Þjóðviljinn - 27.10.1988, Blaðsíða 5

VIÐHORF
Engin spurning íslenskra
stjórnmála er nú stærri en sú,
hvernig Kvennalistinn mun
bregðast við núverandi ríkis-
stjórn. Sjálfar mundu þær eflaust
umorða spurninguna á þann veg,
að menn spyrji sig hvernig ríkis-
stjórnin muni standa sig gagnvart
baráttumálum Kvennalistans.
Það mátti strax í upphafi ársins
vera ljóst, að á næstu misserum
fengi Kvennalistinn „tækifæri til
að hafa afgerandi áhrif á íslands-
söguna“, þar sem fylgi hans var í
örari vexti en dæmi eru til um í
stjórnmálasögu lýðveldisins, en
miklar breytingar voru á fylgi og
bandalögum annarra flokka.
Þegar Kvennalistinn fékk svo
tækifærið í síðasta mánuði ákvað
hann að passa í fyrstu umferð, og
nú bíða menn eftir næstu sögn.
Ólafur Ragnar Grímsson hefur
borið það á Kvennalistann að
hann hafi ávallt valið Sjálfstæðis-
flokkinn sem samstarfsaðila,
þegar á hefur reynt. Hann hafi
rætt við Sjálfstæðisflokkinn í tvær
vikur í fyrra, hann hafi ekki viljað
fara inn í ríkisstjórn í haust nema
Sjálfstæðisflokkurinn væri með
og hann hafi starfað með Sjálf-
stæðisflokknum í nefndakosning-
um í upphafi þessa þings. Ég tel
enga sérstaka ástæðu til að
gagnrýna Kvennalistann fyrir
fyrst- og síðastnefnda atriðið í
sjálfu sér. Mistök Kvennalistans
voru fólgin í því að heimta þjóð-
stjórn í haust, í stað þess að reyna
að ná samstöðu með félags-
hyggjuflokkunum. Ég veit ekki
til þess að Kvennalistinn sem slík-
ur, þingkonur hans, aðrir máls-
varar eða óbreyttar stuðning-
skonur hafi nokkurn tímann á 6
ára ferli hans viðurkennt opin-
berlega að listanum hafi orðið á
mistök, og nú er kannski komið
tilefni til þess að gera slíka játn-
ingu. Það myndi strax lífga upp á
Opið
Stjórn félagsins ísland-
Palestína hefur skrifað alþingis-
mönnum áskorunarbréf um
stuðning við málstað Palestínu-
manna. Það er á þessa leið:
Þótt efnahagsvandi þjóðarinn-
ar sé mikill og alþingismenn séu
að sjálfsögðu önnum kafnir við'
að finna lausn á þeim vandamál-
um, sem hrjá okkar litlu þjóð,
megum við ekki gleyma skyldu
okkar gagnvart bræðrum og syst-
rum okkar, sem búa við mun erf-
iðari aðstæður en við.
íslendingar hafa nú sýnt Pal-
estínuþjóðinni tómlæti í 41 ár,
eða frá því Zíonistasamtök gyð-
inga fengu að stofna ríki í Palest-
ínu og Palestínumenn urðu að
landlausum flóttamönnum. At-
kvæðagreiðslur íslenskra stjórn-
valda um mál Palestínuþjóðar-
innar á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna eru talandi vitni um
þetta tómlæti. Hve lengi eigum
við íslendingar að loka augunum
fyrir tilveru þessarar þjóðar og
fýrir því himinhrópandi misrétti,
sem hún hefur verið og er enn
beitt á þessari stundu?
Palestínumenn leggja áherslu
á, að þeir vilja eiga góð samskipti
gerir Kvennalistinn?
Gestur Guðmundsson skrifar
ímynd flokksins, ef einhver kona
úr grasrótinni, til dæmis í ein-
hverju af þeim plássum sem voru
að fara á hausinn, lýsti slíkum
mistökum opinberlega á hendur
forystukvenna listans, í stað þess
að Kvennalistinn birtist okkur al-
menningi alltaf eins og skóla-
bókardæmi af lenínískum flokki,
þar sem sýnd er óskoruð eining út
á við þrátt fyrir innri ágreining.
Slík vinnubrögð bera nefnilega
endurnýjun félagshyggju í
landinu, fyrir afl sem lagði
áherslu á grasrótarstarf og nýjan
hugsunarhátt sem sækir afl sitt í
reynsluheim kvenna. Við þessi
skilyrði hlaut Kvennalistinn að
sækja fram sem sjálfstætt afl án
sérstakra bandalaga.
Krossferð hægri aflanna leiddi
íslenskt þjóðfélag hins vegar út í
slíkar ógöngur, að þessi mynd
breyttist á fáum mánuðum. Fé-
„Þegar stjórnmálaafl hefur fengið allt að
fjórðungifylgis meðal kjósenda, hlýturþað
að vilja brjótast út úr einsemd sinni og leita
raunverulegra áhrifa. Tækifœrið hefurgefist
nú, þegar mynduð hefur verið ríkisstjórn sem
lýsir þvíyfir að hún hafifélagshyggju að
leiðarljósi. “
ekki vott um styrk, þegar fram í
sækir.
Mér hefur stundum skilist að
Kvennalistinn telji sig ekkert
hafa með álit utanaðkomandi að-
ila að gera, allra síst karlmanna,
en ég ætla samt sem áður að láta
mig hafa það. Það var að mínu
mati fyllilega eðlilegt að Kvenna-
listinn færi einförum og legði
áherslu á sérstöðu sína fyrstu
árin. Hreyfingar til nýsköpunar
og endurnýjunar í samfélaginu
þurfa jafnan einhvern tíma til að
móta hugmyndafræði sína og
skapa sér sjálfstæðan grundvöll.
Til skamms tíma átti Kvennalist-
inn enga fýsilega samstarfsmögu-
leika. Hægri öflin voru í kross-
ferð undir fánum öfga, miðjuöfl-
in leituðu til hægri, og eini ótví-
ræði vinstri flokkurinn var í lama-
sessi. Þetta skapaði skilyrði fyrir
lagshyggjuöfl í þrem flokkum og
einu flokksbroti, sem kenna sig
öll við jafnrétti, samvinnu og fé-
lagshyggju gátu sameinast um að
reyna stefnubreytingu í íslenskri
þjóðfélagsþróun, reyna að finna
félagslegar lausnir á einhverri
djúptækustu kreppu sem orðið
hefur í sögu íslenska lýðveldisins.
Pólitískar aðstæður á fslandi
breyttust með skjótari hætti en
svo að Kvennalistinn gæti orðið
þar mótandi aðili. Atburðarás
septembermánaðar var svo hröð
að þar gafst ekki tóm fyrir víð-
tækar grasrótarumræður í
neinum flokki, heldur fengu at-
vinnustjórnmálamenn þriggja
flokka allt frumkvæði. Við þær
aðstæður var eðlilegt að Kvenna-
listinn færi sér hægt og hellti sér
ekki út í viðræður um stjórnar-
myndun til langs tíma. Að mínu
mati, og þar tala ég eflaust fyrir
munn margra, gerði Kvennalist-
inn slæm mistök með því að krefj-
ast samstjórnar fjögurra flokka;
Alþýðuflokks, Alþýðubanda-
lags, Framsóknarflokks og
Kvennalista, og kosninga næsta
vor. Þessi mistök voru hins vegar
ekki endanleg á neinn hátt.
Kvennalistinn hefur enn tækifæri
til að gerast aðili að stefnu-
breytingu íslenska samfélagsins
og setja skýrt mark sitt á hana.
Sex ára tímabili einsemdar
Kvennalistans í íslenskum
stjórnmálum á réttilega að ljúka
núna. Hann er orðinn nægilega
sterkur til að taka þátt í banda-
lögum, og nú er kostur á banda-
lagi sem hann er meira en full-
sæmdur af. Skoðanakönnun DV í
fyrstu viku núverandi stjórnar-
samstarfs bendir líka til þess að
helmingur stuðningsmanna
Kvennalistans styðji núverandi
ríkisstjórn, og flokkur sem kenn-
ir sig við grasrót ætti að taka slíka
vísbendingu alvarlega. Auðvitað
á hann ekki að gerast stuðnings-
aðili ríkisstjórnarinnar, heldur að
leita eftir samstarfi við hana, láta
reyna á það hvort ríkisstjórnarf-
lokkarnir vilja taka undir helstu
baráttumál Kvennalistans, sem
reyndar er þegar að finna í
stefnuskrám þeirra að meira eða
minna leyti.
Viðbrögð Kvennalistans við
viðburðum íslenskra stjórnmála
eru að verða svolítið klisjukennd.
„Karlapólitík‘% segja þær með
fussi og sveii og kjósa að loka
augunum fyrir því að í karlapólit-
íkinni er að verða veruleg upp-
stokkun sem gefur Kvennalistan-
um tækifæri til að hefja sókn til
raunverulegra áhrifa.
Þegar stjórnmálaafl hefur
fengið allt að fjórðungi fylgis
meðal kjósenda, hlýtur það að
vilja brjótast út úr einsemd sinni
og leita raunverulegra áhrifa.
Tækifærið hefur gefist nú, þegar
mynduð hefur verið ríkisstjórn
sem lýsir því yfir að hún hafi fé-
lagshyggju að leiðarljósi. Ríkis-
stjórnin þarf ekki endilega á
þingstyrk Kvennalistans að
halda, en samstarf við listann
hefði holl áhrif á málefnaáherslur
hennar. Að mínu mati ber
Kvennalistanum að minnsta kosti
skylda til þess gagnvart umbjóð-
endum sínum að reyna að hafa
slík áhrif. Kvennalistinn þarf að
reka af sér það slyðruorð að hann
sé einkum kjaftaklúbbur milli-
stéttarkvenna í Reykjavík og
sýna að hann sé raunverulegt bar-
áttutæki alþýðukvenna í landinu.
Hvar eru nú allar þær vösku
baráttukonur sem hafa látið að
sér kveða í sókn Kvennalistans á
undangengnum misserum? Hafa
þær unnið einhvers konar þagn-
arheit, eða hvers vegna hafa þær
ekki gripið pennann og sagt álit
sitt á þeim nýju aðstæðum ís-
lenskra stjórnmála sem hafa
skapast á síðustu vikum?
Gestur Guðmundsson skrifar viku-
legar greinar í Þjóðviljann
bréf til alþingismanna
Elías Davíðsson skrifar
við allar þjóðir, og bíða þess, ein-
mitt nú á örlagatímum, að fslend-
ingar, svo og aðrar lýðræðisþjóð-
ir, veiti þeim marktækan stuðn-
ing svo þeir geti loks náð því, sem
Sameinuðu þjóðirnar ætluðu
þeim árið 1947, m.a. réttinum til
að lifa sem frjáls þjóð í sínu eigin
landi.
Félagið Ísland-Palestína fer
þess á leit við hvern og einn al-
þingismann, að hann beiti sér
persónulega fyrir því,
• að ríkisstjórn íslands styðji
viðleitni Palestínuþjóðarinnar
til að efna sjálfsákvörðunarr-
étt sinn í reynd - m.a. tilraunir
Palestínumanna til að byggja
upp eigin stjórnsýslu á her-
teknu svæðunum, efla eigin
iðnað og landbúnað, byggja
upp menntakerfi sitt og þróa
frjáls viðskipti við útlönd,
• að Alþingi Islendinga heiti því
að ísland muni viðurkenna
sjálfstæðisyfirlýsingu Palestín-
uríkis á herteknu svæðunum,
við hlið Ísraelsríkis, ef slíkt
kæmi fram, svo og viðurkenni
bráðabirgða ríkisstjórn Palest-
ínuþjóðarinnar, sem er í burð-
arliðnum,
• að ísland beiti sér með virkum
hætti fvrir því, að alþjóðleg
friðarráðstefna um málefni
Miðausturlanda, með þátt-
töku allradeiluaðila,þ.m.t. ís-
rael og Frelsissamtök Palest-
ínumanna, á jafnréttisgrund-
velli, og með þátttöku fasta-
fulltrúa í Öryggisráði Samein-
uðu þjóðanna, verði haldin
sem fyrst, og að ísland bjóðist
til að hýsa þessa ráðstefnu.
Félagið okkar er hlynnt póli-
tískri og friðsamlegri lausn Pal-
estínumálsins, sem felur í sér
sambúð beggja þjóðanna, sem
búa í landinu helga, annaðhvort í
tveim aðskildum ríkjurn eða í
einu ríki, eftir því sem deiluaðil-
unum semst um. Við styðjum
heilshugar viðleitni aðalritara
Sameinuðu þjóðanna, Perez de
Cuellar, um að finna viðunandi
og réttlátar lausnir á deilu ísraela
og Palestínumanna. Við væntum
þess, að varanlegur friður og
gagnkvæm viðurkenning ísraela
og Palestínumanna verði helsti
árangur alþjóðlegrar friðarráð-
stefnu um Austurlönd nær, sem
stefnt er að. Það er þó brýnt að
lýðræðisþjóðirnar leggi hart að
stjórn Ísraelsríkis, að hún virði
alþjóðalög, mannréttindi og velji
leið skynseminnar meðan Palest-
ínumenn rétt fram sáttahönd.
Við vonumst til að geta treyst
á, að þingmenn úr öllum
stjórnmálaflokkum á Alþingi fs-
lendinga geti tekið höndurn sam-
an um að styðja baráttu Palestín-
uþjóðarinnar fyrir réttlæti, frelsi
og friði. Slíkt er frumforsenda
fyrir farsælli þróun í Austur-
löndum nær, ekki síst fyrir ísra-
elsmenn sjálfa.
Virðingarfyllst,
Elías Davíðsson,
f.h. stjórnar Félagsins
Ísland-Palestína
„Félagið okkar er hlynntpólitískri og
friðsamlegri lausn Palestínumálsins, sem
felur ísérsambúð beggja þjóðanna, sem búa í
landinu helga, annaðhvortí tveim aðskildum
ríkjum eða íeinu ríki, eftirþvísem
deiluaðilunum semst um. “
Fimmtudagur 27. október 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5