Þjóðviljinn - 22.10.1988, Blaðsíða 12

ÚTGERÐARMENN, SKIPSTJÓRAR!
Við getum nú afgreitt með stuttum fyrir-
vara splittvindur fyrir djúprækju, grálúðu
eða fiskitroll.
Með togvindum okkar getum við nú
einnig afgreitt mjög fullkominn sjálf-
virkan togbúnað (autotroll) með lita-
skjá.
Vindurnar hafa sjálfvirk vírastýri,
sjálfvirkar bremsur, sjálfvirka út-
slökun og fjarstýringu frá brú.
Hagstætt verð
Hagstæðir greiðsluskilmálar
Lán allt að 60% til þriggja til fimm ára
VÉLflVERKSTfEÐI
SIG. SVEII1BJÖRNSSON HF.
SKEIÐARÁSI — 210 GARÐABÆ — SÍMAR 52850 & 52661
SKIPST JÓRAR
SMÁSARPURINN
Nú getum við
einnig boðið
sorppressur fyrir
stærri og smærri
skip.
Dreifið ekki sorp-
inu á fjörur.
TALIÐ VIÐ OKKUR
IIIIÉ ■ É á i—Aiii. .ndl n ■ á ■ —
(▼■LAKAWP)
Vólakauphf. Kársnesbraut 1CX) Kópavogi Simi 641045
. wm '—r— -r- t-0
Gúmmíbátaþjónustan
Eyjargötu 9 - Reykjavík - Sími 14010
Skoðun og viðgerðir gúmmíbáta
allt árið.
SJAVARUTVEGSBLAÐ
Mun þróaðri tækni er beitt í dag við síldveiðar en gert var á fyrri hluta aldarinnar og vinnan orðin mun léttari
nú en þá. Þó hefur síldin ávallt haft sterk ítök í þjóðarsálinni og er svo enn þó minna beri á því nema ef vera
skyldi á Austfjörðum í dag.
Síld
Var hið eina
og sanna „lottó“
Til fróðleiks fyrir þá sem áhuga
hafa á nánari vitneskju um silfur
hafsins, sfldina, má geta þess að
síldarættin telur um 200 tegundir
fiska sem skiptast í 20 ættkvíslar.
Sfldarættkvíslin (Clupea) telur
um 60 tegundir og af fiskum síld-
arættar sem þekktir eru má nefna
ansjósu, brisling, augnsfld og sar-
dínu svo eitthvað sé nefnt. Tvö
sfldarkyn eru hér við land, vor-
og sumargotsíld. Sú fyrrnefnda
hrygnir í mars-apríl en hin í júlí-
ágúst. Það mun hafa verið Bjarni
Sæmundsson fiskifræðingur sem
fyrstur tók eftir þessum mun á
þessum tveimur sfldarkynjum
hér við land. Sumargotsfldin var
það kynið sem öðru nafni nefnist
Norðurlandssíld en vorgotssíldin
sú sem nú er veidd fyrir Austur-
landi.
Felagslyndur
fiskur
Sfldin er mjög félagslyndur
fiskur og ferðast um í feiknstór-
um flokkum eða torfum. Hún
gengur upp á grunnsævi og út á
reginhaf. Talið er að hún geti synt
allt niður á 100 metra dýpi ef ekki
meir en hún er mikill sundfiskur
frá náttúrunnar hendi sem sjá má
af lögun hennar.
Á þeim tíma sem sfldarævint-
ýrið stóð sem hæst fyrir Norður-
landi veiddist töluvert af síld fyrir
Suðurlandi á sama tíma og var
hún söltuð á Akranesi, Grinda-
vík, Sandgerði og í Keflavík, en
frekar hljótt hefur verið um síld-
arsöltun á þessum stöðum þegar
skrifað hefur verið um sfldars-
öltun hér fyrr á árum og aðeins
um það sem veitt var og saltað
fyrir Norðurlandi.
Ást og sultur
Aðalfæða sfldarinnar er
rauðáta eða krabbaflær og ljósáta
sem eru krabbadýr og mun stærri
en krabbaflærnar. Þegar spáð er í
hvað ráði sfldargöngunum er
stundum sagt að þar ráði mestu
sultur og ást sfldarinnar, þeas.
leitin eftir gotstöðvum og eftir
fæðu. Þegar sfldin hrygnir sökkva
hrognin til botns og festast við
hann, steina og skeljar.
Fyrstu heimildir sem getið er
sfldveiðar til forna er að finna í
Egilssögu en þar segir frá því að
bæði Skallagrímur og Þórólfur
bróðir hans hafi farið í sfld áður
en þeir fluttu búferlum með karli
föður sínum honum Kveldúlfi
vestur um haf til íslands. Þrátt
fyrir að þeir Norðmenn sem hing-
að komu fyrir rúmum 1100 árum
hafi nytjað sfld fór ekki mikið
fyrir henni næstu aldirnar og rýr-
ar heimildir um hana fyrr en
mörgum öldum seinna.
Norðmenn
gáfu tóninn
Sfldveiðar hér við land hófust
ekki að neinu ráði fyrr en á seinni
hluta 19. aldar og þá fyrir tilstilli
Norðmanna fyrir austan og
norðan. Fljótlega komust lands-
menn upp á lagið með að nota
sfld til beitu og hafa gert það óslit-
ið síðan.
í ritgerð sem Árni Thorsteins-
son landfógeti skrifaði um sfld-
veiðar 1883 fyrir rúmum 100
árum, mælti hann með Siglufirði
sem miðstöð sfldarvinnslu og
veiði sem var mikil framsýni af
hans hálfu því Norðmenn byrj-
uðu ekki að festa þar byggð fyrr
en um 1903.
Fyrsti sfldarmatsmaður íslend-
inga var Jón E. Bergsveinsson
1909 en áður höfðu menn ekki
miklar áhyggjur yfir því sem
nefnt eru gæði og gæðatrygging í
dag. En þegar verðfall varð á sfld-
inni um svipað leyti opnuðust
augu margra fyrir nauðsyn þess
að hún yrði metin til gæða til að fá
sem mest verð fyrir hana.
Fyrstu síldarkaup
Rússa 1927
I dag þykir alveg sjálfsagt að
Sovétmenn kaupi af okkur síld en
þau viðskipti má rekja allt aftur
til ársins 1927 þegar Ottó Tuliní-
us hóf þreifingar með síldarsölu
þangað austur og sama ár var
Einar Olgeirsson sendur þangað
til að ganga frá fyrsta sfldarsölu-
samningnum sem gerður var við
Sovétmenn.
Hér á árum áður voru sfld-
veiðar og vinnsla „lottó“ lands-
manna, enda urðu margir mold-
ríkir á sfldinni en þegar hún brást
gátu hinir sömu misst allt sitt og
stóðu þá í sömu sporum og þeir
byrjuðu. Svo rammt kvað að trú
manna á Væntanlegum síldar-
gróða að sfld- og þorskveiðar
voru farnar að takast á. Hugsun-
arhátturinn var þá á þann veg að
til hvers væri að hanga yfir þorsk-
inum í misvondum veðrum yfir
vetrartímann. Betra væri að bíða
rólegur þangað til voraði og
veður yrðu betri með tilkomu
sfldarinnar. En þetta er liðin tíð
sem og svo margt annað í okkar
sögu. -grh
Heimild: Sfldarsaga íslendinga eftir
Matthías Þórðarsson. Kaupmanna-
höfn 1930.
12 SfÐA - ÞJÓÐVILJINN