Viðræður
við Kanadamenn
Grásleppuvertíðin var einkar
léleg í ár ef undanskilið er svæðið
frá Húsavík og austur um.
Heildaraflinn varð aðeins um
10.400 tunnur en að meðaltali
hefur aflinn verið um 16 þúsund
tunnur svo samdrátturinn er
verulegur. Þá urðu grásleppu-
karlar við Breiðafjörð fyrir til-
finnanlegu veiðarfæratjóni sem
metið er á 15-20 miljónir króna í
suðvestan þræsingnum sem þar
var í vor. Þegar öll kurl verða
komin til grafar verður leitað til
Bjargráðasjóðs um bætur vegna
veiðarfæranna en dæmi eru fyrir
greiðslum úr sjóðnum vegna
veiðarfæratjóns.
í janúar á næsta ári fara fulltrú-
ar Landssambands smábáta-
eigenda vestur um haf til Kanada
til viðræðna við þarlenda grá-
sleppuhrognaframleiðendur um
samræmingu á hrognaverði og
búast menn við miklu af þeim
fundi og gera þeir þá kröfu til
Kanadamanna að þeirra verð
verði ekki meira en 20% lægra en
á íslenskum hrognum.
Aðalfundur
í næstu viku verður svo haldinn
aðalfundur Landssambands smá-
bátaeigenda í Reykjavík og þar
ber hæst hvernig bregðast skuli
við skerðingarhugmyndum sjáv-
arútvegsráðuneytisins á þorsk-
veiðum næsta árs, auk trygginga-
mála en 70% munur er á iðgjöld-
um hinna ýmsu bátaábyrgðarfé-
laga og þeirra tryggingarfélaga
sem tryggja ma. báta auk annarra
hluta. -grh
Áður en kvóti var settur á smá-
báta tíðkaðist það að feðgar voru
saman á bát, en í ár hefur af-
leiðing kvótans orðið sú að son-
urinn hefur farið í land, þar sem
kvótinn hefur ekki getað
brauðfætt tvo. Þetta hefur aukið á
slysahættuna þegar bátarnir
hafa orðið að sækja allt að 40
sjómílur út, og í landi bíður sonur-
inn í von og óvon eftir föðurnum
af sjónum. Mynd. eik.
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5