Þjóðviljinn - 01.12.1988, Blaðsíða 7

VIÐHORF
Hugsun er farsælli en trú
(Um borgaralega fermingu)
Helgi M. Sigurðsson skrifar
Eins og kunnugt er starfa ýmis
trúfélög hér á landi og kyrja nær
öll eitthvert tilbrigði við sama
kristilega stefið. Það fólk sem
þarna á í hlut lætur mikið til sín
heyra. Samt sem áður er trúleysi í
hraðri sókn í landinu, sem fram
kemur í því að einungis örlítið
brot þjóðarinnar sækir kirkju
reglulega. Þetta er þróun sem á
sér stað alls staðar í Evrópu,
einnig í kaþólsku löndunum þar
sem trúarhiti var til skamms tíma
heldur meiri. Það skýtur því
nokkuð skökku við að aldrei
heyrist neitt í hinum stóra trú-
lausa meirihluta. Ein megin
ástæða þess er vafalaust sú að
margir telja það óþarft, tíminn
vinni ótvírætt með þeim. Það er
heldur mikil einföldun. Aðrir
álíta að ekki sé hægt að ræða um
trúarbrögð; trú byggist ekki á
skynsamlegum rökum heldur til-
finningu. En einmitt það er ekki
síst umræðu vert. Getur einhver
trúarsetning verið heilög, þ.e.
hafin yfir mannlega skynsemi? Er
einhvern tíma réttlætanlegt að
troða dómgreind sinni ofan í
skúffu? Nei, og sérstaklega ekki
þegar um er að ræða jafn jarð-
bundin trúarbrögð og kristnin er.
Ekki hafa svo fáar styrjaldir verið
háðar í hennar nafni. Og ef við
lítum til íslands, þá mun þjóð-
kirkjan og það sem henni til-
heyrir kosta nálægt miljarði
króna ár hvert. Hægt væri að gera
ýmislegt við þá upphæð.
Trúleysingjar hafa mjög
merkilegan málstað fram að
færa. Þeir leggja áherslu á mann-
inn og möguleika hans í stað for-
sjár þokukennds almættis. Það er
miklu heilbrigðari og farsælli lífs-
skoðun, sérstaklega á viðsjár-
verðum tíma sem nú.
Annars var þessari grein ekki
ætlað að vera almennt trúmála-
spjall, heldur að kynna fyrir-
brigði sem nefnist borgaraleg
ferming. Eins og nafnið bendir til
er borgaraleg ferming hugsuð
sem valkostur við kirkjulega
fermingu, á sama hátt og borg-
araleg gifting er valkostur við
kirkjulega giftingu. Hingað til
hefur hið rússneska kerfi verið
við lýði, þ.e. maður getur valið
prestinn eða sleppt öllu saman,
og það er ekki raunverulegur
valkostur að gera eitthvað ekki.
í Noregi hefur borgaraleg
ferming tíðkast í 35 ár og nú ferm-
ast þar 10% barna borgaralega ár
hvert, þ.e. nokkur þúsund börn,
á um 90 stöðum. Þar er því sterk
hefð komin á. í Danmörku er
þetta einnig vel þekkt; þar er
gengið milli unglinganna í
skólum og þau spurð hvort þau
vilji kirkjulega eða borgaralega
fermingu. Svipaða sögu er að
segja í ýmsum öðrum löndum.
Því hefur verið slegið fram að
ferming sé trúarleg athöfn og geti
ekki verið borgaraleg. Það er
misskilningur, við breytum inn-
taki hennar úr kirkjulegu í borg-
aralegt. Kirkjan breytti jólunum
eftir sínu höfði, úr heiðinni hátíð
ljóssins í fæðingarhátíð Krists.
Ekki verður amast við því hér,
fjarri því, fólk á að halda upp á
jólin eins og það kýs, trúarlega
eður ei, með eða án gjafa o.s.frv.
- Athyglisvert er að orðið jól
mun vera úr heiðni. íslenska
kirkjan hafði ekki fyrir að breyta
því eins og sú enska (Christmas).
Giftingar eru einnig til í ýmsum
tilbrigðum. Þær þekktust löngu
fyrir tíð kristninnar og hafa verið
tíðkaðar í samræmi við stund og
stað, þ.e. á ótal vegu. Hér á ís-
landi eru þær aðallega tvenns
konar, kirkjuleg og borgaraleg.
Orðið ferming er dregið úr lat-
ínu, þar sem það merkir styrking.
Borgaralegri fermingu er einmitt
ætlað að styrkja einstaklinginn,
en ekki í trú, heldur í því að lifa og
starfa á sem heilbrigðastan og
gæfuríkastan hátt í nútímasamfé-
lagi. Unglingsárin eru valin til
þess þar sem einstaklingurinn er
þá að hverfa úr hinum verndaða
heimi barnsins og taka á sig
skyldur og réttindi fullorðins-
áranna.
Nú hefur dálítill hópur tekið
sig saman um að efna til borgara-
legrar fermingar í Reykjavík og
verður sú fyrsta vorið 1989. I
upphafi verður haldið námskeið
fyrir unglingana, þar sem þau
koma saman nokkrum sinnum,
eina klukkustund í senn. Eftirtal-
in umræðuefni verða á dagskrá:
1. Kynning - til hvers borgara-
leg ferming.
2. Unglingar fyrr og nú.
3. Jafnrétti.
4. Samskipti foreldra og ung-
linga.
5. Að vera saman.
6. Siðfræði.
7. Réttur unglinga í þjóðfélag-
inu.
8. Stríð og friður.
9. Umhverfismál.
10. Mannréttindi.
11. Vímuefni.
12. Að vera virkur þátttakandi í
þjóðfélaginu.
Námskeiðið verður líkast til
haldið í einhverri kennslustofu
miðsvæðis í Reykjavík. Fyrst á
dagskrá hvers fundar verður
framsöguerindi, en síðan koma
umræður þar sem lögð verður
áhersla á þátttöku sem flestra.
Alltaf verður nýr frummælandi
við hvert umræðuefni og hefur
valist til þess prýðilegt fólk, það
besta sem okkur foreldrunum gat
dottið í hug. Þeir koma úr ýmsum
áttum (tveir af Alþingi, tveir úr
háskólanum o.s.frv.) og hafa
mismunandi lífsskoðanir. Hins
vegar hafa þeir það sameiginlegt
að vera velviljaðir borgaralegri
fermingu og hafa unnið að sínum
málaflokki.
Að námskeiðinu loknu, í apríl
1989, verður síðan höfð lokaat-
höfn í virðulegum húsakynnum.
Lögð verður áhersla á að að-
standendur fermingarbarnanna
sæki hana, bæði foreldrar og aðr-
ir. Við athöfnina verður hljóð-
færaleikur, upplestur og einn eða
fleiri leikmenn, valdir af foreldr-
um, munu halda 5-8 mínútna
ræðu. Að lokum verður ungling-
unum afhent skírteini til staðfest-
ingar á þátttöku þeirra. Eftir það
fer hver til síns heima. Veisluhöld
hafa menn eftir sínu höfði.
Hér á íslandi hafa fermingar
verið fyrst og fremst tilefni til
veisluhalda. Það sést best á því að
aðstandendur fermingarbarn-
anna láta langfæstir sjá sig við at-
höfnina sjálfa en fjölmenna í
veisluna. Það þykir þeim fermdu
„Hérá íslandi hafa fermingar veriðfyrst og
fremst tilefni til veisluhalda. Það sést bestáþví
að aðstandendur fermingarbarnanna láta
langfœstir sjá sig við athöfnina sjálfa en
fjölmenna í veisluna. Það þykirþeimfermdu
allt ílagi, þvíþeirfá gjafirnar engu að síður og
fyrirþeim eru þœr aðalatriðið. “
allt í lagi, því þeir fá gjafirnar
engu að síður og fyrir þeim eru
þær aðalatriðið.
Ef teknir eru út hinir jákvæðu
þættir í kirkjulegum fermingum
þá eru þeir heillaóskirnar sem
unglingurinn fær og þau vináttu-
og ættarbönd sem styrkjast í
veislunum. Hvort tveggja verður
einnig til staðar í hinum borgara-
legu fermingum. Hins vegar
mætti ýmislegt vera á annan veg
en verið hefur, auk boðskapar-
irrs. Þar á meðal er samkeppni
foreldranna um að hafa sem
stærsta og íburðarmesta veislu og
metingurinn milli fermingarbarn-
anna um gjafir sínar. Einn fær
kannski „bara“ 35 þúsund krónur
þegar annar fær 100 þúsund og
auk þess stereogræjur, sem hann
hefur reyndar engan áhuga á að
nota. Þá segir sá fyrrnefndi:
„Fólkinu mínu finnst ég bara
svonaannarsflokks." Hinn síðar-
nefndi hugsar með sér: Ég hlýt að
vera eitthvað merkilegur. Hvor-
ugur hefur rétt fyrir sér að sjálf-
sögðu.
Nú, þegar ný hefð er að sjá
dagsins ljós með borgaralegri
fermingu, ætti að hvetja þátttak-
endur í henni til að draga úr fjár-
austrinum, bæði í veitingum og
gjöfum. Jafnvel mætti ákveða
hámarksupphæð sem gjöf ætti að
kosta. Unglingarnir hafa ekkert
við allt þetta dót og peninga að
gera, hafa auk þess ekki unnið til
þess. Ekki er heldur ástæða til að
setja fjárhag fjölskyldna úr
skorðum vegna fermingar. Þetta
mikla tilstand þekkist yfirleitt
hvergi annars staðar í heiminum
og á ekkert frekar heima hér.
En nóg um það, lesandinn er
vonandi betur að sér um hvað
borgaraleg ferming er. Þeir sem
áhuga hafa á að vera með að
þessu sinni skulu hringja í síma
73734 (það er enn ekki of seint).
Helgi er sagnfræðingur í Reykja-
vík og er í stýrinefnd fyrir borg-
aralega fermingu.
Gamlir MR-ingar skora á ráðamenn
Bætið úr húsnæðisvandanum
Nemendasamband Mennta-
skólans í Reykjavík hefur sent frá
sér eftirfarandi fréttatilkynningu
og fylgjandi undirskriftalista þar-
sem ritað hafa nöfn sín allflestir
þeir sem gegnt hafa störfum in-
spectors scolae og forseta Fram-
tíðarinnar í skólanum:
Menntaskólinn í Reykjavík á
við svo alvarlegan húsnæðis-
vanda að stríða, að í algert óefni
stefnir. Skólinn er tvísetinn,
þrengsli eru mjög mikil, og víða
neyðast menn til að kenna við
óviðunandi aðstæður.
Kennt er í 6 húsurn: skólahús-
inu, sem reist var 1846, íþrótta-
húsi frá því um aldamót, Casa
Nova (25 ára „nýbyggingu"),
Þrúðvangi, sem var íbúðarhús
Einars skálds Benediktssonar,
Bókhlöðustíg 7, sem var íbúðar-
hús Elínar Briem skólastýru, og
rektorsfjósi að baki skólans. Auk
þess fer mikill hluti leikfimi-
kennslu fram á götunum um-
hverfis Tjörnina í beljandi um-
ferð og koltvísýringsútblæstri.
Á þeim 70 árum, sem íslend-
ingar hafa verið fullvalda þjóð,
hefur íslenzka ríkið aðeins reist
eitt hús yfir skólann, þ.e. Casa
Nova, sem ætlað var til sérkenns-
lu, svo sem verklegrar kennslu í
eðlisfræði, efnafræði, náttúru-
fræði og tungumálum. Ekki er að
vænta, að nemendur verði færri í
skólanum í náinni framtíð, svo að
hefjast þarf handa um úrbætur
þegar í stað. Brýnast er að sjá
skólanum fyrir kennslurými, sem
taka mætti í notkun fyrir næsta
skólaár. Jafnframt þarf að leggja
drög að því að efna marggefin
fyrirheit stjórnvalda um að reisa
aðra nýbyggingu, sem sniðin væri
að þörfum skólans og stæði í
brekkunni fyrir ofan gamla skóla-
húsið, sem Danir létu reisa af
stórhug og framsýni fyrir hartnær
hálfri annarri öld.
Að tilhlutan Nemendasam-
bands Menntaskólans í Reykja-
vík, nemenda hans og kennara,
hafa stúdentar, sem voru forvíg-
ismenn nemenda á skólaárum
sínum, heitið á Alþingi og
stjórnvöld að bæta úr brýnum
húsnæðisvanda skólans.
ÁSKORUN
Við undirrituð, stúdentar frá
Menntaskólanum í Reykjavík,
heitum á Alþingi og stjórnvöld að
bæta þegar úr brýnum húsnæðis-
vanda skólans og leggja drög að
nýju varanlegu framtíðarhús-
næði á lóð skólans.
Kristján Albertsson rithöfundur,
stúdent 1917, Einar Olgeirsson fyrrv.
alþingismaður, 1921, Sigurkarl Stef-
ánsson fyrrv. menntaskólakennari,
1922, Sigurjón Guðjónsson fyrrv.
prófastur, 1925, Þorsteinn Ö. Steph-
ensen leikari, 1925, Bcnjamín Eiríks-
son fyrrv. bankastjóri, 1932, Halldór
Jakobsson forstjóri, 1936, Sigurður
Ólafsson lyfsali, 1936, Viggó Maack
verkfræðingur, 1941, Björn Th.
Björnsson rithöfundur, 1943, Skúli
Guðmundsson verkfræðingur, 1943,
Jóhannes Nordal seðlabankastjóri,
1943, Magnús Magnússon prófessor,
1945, Einar Pálsson skólastjóri, 1945,
Guðjón Hansen, tryggingafræðingur
1946, Jón H. Bergs aðalræðismaður,
1947, Stefanía Pétursdóttir ritari,
1947, Bjarni Bragi Jónsson aðstoðar-
seðlabankastjóri, 1947, Steingrímur
Hcrmannsson forsætisráðherra,
1948, Þór Vilhjálmsson hæstaréttar-
dómari, 1949, Einar Jóhannsson eft-
irlitsmaður, 1949, Ingibjörg Pálma-
dóttir kennari, 1950, Aðalsteinn
Guðjohnsen rafmagnsstjóri, 1951,
Gunnar Jónsson landmælingamaður,
1953, Hjörtur Torfason hæstarét-
tarlögmaður, 1954, Sveinbjörn
Björnsson prófessor, 1956, Oddur
Benediktsson prófessor, 1956, Bern-
harður Guðmundsson fræðslustjóri,
1956, Höskuldur Jónsson forstjóri,
1957, Ólafur B. Thors forstjóri, 1957,
Guðmundur Ágústsson hagfræðing-
ur, 1959, Kjartan Jóhannsson alþing-
ismaður, 1959, Pálmi R. Pálmason
verkfræðingur, 1960, Þorsteinn
Gylfason dósent, 1961, Tómas Zoéga
framkvæmastóri L.R., 1962, Sigurg-
eir Steingrímsson handritafræðingur,
1963, Markús Örn Antonsson út-
varpsstjóri, 1965, Jón Sigurðsson
skólastjóri, 1965, Hallgrímur Snorra-
son hagstofustjóri, 1966, BaldurGuð-
laugsson hæstaréttarlögmaður, 1967,
Þorlákur Hclgason kennari, 1969,
Hallgrímur B. Geirsson hæstaréttar-
lögmaður, 1969, Kristján Auðunsson
framkvæmdastjóri, 1970, Geir Haar-
de alþingismaður, 1971, Jón Sveins-
son aðstm. forsætisráðherra, 1971,
Gylfi Kristinsson deildarstjóri, 1972,
Markús Möller hagfræðingur, 1972,
Bragi Guðbrandsson félagsmála-
stjóri, 1973, Mörður Árnason rit-
stjóri, 1973, Magnús Ólafsson hag-
fræðingur, 1974, Sigrún Pálsdóttir
verkfræðingur, 1975, Sigurður J.
Grétarsson lektor, 1975, Benedikt Jó-
hannsson stærðfræðingur, 1975,
Gunnar Steinn Pálsson framkvæmda-
stjóri, 1975, Skafti Harðarson fram-
kvæmdastjóri, 1976, Jón Norland
B.A, 1977, Gunnlaugur Ó. Johnson
arkitekt, 1977, Ásgeir Jónsson gjald-
heimtustjóri Suðurnesja, 1978, Sig-
ríður Dóra Magnúsdóttir læknir,
1979, Sigurbjörn Magnússon fram-
kvæmdastjóri, 1979, Halldór Þor-
gcirsson kvikmyndagerðarmaður,
1979, Sigurður Jóhannesson hagfræð-
ingur, 1981, Jón Óskar Sólnes íþrótta-
fréttamaður, 1981. Jóhann Valbjörn
Ólafsson sölufulltrúi, 1982, Jóhann
Baldursson háskólanemi, 1982,
Sveinn Andri Sveinsson laganemi
1983, Helga Guðrún Johnson frétta-
maður, 1983, Tómas Guðbjartsson
læknanemi, 1985, Úlfur H. Hró-
bjartsson 1985, Gunnar Auðólfsson
læknanemi, 1986, Birgir Ármannsson
laganemi, 1988.
Föstudagur 2. desember 1988 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7