Þjóðviljinn - 11.11.1988, Blaðsíða 4

í fyrra studdi forveri þinn til-
lögur sem Mexíkanar og Svíar
lögðu fram á Allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna um fryst-
ingu kjarnvopnaframleiðslu. Nú
á að greiða atkvæði á ný og kvis-
ast hefur út að þú hyggist söðla
um í þessu máli.
- Þetta eru gamlar tillögur.
Þær voru lagðar fram við allt aðr-
ar aðstæður í afvopnunarmálum
en nú ríkja. Þær eru um frystingu
núverandi ástands. Það sem síð-
an hefur gerst, sem betur fer, er
að í viðræðum stórveldanna hef-
ur tekist samkomulag um að
ganga feti lengra, þ.e.a.s. að út-
rýma ákveðinni tegund kjarnork-
uvopna. Og það er unnið af
nokkurri bjartsýni að frekari
fækkun kjarnorkuvopna, lang-
drægra kjarnorkuvopna á landi
og, vonandi, langdrægra flauga
um borð í kafbátum á hafi úti.
Af minni hálfu er ekki um við-
horfsbreytingu að ræða frá því í
fyrra. Þetta snýst ekki um það
hvort við erum með eða á móti
afvopnun. Aðstæður hafa breyst.
Við gerum okkur ekki ánægð
með frystingu heldur viljum við
samkomulag um frekari fækkun
vopna og horfur eru góðar á því
að svo fari. Að sumu leyti kynni
samþykkt um frystingu að tor-
velda gerð samnings um fækkun
vopna. Vegna þess að hugmyndir
um fækkun langdrægra kjarnork-
uvopna tengjast rökrétt hug-
myndum um minnkun herja og
fækkun hefðbundinna vopna.
Frystingarkrafan er því úrelt.
Sú hætta vofír yfir að spennu-
slökun í Mið-Evrópu leiði til
aukinnar vígvæðingar á Norður-
höfum. Eru það ekki rök með
stuðningi við þessar tillögur?
- Við eigum að taka og höfum
tekið mjög harða afstöðu til
þessa. Ég fjallaði sérstaklega um
þetta mál í ræðu minni fyrir Alls-
herjarþingi Sameinuðu þjóðanna
og hóf máls á því á ráðstefnu jafn-
aðarmannaflokka í Berlín í
tengslum við tillögugerð um um-
hverfisvernd og hafsvæði. Okkar
tillögur um að beina því til ríkis-
stjórna að ná alþjóðlegu sam-
komulagi um að koma í veg fyrir
losun úrgangs- og eiturefna í haf-
ið voru samþykktar.
Því einsog strandbyggjar hafa
meiri réttindi en aðrir um nýtingu
sjávarauðlinda samkvæmt haf-
réttarsáttmála ber þeim einnig
meiri skylda en öðrum til þess að
eiga frumkvæði að verndun lífrík-
is hafsins. Því lagði ég áherslu á
að árangur í kjarnorkuafvopnun
á landi mætti undir engum kring-
umstæðum leiða til vígvæðingar á
höfum, vígvæðingar sem ógnaði
lífi sjávar.
Ég heyrði menn áðan láta í Ijós
óánægju með það hve seint þú
kynntir afstöðu þína til tillög-
unnar í utanríkismálanefnd.
- Klukkan hálf tólf í dag
(fimmtudag) var mér skýrt frá því
að taka þyrfti ákvarðanir varð-
andi 20 tillögur um afvopnun-
armál. Fimm væru álitamál sem
þyrfti að taka afstöðu til innan 25
mínútna því atkvæðagreiðslan
færi fram klukkan eitt í dag. Því
gafst ekkert svigrúm til samráðs.
Umrædd tillaga er að vísu gömul
og meta þurfti hvort aðstæður
hefðu breyst. Það gerði ég. For-
veri minn breytti afstöðu til þess-
arar tillögu án samráðs við ríkis-
stjórn og utanríkismálanefnd. Ég
áskil mér rétt til að taka þessar
ákvarðanir, enda ber ég ábyrgð á
þessum málum, þótt ég sé alla
jafna fús til samráðs. Ég hef sent
sendimönnum okkar í New York
fyrirmæli um að leggja tillögur
sem þessar fyrir utanríkisráðu-
neytið með miklu rýmri fyrirvara
framvegis.
Hví fordæma íslendingar ekki
ofbeldi ísraelshers á herteknu
svæðunum einsog fulltrúar 130
annarra þjóða gera á Allsherjar-
þingi Sameinuðu þjóðanna?
- Vegna þess að tillaga sem
fordæmir einhliða ofbeldisverk
annars aðilans í hatrömmum
deilum sem staðið hafa í áratugi
stuðlar ekki að því að draga úr
ofbeldi og fá fjendurna að samn-
ingaborði. Hún gerir illt verra.
En eru deiiur þessar ekki á milli
unglinga sem kasta grjóti og her-
manna sem skjóta blýkúlum?
- Gyðingavandamálið er að
minnsta kosti 2000 ára gamalt.
Það byrjaði ekki í gær og ekki í
desember í fyrra.
En einskorðaðist þessi tillaga
ekki við „intifada“...
- Þessi tillaga var í mjög löngu
og ítarlegu máli einhliða fordæm-
ing á ofbeldisverkum ísraela
gagnvart Palestínumönnum. Al-
mennt fordæming á ísrael. ísland
á að koma fram á alþjóðavett-
vangi sem friðarafl. Við eigum að
styðja allar tillögur sem stuðla að
því að binda enda á ofbeldi og
mannréttindabrot.
En ótal margir, jafnvel Banda-
ríkjastjórn, hafa gagnrýnt fram-
komu Israelsmanna á herteknu
svæðunum.
- Það er engin deila um að
gagnrýna ísraelsstjórn. Margt af
því sem fráfarandi ísraelsstjórn
hefur gert er mjög gagnrýnisvert.
Deilan snýst ekki um það.
Ég var ekki að breyta afstöðu
ríkisstjómarinnar frá því í fyrra.
Þá voru Iagðar fram tvær tillögur.
Önnur var efnislega skyld þeirri
sem við ræðum nú. Þ.e.a.s. hún
fól í sér einhliða fordæmingu á
ísrael. Við sátum hjá þegar hún
var borin undir atkvæði. Hins-
vegar samþykktum við aðra til-
lögu sem fjallaði sérstaklega um
ákveðnar gjörðir ísraelsstjórnar
á Gazasvæðinu og vesturbakka
Jórdanar. Þar mótmæltum við til
að mynda þeirri stefnu hennar að
heimila landnám gyðinga á þess-
um svæðum. Við hefðum líka
greitt atkvæði með slíkri tillögu
nú.
Ég endurtek að afstaða okkar
er óbreytt frá því í fyrra. Við sitj-
um hjá þegar um er að ræða ein-
földun á gríðarlega flóknu vanda-
máli, fordæmingu á öðrum of-
beldisaðilanum. Það sem höfuð-
máli skiptir er að fá ísraelsmenn
og Palestínumenn til þess að setj-
ast niður við samningaborð.
Evrópumenn og Evrópuríki
hafa skyldum að gegna við Israel.
Þetta ríki var stofnað sem griðar-
staður fyrir þá gyðinga sem lifðu
af þjóðarmorð Evrópubúa á gyð-
ingum, griðland fyrir ofsótt fólk.
Binda átti enda á „helförina" í
eitt skipti fyrir öll. ísraelsríki var
sett á fót að frumkvæði vestrænna
ríkja og áttu íslendingar þar hlut
að málum.
Verkalýðshreyfingin í Evrópu
og vinstrisinnar hafa löngum átt
mikil samskipti við landnema-
byggðina í Israel. Arabaríkin
hafa þrisvar farið með ófriði á
hendur þessu ríki í því augnamiði
að tortíma því. Það sem nú gerist
á þessum slóðum verður að skoða
í ljósi sögunnar.
Heyrst hefur að gera eigi Al-
bert Guðmundsson að sendiherra
í París og fá þvínæst Borgara-
flokkinn inní stjórnina. Er fótur
fyrir þessu?
- Nei. Þrír forvera minna hafa
boðið Albert sendiherrastöðu í
París. Einar Ágústsson, Ólafur
Jóhannesson og Steingrímur
Hermannsson. Hvers vegna? Það
var ekki til þess að kaupa hann
útúr pólitík. Heldur vegna þess
að Albert var á yngri árum víð-
kunn íþróttahetja, einkum þó í
Frakklandi. Hann á þar marga
nána vini í röðum áhrifamanna.
Við eigum mikið og munura eiga
enn meira undir greiðum aðgangi
að áhrifamönnum í Frakkalandi,
skilningi þeirra á okkar hagsmun-
um. Ég feta í fótspor þessara
forvera minna því ég tel að Al-
bert Guðmundsson, þekktur
Frakklandsvinur og félagi í Heið-
ursfylkingunni, geti greitt götu
okkar þar syðra.
í síðustu stjórnarmyndunar-
viðræðum var rætt við fulltrúa
þingflokks Borgaraflokksins um
hugsanlega stjórnaraðild hans.
Alþýðubandalagið kom í veg
fyrir þann möguleika og er það
óbreytt enn.
Er það rétt að Jóhanna Sigurð-
ardóttir hyggist ekki gefa kost á
sér áfram í embætti varafor-
manns Alþýðuflokksins á þingi
hans um helgina vegna ósættis við
aðra flokksforingja?
- Hún hefur ekki tjáð mér þá
ákvörðun sína og ég held að hún
sé ekki tekin. í annan stað er ekk-
ert ósætti milli mín og Jóhönnu
Sigurðardóttur. Pólitískt sam-
starf okkar hefur frá upphafi vega
verið náið og er svo enn.
-ks.
„Tillögur
um frystingu
em
úreHar“
Jón Baldvin Hannibalsson, formaður Alþýöuflokks-
ins, fyrrum fjármálaráðherra og núverandi utanríkis-
ráðherra er á beininu í dag. Hvað sem mönnum
finnst um störf hans, stefnu og framkomu þá er víst
að aldrei er lognmolla í kringum manninn. Og það er
þegar farið að hvessa í kringum hann í nýja
embættinu. Hann hefur skýringar á reiðum höndum
á teknum ákvörðunum sem styr stendur um en
þekkir ekki gróusögur um hræringar í Alþýðuflokki
og hrossakaup við Borgaraflokk um sendiherra-
stöðu og ráðherrastóla
4 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 11. nóvember 1988
A BEINI