Þjóðviljinn - 10.11.1988, Blaðsíða 4

þJÓÐVIUINN Málgagn
sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Dauðvona sjúklingar
- Náið í lækni strax
Hvaö sem líður skapferli ráðherra og samstarfsörðug-
leikum innan ríkisstjórnar Þorsteins Pálssonar, er víst að
hún hrökklaðist frá vegna þess að hún var ekki þess um-
komin að efna til aðgerða sem treyst gætu grundvöll undir-
stöðuatvinnugreinanna. Þegar Þorsteinn Pálsson varð for-
sætisráðherra sumarið 1987, var Ijóst að brýnna aðgerða
var þörf vegna fyrirsjáanlegra erfiðleika í atvinnulífi. Fjöldi
fyrirtækja í útgerð og fiskvinnslu var að komast í þrot.
Mörg þessara fyrirtækja eru burðarásinn í atvinnulífi heilla
byggðarlaga. Leggist starfsemi í þeim niður án þess að
eitthvað annað komi í staðinn, hefur það í för með sér
almennt atvinnuleysi á viðkomandi stöðum. Hætt er við að í
kjölfar þess fylgdu stórkostlegir búferlaflutningar með til-
heyrándi afskriftum á gífurlegum verðmætum sem lögð hafa
verið í vegi, hafnir og ýmiss konar fasteignir vítt og breitt um
landið. Sú búseturöskun gæti orðið samfélaginu dýr.
Ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar hafði enga stefnu í þess-
um málum. Fyrir utan óánægjumuldur einstakra ráðherra
voru skilaboðin, sem þjóðin fékk, þau að háir vextir og
viðbragðsleysi við byltingarkenndum breytingum á stöðu
frystiiðnaðarins væru liður í því að hin ósýnilega hönd mark-
aðarins gæti ótrufluð grisjað fyrirtækjaskóginn.
í upphafi stefnuyfirlýsingar nýrrar ríkisstjórnar, sem settist
að völdum fyrir rúmum mánuði, segir að hún sé mynduð til
að leysa þann bráða efnahagsvanda sem steðjar að þjóð-
inni. Höfuðverkefni hennar sé að treysta grundvöll atvinnu-
lífsins, stöðu landsbyggðarinnar og undirstöðu velferðarrík-
is á íslandi. Aðgerðir til lausnar aðsteðjandi vanda miði að
því að treysta atvinnuöryggi í landinu, færa niður verðbólgu
og vexti, verja lífskjör hinna tekjulægstu, bæta afkomu at-
vinnuveganna og draga úr viðskiptahalla.
Á síðustu vikum hefur komið í Ijós að ástandið er miklu
verra en þó hafði verið gert ráð fyrir. Mörg fyrirtæki eru
komin yfir strikið þannig að boðuð vaxtalækkun getur ekki
orðið þeim til bjargar, jafnvel þótt henni fylgdu umfangsmikl-
ar skuldbreytingar til að lengja lánstíma og skera niður
refsivexti. Sums staðar skilar reksturinn litlu sem engu áður
en komið er að afskriftum og fjármagnsgjöldum. Auðséð er
að slíkur rekstur getur ekki gengið nema í stuttan tíma. Þar
hlýtur að koma til einhvers konar upþstokkunar í atvinnulífi.
í fjölmennum byggðarlögum, þar sem atvinnufyrirtæki eru
mörg, er sums staðar kostur að sameina fyrirtæki eða auka
umsvif hjá þeim, sem eftir standa, þegar önnur hafa lagt upp
laupana. Slík uppstokkun gæti leitt til aukinnar hagkvæmni
og gefið ýmsum byggðarlögum nýja lífsvon. Annars staðar
er ekki um slíka sameiningu að ræða og menn standa í
sömu sporum og fólkið á Kópaskeri þar sem allt hefur verið
lagt undir og hagsmunir aðalatvinnufyrirtækisins, kaupfé-
lagsins og sveitarfélagsins þrinnast saman í eina órjúfan-
lega heild. í slíkum tilfellum verða að koma til sérstakar
aðgerðir stjórnvalda þar sem horft er langt fram á veg en
ekki látið nægja að bjarga málunum fyrir horn.
Sem betur fer hefur rekstur ýmissa fyrirtækja í útgerð og
fiskvinnslu gengið þokkalega. Eiginfjárstaða sumra þeirra
er góð og þau þurfa því ekki að greiða vexti af lánsfjárhæð-
um sem slaga upp í virðingarverðmæti allra eigna og stund-
um gott betur. Því er fráleitt að leysa vanda fiskvinnslunnar
með almennum aðgerðum á borð við gengisfellingu. Þvert á
móti verður að skoða og skilgreina hvert sjúkdómstilfelli fyrir
sig og beita síðan einstaklingsbundinni lyfjameðferð, ef þeir,
sem ferðinni ráða, vilja á annað borð að viðkomandi sjúkl-
ingur lifi.
-ÓP
KLIPPT QG SKORIÐ
Hvernig skal
um konur skrifa
Eftir að Kvennalistinn kom til
skjala og þingstóla hafa menn
oftar en ekki klórað sér í höfðinu
yfir því, hvernig þær konur skyldi
ávarpa í hávaðasamri og ekki
alltof kurteislegri umræðu dags-
ins. Menn hafa allmargir reynt að
fjalla um Kvennalistakonur af
varfærni. Þetta hefur komið til af
ýmsum ástæðum - sumpart þeirri
að í mönnum situr sú gamla
sannfæring Bjarts í Sumarhúsum
að „kvenkynið er nú einusinni
aumara en mannkynið" - hvað
sem þeir hafa annars frétt og látið
síast inn í sig í jafnréttisumræðu
tímans. Hin ástæðan er sú, að
Kvennalistakonur hafa oftar en
ekki verið mjög hörundssárar og
brugðist illa við því að menn
ræddu um þær með svipuðum
hætti og aðrar staðreyndir í póli-
tíkinni. Þær hafa þá lagt mjög
áherslu á það að með því móti
væri konum ekki leyft að vera
nærstaddar í pólitík „á eigin for-
sendum". Og verður þá margur
karlhólkurinn klumsa, því eðli
málsins samkvæmt getur hann
ekki vitað í hverju þær forsendur
eru ólíkar hans eigin. Étur svo
hver úr sínum poka.
Sjálfsgagnrýni
Kvennalistans
Það var því að mörgu leyti góðs
viti að Kristín Ástgeirsdóttir tók
upp fróðlega sjálfsgagnrýni á
landsfundi Kvennalistans á dög-
unum. Hún bæði varaði við
óhollri sjálfumgleði og svo því,
að það lauslega „grasrótarskipu-
lag“ sem Kvennalistinn hefur
mjög haldið á Iofti og verið stolt-
ur af, gæti verið mjögseinvirkt og
skapað þá ringulreið að engiii
vissi lengur hver bæri ábyrgð á
hverju. Og hefði Kvennalistinn
þar af leiðandi verið illa í stakk
búinn undir viðræður um stjórn-
armyndun nú fyrir skemmstu.
Staða
Kvennalistans
Sjálfsgagnrýni af þessu tagi er
vafalaust holl fyrir Kvennalista-
konur sjálfar. Og hún ætti, ef vel
til tekst, að bæta umræðuskilyrði
um jafnsérstætt og merkilegt
fyrirbæri og Kvennalistinn raun-
ar er. Þessi Klippari hér segir
fyrir sína parta: hann hefur nátt-
úrlega aldrei getað hrifist af þeirri
meginhugmynd að höfuðand-
stæður í samfélaginu lægju milli
kynjanna en færu ekki eftir þeirri
stéttaskiptingu, sem að sönnu er
flókin orðin svo að margir hafa
misst yfirsýn yfir hana - en hefur
engu að síður ráðið mestu um
pólitísk áform manna og valkosti
í margradda þjóðfélagi. Og hon-
um hefur Iíka fundist það
þreytandi, þegar sá angi feminis-
mans hefur gert sig gildan hjá
Kvennalistakonum sem gerir úr
karlþjóð einskonar allsherjarf-
janda hins góða, fagra, sanna og
miskunnsama. En allt um það: sá
sem ekki kemur auga á það, að
Kvennalistinn hefur breytt tal-
svert skemmtilega áherslum og
málflutningi í samfélaginu í heild,
auk þess sem hann er mikill þátt-
ur í þeirri lotu í vitundarvakningu ■
kvenna sem nú hefur staðið í nær
tvo áratugi - hann er í meira lagi
glámskyggn á sína samtíð.
Piparkerlingatal
Óþarfi var það hinsvegar
fullkominn hjá Alþýðublaðinu
að leggja út af sjálfsgagnrýni á
landsfundi Kvennalistans með
herfilegum látum og Þórðargleði
í þessa veru hér: þetta sögðum
við alltaf! En Alþýðublaðið skrif-
aði leiðara á þriðjudaginn var,
þar sem mikið er talað um að nú
hafi Kvennalistakonur loksins
séð að þær geti ekki verið stikkfrí
og setið hjá í hinum stóru málum.
Þær meiningar- sem blaðið hefur
vitaskuld allan rétt til - brjótast
fram í þessu formi hér:
„Aðdáun á dyggð jómfrúa
endist til dœmis ekki til eilífðar.
Jómfrú sem heldur áfram að vera
jómfrú fram eftir aldri verður ekki
eftirsóknarverð jómfrú, hún verð-
ur piparkerling. Og það er náttúr-
lega það sem Kvennalistinn er að
verða: sjálfumglöð piparkerling.
Og sjálfumglaðar piparkerlingar
eru ekki ýkja eftirsóknarverðar“.
Klausa af þessu tagi er í sjálfu
sér ósköp eðlilegt tilefni fyrir
Kvennalistakonur til að segja
sem svo: svona skrifa þessir kall-
ar alltaf um okkur. Altént er það
víst, að skrif af þessu tagi (og eng-
inn heldur því fram að þau skjóti
ekki víðár upp kolli en í Alþýðu-
blaðinu) eru partur af því þyngd-
arlögmáli lágkúrunnar sem dreg-
ur hverja umræðu ofan í fúlan
pytt. Kvennalistinnerekki heilög
kýr, en ef ádrepa á „ábyrgðar-
leysi“ hans, tregðu á því að koma
út úr skjóli stjórnarandstöðu,
tekur á sig form af þessu tagi, þá
verður aldrei neitt úr umræðu.
Er pólitík
skemmtun?
Leiðarinn sem vitnað var til tí-
undar ýmislegt fleira í syndaskrá
Kvennalistans. Þar segir meðal
annars á þessa leið:
„Flokkur sem lítur á stjórnmál
sem félagslega afþreyingu og út-
rás fyrir óánœgju er og verður
pólitískur saumaklúhbur".
Hér skýst Alþýðublaðinu illi-
Iega. Flokkur sem ekki getur gert
pólitík að félagslegri afþreyingu
og veitt óánægju í farveg, hann
blátt áfram koðnar niður í
leiðindum og skoðanaleysi. Hitt
er svo annað mál að það þarf
fleira einum flokki til langlífis en
þetta tvennt.
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 * 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, Ottar Proppé.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Dagur Porleifsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Heimir Már Pétursson, Hjörleifur Sveinbjörnsson, Kristófer
Svavarsson, Magnús H. Gíslason, LiliaGunnarsdóttir, Olafur
Gíslason, Páll Hannesson, SigurðurÁ. Friðþjófsson (Umsjónarm. Nýs
Helgarb.), Sævar Guðbjörnsson, Þorfinnur Ómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljó8myndarar: Jim Smart, Þorfinnur Ómarsson.
Útiitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, KristbergurÓ. Pétursson
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingast jóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bflstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Anna Benediktsdóttir
Utbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð f lausasölu: 70 kr.
Nýtt helgarblað: 100kr.
Áskriftarverð á mánuði: 800 kr.
4 SÍÐA - ÞJÖÐVILJINN Fimmudagur 10. nóvember 1988