Þjóðviljinn - 19.11.1988, Blaðsíða 13

ERLENDAR FRÉTTIR
Júgóslavía
Albanir þramma gegn Serbum
/ dag hyggjast Serbar þramma gegn Albönum í Belgrað
Um 100 þúsund Júgóslavar af
albönsku bergi brotnir gengu
fylktu liði um götur og stræti Prí-
stínu í gær, höfuðborgar Kosovo-
héraðs. Fjölmennið lét með þessu
háttalagi í ljós andúð sína á Ser-
bum og því sem serbneskt er.
Meðan þessu fór fram streymdu
Serbar tugþúsundum saman til
Belgrad en þar hyggjast þeir
ganga og funda í dag gegn Al-
bönum og því sem albanskt er.
Albanirnir hópuðust allir sem
einn á knattspyrnuleikvanginn í
Pristínu þar sem háttsettir flokks-
forkólfar og embættismenn
reyndu að sefa reiði lýðsins. Op-
inber orsök mótmælanna kvað
vera brottvikning tveggja alban-
skra forystumanna úr embættum.
Kacusa Jasari var rekinn úr
stöðu flokksdeildarformanns í
Kosovo og Azem Vlasi var rek-
inn úr stjórnmálanefnd júgó-
slavneska kommúnistaflokksins.
Hvor tveggja brottvikningin var
runnin undan rifjum Serba, þó
einkum höfuðpaurs þeirra, Slo-
bodans Milosevic.
Sveitungar þeirra í Prístínu
vilja náttúrlega að þeir hreppi
mannvirðingar sínar og störf á
ný. Enda mátti í gær líta kröfu-
spjöld með áletrunum á borð við:
„Engar uppsagnir!" og „Við
munum ekki láta forystumenn
okkar af hendi!“
Jasari og Vlasi voru báðir á
vettvangi atburðarrásarinnar í
gær. Þeir kvöddu sér hljóðs á
Hermenn reyna að hemja æstan múginn í Serbíu.
leikvanginum, hétu á fólk að sýna
stillingu og hverfa heim á leið.
Margoft var slegið á öxl Vlasis í
hughreystingarskyni og ófáan
fékk hann kossinn. Að lokum
báru tveir aðdáenda hans hann
burt á gullstóli.
Heimildamenn Reuters í Kos-
ovo greindu frá því að göngu-
menn hefðu verið úr öllum stétt-
um þótt verkamenn, háskóla-
nemar og börn hefðu verið burð-
arás aðgerðanna. Fæstir héraðs-
manna hefðu haldið til vinnu í
gær og nánast allar verkssmiðjur
staðið þöglar.
Flokksdeildarforystan hélt
neyðarfund strax og ljóst var orð-
ið hvert stefndi. Hljóðvarpið í
Prístínu varp jafnaðarlega út til-
kynningum frá ráðamönnum sem
skoruðu á fólk að snúa frá villu
síns vegar. Fjöldi lögregluþjóna
var á vappi í miðbænum en þeir
höfðust ekki að, höfðu enda ekki
fengið fyrirmæli um slíkt.
Ekki muna minnugar konur
fleiri Albani við andóf í Kosovo
síðan rósturnar rriiklu urðu þar
fyrir sjö árum. Þá kröfðust þeir
þess að héraðið yrði gert að lýð-
veldi og slitið úr Serbíu. í Kosovo
búa 1,7 miljónir Albana en 200
þúsund Serbar. Löngum hefur
verið grunnt á því góða með þess-
um þjóðakvíslum en að undan-
förnu hefur keyrt um þverbak.
Afleitt efnahagsástand, 236 prós-
ent verðbólga og mikið atvinnu-
leysi, hefur verið sem olía á hat-
urseldinn og ekki hefur heldur
bætt úr skák að lýðskrumarar í
æðstu stöðum hafa reynt að not-
færa sér gremjuna í eigin
hagsmuna skyni.
Reuter/-ks.
Litháen
Ekki lýst yfir fullveldi
Eistlandsforseti rœðir við forsœtisnefnd í Moskvu
ðstaráð (þing) Litháens sam-
þykkti í gær að lýsa ekki yfir
fullveldi að fordæmi eistneska
þingsins. Lét litháíska þingið
nægja að mótmæla fyrirhuguð-
um breytingum á sovésku stjórn-
arskránni. f breytingartillögun-
um er m.a. gert ráð fyrir að það
formlega fullveldi, er sovétlýð-
veldin hafa samkvæmt stjórnar-
skrá Sovétríkjanna eins og hún er
nú, verði af þeim tekið. Óttast
menn í baltnesku löndunum að
þetta og fleira í tillögunum muni
leiða til þess að sjálfstjórn sovétl-
ýðveldanna verði enn minni en nú
er, verði þær samþykktar.
Andstöðu almennings í
baltnesku löndunum við
breytingatillögurnar má best
marka á því, að yfir helmingur
allra íbúa landanna hefur undir-
ritað mótmæli gegn tillögunum,
samkvæmt fréttum þaðan. Alls
eru íbúar þessara þriggja sovétl-
ýðvelda um sjö og hálf miljón
talsins. Telja má víst að þrýsting-
ur frá stjórnarvöldum í Moskvu
hafi valdið mestu um, að lítháíska
þingið fór ekki að dæmi Eista.
Mátti skilja það á máli Algirdasar
Brazauskas, aðalritara litháíska
kommúnistaflokksins, er hann
ávarpaði þingheim. Brazauskas
er umbótasinni og var nýlega
kjörinn aðalritari.
Jafnframt því sem þingið mót-
mælti tillögunum um breytingar á
sovésku stjórnarskránni, sam-
þykkti það tillögu þess efnis að
fresta skyldi umfjöllun breyting-
anna þangað til kjörið hefði verið
til æðstaráðs (þings) Sovétríkj-
anna á lýðræðislegri hátt en hing-
að til hefði tíðkast. Valdhafar í
Moskvu hyggjast leggja breyting-
atillögurnar fyrir æðstaráðið þar
29. nóv. n.k.
Forsætisnefnd æðstaráðs Sov-
étríkjanna, sem að formi til er
æðsti aðili stjórnkerfis þeirra,
hefur haldið því fram að
fullveldisyfirlýsing eistneska
þingsins sé í ósamræmi við so-
vésku stjórnarskrána. Arnold
Ruutel, forseti Eistlands, er nú í
Moskvu í viðræðum við forsæt-
isnefndina. Telja má líklegt að
þar sé lagt fast að honum að sjá til
þess að fullveldisyfirlýsingin
verði afturkölluð, að minnsta
kosti sagðist Brazauskas vita, að
„stungið hefði verið upp á“ því
Stjórn Kúbu hefur gefið til
kynna að hún sé fyrir sitt leyti
samþykk samkomulagi því, er
fulltrúar Angólu, Kúbu og
Suður-Afríku komust að fyrir
skömmu í Genf um að Kúbanir
skyldu kveðja heim her sinn í
Angólu og Suður-Afríka veita
Namibíu sjálfstæði. Talið er að
kúbönsku hersveitirnar í Angólu
verði fluttar heim á næstu 27
Brazauskas - beittur þrýstingi af
Kremlarbændum.
við Eisti að þeir gerðu einmitt
Þetta- Reuter/-dþ.
mánuðum. Þegar stjórnir allra
hlutaðeigandi ríkja hafa staðfest
samkomulagið, er ætlunin að
undirrita það í Brazzaville, höf-
uðborg Kongó, en ennþá er ekki
vitað hvenær af því verður. Kú-
banir hafa haft her í Angólu til
stuðnings stjórn landsins frá því
skömmu eftir að það varð sjálf-
stætt ríki 1975.
Reuter/-dþ.
Kúbustjórn
Staðfestir
Angólusamning
Suðurafrískir andófsmenn
Fundnir sekir um landráð
Tutu: Andóf gegn ríki lagt að jöfnu við glœpi
Dómari við hæstarétt hvítra
manna í Pretóríu fann í gær
fjóra apartheidfjendur seka um
drottinsvik eftir lengstu réttar-
höld í kámugri réttarsögu Suður-
Afríku. Þrir fjórmenninganna
eru mikilsháttar félagar í Samein-
uðu lýðræðisfylkingunni (UDF),
hclstu baráttusamtökum blökku-
manna.
Popo Molefe, Terror Lekota
og Moss Chikane eru öll þekktir
forystumenn þeldökkra. Þau eiga
dauðadóm yfir höfði sér. Söntu
sögu er að segja um fjórða sak-
borninginn, Thomas Manthata.
Málaferlin hafa staðið óslitið í
3 ár og mánuði betur. Alls hafa
278 menn borið vitni.
Dómarinn kvaðst hafa komist
að því að Sameinaða lýðræðis-
fylkingin beitti sér fyrir „ofbeldis-
fullum mótmælaaðgerðum" á ár-
unum 1984 og 1985 í því augna-
miði að gera Suður-Afríku gjörs-
amlega stjórnlausa.
Þegar úrskurður dómarans
hafði verið lesinn upp yfir sak-
borningunum var Chikane tekinn
tali. Hann mælti: „UDF æskir
þess ekki að menn nái settu marki
með því að beita ofbeldi."
Félagar UDF eru hvorki meira
né minna en tvær miljónir talsins
og líta þeir svo á að í raun hafi
réttur verið settur í máli samtak-
anna. Þegar niðurstaðan barst til
eyrna Desmond Tutu erkibiskupi
í gær sagði hann stutt og laggott:
„Jafnskjótt og við hreyfum and-
mælum við gerræði ríkisins finnur
það okkur seka um glæpaverk.“
Reuter/-ks.
Lundúnir
Miljónpunda Réttarhöld
Handrit Kafkas á þýskt skjalasafn
að er miljón punda virði að
skoða máða skrift eins frum-
legasta rithöfunda'r 20. aldarinn-
ar. Já, í orðsins fyllstu merkingu
því í gær greiddi dánumaður einn
miljón pund fyrir eiginhandrit
Franz Kafkas að skáldsögunni
um réttarhöldin yfir Jósefí K.
Þetta gerðist á uppboði í Lundún-
aborg. Réttarhöldin urðu þar
með dýrasta handrit í sögu pen-
ingabrasks með þess háttar rit.
Það tók uppboðshaldara ekki
nema eina mínútu að losa sig við
handritið. Kaupandi var erind-
reki þýska ríkisins. Réttarhöldin
komu sem kunnugt er ekki út á
prenti fyrr en nokkru eftir andlát
höfundar síns. Sama gilti um tvær
aðrar skáldsögur Kafkas, Amer-
íku og Kastalann.
„Ég var reiðubúinn til þess að
bjóða tvær, jafnvel tvær og hálfa
miljón punda fyrir handritið en
ég var bæði hissa og glaður að fá
það á þessum reifaraprís,“ sagði
erindrekinn sigursæli. Hann
bætti við: „Þetta er máski merk-
asta skáldsaga tuttugustu aldar-
innar í þýskum bókmenntum. Því
var það vitaskuld afar brýnt að
Þjóðverjar fengju handritið."
Reuter/-ks.
Laugardagur 19. nóvember 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13