Þjóðviljinn - 26.10.1988, Qupperneq 6
MENNING
Smásögur
Utangarðsmenn og
afbrigðileiki
Ágúst Borgþór Sverrisson: Smásagnaformið býður upp á að sagtsé frá einhverju afbrigðilegu
Apúst Borgþór Svcrrisson, sem
1 fyrra kynnti sig sem ljóð-
skáld með bókinni Eftirlýst
augnablik, hefur nú snúið sér að
smásagnagerðinni, og fyrir
skömmu kom út eftir hann smá-
sagnasafnið Síðasti bfllinn. í bók-
inni dregur Ágúst upp níu myndir
úr mannlífinu; af dularfullum
gesti í sjávarþorpi, dreng sem er
hundeltur af hættulegum glæpa-
manni og af manninum sem kem-
ur aftur heim eftir dvöl á hæli, svo
einhver dæmi séu nefnd.
- Ég hef veriö að skrifa þessar
sögur í hjáverkum frá því í fyrra-
haust, - segir Ágúst. - Ég lauk
við þetta í sumar og valdi þá úr
þær sögur sem mér fannst bestar.
Þetta er ekki nema helmingurinn
af þeim sem ég var búinn með.
- Ég byrjaði að skrifa smá-
sögur fyrir löngu. Formið er erf-
itt, en það er samt ekki eins mikil
áhætta við að skrifa smásögu og
skáldsögu. Ef sagan er mishepp-
nuð fieygir maður henni eða byrj-
ar uppá nýtt, en skáldsögu vinna
menn að mánuðum eða jafnvel
árum saman og ef hún er mis-
heppnuð er þar með fleiri mán-
aða vinna farin í vaskinn. Ég held
líka að smásöguformið sé gott
fyrir byrjendur, bæði sem æfing í
að skrifa og eins til að ná valdi á
grundvallaratriðunum.
Ég held að utangarös-
hefðin ráði mestu
Maður sem fremur sjálfsmorð,
fólk á geðveikrahæli, drengur
sem er ofsóttur í skóla... Er
eitthvað sérstakt sem ræður þínu
verkefnavali?
- Utangarðsmenn af öllu tagi
eru auðvitað sígildir í smásagna-
ferð bæði íslenskri og erlendri.
ig byggi þetta að einhverju leyti
á hlutum sem ég þekki, ég vann
til dæmis á Kleppsspítala og hef
líka verið kennari úti á landi. En
ég held að það sé þessi „utan-
garðshefð“ sem réði mestu um
efnisvalið.
- Sjálft formið býður líka upp
á að það sé sagt frá einhverju af-
Ljóoaþýoingar
Jóhanns
Hjálmarssonar
Hjá Orlaginu í Reykjavík er
nýlega komin út bókin ískolti Le-
víatans. Er hér um að ræða þýð-
ingar á ljóðum margra virtustu
skálda Evrópu, Suður-Ameríku
og Tyrklands. Þýðandi ljóðanna
er Jóhann Hjálmarsson og er /
skolti Levíatans fjórða þýðinga-
bók hans.
Meðal skálda sem þýtt er eftir
eru Pentti Saarikoski og Bo
Carpelan (Finnlandi), Christian
Matras (Færeyjum), Apollinaire
og Blaise Cendras (Frakklandi),
Jaroslav Seifert (Tékkóslóvak-
íu), Nazim Hikmet (Tyrklandi)
og Pablo Neruda (Chile).
Levíatinn sem fyrir kemur í
nafni bókarinnar er skaðræðis-
skepna nokkur úr Biblíunni og
Jóhann Hjálmarsson
sver sig mjög í ætt Miðgarðsorms.
Titillinn er sóttur í eitt af ljóðum
pólska skáldsins Czeslaws Mi-
losz.
Undraveröld
dýranna
Hjá bókaklúbbnum Veröld er
að koma út um þessar mundir
sjötta bindið úr bókaflokknum
Undraveröld dýranna, einu
stærsta fjölfræðisafni, sem gefið
hefur verið út.
Undraveröld dýranna er fyrsta
stóra fjölfræðisafnið um dýr sem
kemur út hér á landi og það er allt
prentað Flitum. í safninu eru átj-
án stóy bindi með heillandi efni
um öll dýr heimsins. Yfir eitt
hundrað sérfræðingar víða um
þéim hafa samið efnið, og er hver
um sig sérfróður áþví sviði sem
,'hann skrifar um. fslenskir höf-
( undar verksins eru Þorsteinn
Thorarensen og Óskar Ingimars-
son. Með góðri samvinnu sinni og
aðstoð fræðimanna eru þeir að
vinna merkilegt brautryðjenda-
starf og fylla upp í þekkingareyðu
almennings í dýrafræði.
í Undraveröld dýranna eru
meira en tíuþúsund litmyndir, en
hver og ein er eins og sjálfstætt
listaverk. Þeir þrjátíu listamenn
sem myndirnar gerðu eru allir
sérfræðingar á sínu sviði og hafa
kynnt sér náið dýrin sjálf, atferli
þeirra og umhverfi.
Nýja bókin sem nú bætist í
safnið nefnist Spendýr, þriðji
hluti. Hún á eflaust eftir að verða
vinsæl, því að í henni er fjallað
um mörg kunnugleg dýr, eins og
til dæmis hunda, refi, minka,
skógarbirni, ísbirni og panda-
birni, svo örfá dæmi séu nefnd.
Skipulag efnisins er jafnan hið
sama í öllum bókunum. Hverju
bindi er skipt í aðalkafla sem
hefst á almennu yfirliti, en síðan
er fjallað um hvert dýr sérstak-
lega. Gerð er grein fyrir ætt-
flokki, útbreiðslu, líkamsbygg-
ingu, fjölda afkvæma, mataræði,
vistfræði og samneyti viðkom-
andi dýrs við önnur.
brigðilegu. Maður verður að ein-
beita sér að einum ákveðnum
hlut, og hefur þá tilhneigingu til
að taka frekar fyrir neikvæða
hluti en jákvæða. Segir frekar frá
því þegar Gunna missir pabba
sinn en þegar hún verður stúdent.
Hverjar eru bestu sögurnar að
þínu mati?
- Þær eru þrjár, Saknað, Lok-
adagur og Mannsins megin. Það
er kannski meira út frá þeirri til-
finningu sem ég hef fyrir þeim en
að það séu einhverjir ákveðnir
þættir sem ég get bent á. En mér
finnst þær vera svo lifandi. Ég
held að þær séu þær einu úr safn-
inu sem hafi möguleika til að lifa
af eða haldi áfram að vera ein-
hvers virði. Hinar eru kannski
meira frambærilegar sögur án
þess að vera neitt meira.
- Saknað er fyrsta sagan í bók-
inni og er algjör skáldskapur,
nema stefið, sem er útþrá stelp-
unnar. Ég bjó um tíma í svona
þorpi og tókst að snúa þeirri
heimþrá sem ég var með til
Reykjavíkur í útþrá hennar þar
sem hún situr og horfir á veginn.
En þessi náungi sem kemur
brunandi þarna til að fyrirfara sér
er gjörólíkur mér. Mín samkennd
er mikið frekar með stelpunni.
- Lokadagur er eina sagan í
bókinni sem gæti kallast sjálf-
sævisöguleg. Hún er byggð á
mjög óljósum endurminningum
sem ég fylli upp í með skáldskap.
- Ég held að skáldskapur byggð-
ur á óljósum endurminningum sé
oft besti efniviðurinn í sögur.
Martröð úr
hversdagslífinu
- Mannsins megin er öðrum
þræði til komin vegna óljósrar
samkenndar með þeim sem eru
eitthvað öðruvísi og óvinsælir í
skóla, og byggir líka á minni eigin
reynslu frá því að ég var ung-
lingur. Ég tek eiginlega mína
reynslu og set hana í þriðja veldi.
Geri strákinn þrisvar sinnum
feitari og óvinsælli en ég var
nokkurn tímann. Ég held að það
hafi verið löngunin til að búa til
einhverja martröð úr hversdags-
leikanum.
- Hlutir sem virðast hvers-
dagslegir séð utan frá eru oft
martröð fyrir þann sem upplifir
þá. Ef þú vinnur til dæmis í skóla
og einhver krakkinn kemur til þín
og segir að það sé alltaf verið að
stela húfunni hans eða hleypa
loftinu úr dekkjunum á hjólinu
hans, þá getur það virst ósköp
hversdagslegur atburður fyrir
þér. En þetta er drama fyrir barn-
ið. Fyrir suma getur skólinn verið
stríð uppá hvern einasta dag, og
það var einmitt sú martröð sem
ég hafði í huga þegar ég bjó til
þennan dreng.
Hvað er næst á dags'krá hjá
þér? Heldurðu að þú gefir út aðra
ljóðabók eða heldurðu áfram
með smásögurnar?
- Nei, ég held að það verði
skáldsaga næst. Það er allt útlit
fyrir það, þó það geti auðvitað
farið hvernig sem er. En ég er að
minnsta kosti búinn með fyrsta
kaflann. Mig langar meira til að
skrifa skáldsögu núna, því í smá-
sögunum er maður alltaf að
skipta um fólk. Getur ekki fylgt
því neitt eftir. - Annars langar
mig til að skrifa hrollvekju með
dulrænu ívafi. Mér finnst vanta
svoleiðis bókmenntir hér á landi.
LG
6 SÍOA - ÞJÓÐVILJINN Miðvlkudagur 26. október 1988