Þjóðviljinn - 10.12.1988, Qupperneq 6

Þjóðviljinn - 10.12.1988, Qupperneq 6
; þlÖÐVILJINN Malgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar Ræða Goitatsjovs á AHsheijarþingi S.Þ. Ræða sú sem Míkhaíl Gorbatsjov, forseti Sovétríkj- anna, flutti á allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna nú í vikunni hefur að vonum vakið mikla athygli um heim allan. Og þá fyrst og fremst sú tilkynning hans, að Sovétríkin hefðu ákveðið að skera niður herafla sinn um hálfa miljón manns á næstu tveim árum og kalla m.a. heim um fimmtíu þúsundir hermanna frá löndum Austur-Evrópu. Þessari fækkun mannafla fylgir og veruleg fækkun skriðdreka, flugvéla og í stórskotaliði. Vesturveldin hafa lengi þann stein klappað í áróð- ursstríðinu, að Sovétríkin hefðu geigvænlega yfirburði yfir Natóríkin á sviði hefðbundins vígbúnaðar. Sumir hafa svo viljað gera þær athugasemdir við samanburð- artölur þær sem í umferð eru um fjölda hermanna og t.d. skriðdreka, að þær segðu ekki nema hálfa sögu. Sovétmenn hefðu jafnan reynt að brúa það bil sem skapaðist við það að þau væru á ýmsum sviðum á eftir í hertækni með meira magni vopna. Auk þess sem veru- legur munur væri á herskylduliði Sovétmanna og t.d. bandarískum eða breskum atvinnuher. En allt um það: hið mikla magn sovéskra vopna í Evrópu hefur með ýmsum hætti torveldað samkomulag um alhliða af- vopnun - og ákvörðun Gorbatsjovs skapar þá nýjar forsendur fyrir því að flýta megi slíkri þróun. Frumkvæði Sovétmanna er og merkilegt vegna þess, að herforingjaráð ýmiskonar hafa jafnan litið hornauga ákvarðanir um einhliða afvopnun. Tillögur friðarhreyfinga um slíkt frumkvæði (sem áttu að kalla á jákvæð viðbrögð mótaðilans) voru taldar ábyrgðarlaus ævintýramennska. Ekkert mátti hagga því jafnvægi sem til var á hverjum tíma, og aðeins stíga afvopnunar- skref samkvæmt nákvæmlega útfærðu samkomulagi um niðurskurð sem tæki til fyllilega sambærilegra vopnakerfa. Þegar nú Sovétmenn taka einhliða ákvörðun um afvopnun án skuldbindinga um viðbrögð Natóríkja, þá er um leið yfirstigin veigamikil pólitísk og „sálræn“ hindrun á afvopnunarbraut. Gorbatsjov setti í upphafi ræðu sinnar ákvörðun So- vétmanna í víðtækt samhengi við sína perestrojku á sviði alþjóðamála. Kjarninn í því máli var sá, að það skipti mestu máli á okkar tímum atómvopna og náttúr- uspjalla að mannkynið finni leiðir til að lifa af. Þess vegna skipti öllu máli að ná sem allra víðtækustu samkomulagi um sammannleg verðmæti. Saga mannkyns hefði til þessa gerst í átökum þjóða og stétta og trúflokka, einatt mjög blóðugum, en svo var að heyra á máli Gorbatsjovs, að hann teldi mannkynið ekki lengur hafa efni á að feta sig fram þróunarbrautina eftir slíkum leiðum. Ekki heldur þótt merkar byltingar fortíðarinnar ( hann nefndi þá frönsku og hina rússnesku) hefðu hvor með sínum hætti þokað mann- kyni drjúgum í framfaraátt. (framhaldi af þessu taldi Gorbatsjov nauðsynlegt að „kippa hugmyndafræðinni út úr alþjóðasamskiptum" með því móti, að allir sættust á það að heimurinn byggi og myndi búa við mörg pólitísk kerfi og tilbrigði við þau. Og höfnuðu þar með valdbeitingu og valdbeitingarmöguleikum til að fylgja eftir „sínum“ sannleika um lýðræði, frelsi og hvaðeina. Þetta var um margt eðlilegur og sjálfsagður formáli að hugmyndum Gorbatsjovs um afvopnun, sem byggjast á því að herafla sé haldið í „fullnægjandi lágmarki" til varna. Og er nú mikið vatn runnið til sjávar síðan fyrir- rennari Gorbatsjovs, Níkíta Khrúsjov heimsótti Sam- einuðu þjóðirnar fyrir nær þrjátíu árum, barði skó í borð og sagði: við munum jarða ykkur kapítalistana - sögu- lega séð. Landfrystingin ófeig „Það er staðreynd að frystitog- ararnir hafa haft mjög sterka sam- keppnisaðstöðu miðað við hefð- bundna frystingu í landi. Eg tel hinsvegar að ýmislegt bendi til þess að á nœstu misserum eigi sam- keppnisaðstaða landvinnslunnar eftir að styrkjast verulega“ segir Finnbogi Jónsson framkvæmda- stjóri Sfldarvinnslunnar á Nes- kaupstað í nýútkomnu Þjóðlífi. Hann andæfir þarmeð þeirri framtíðarsýn sem nokkuð hefur borið á síðustu misseri að tækni- þróunin kringum sjávarútveg muni leiða til þess að annarsvegar sé boðinn á erlendan markað fiskur úr frystitogurum og hins- vegar ferskur fiskur, en slík þró- un mundi sjálfkrafa slá út allar hugmyndir sem menn hafa flokk- að hér síðari árin undir samheitið byggðastefna. Betri nýting, öðruvísi vinnsla Finnbogi færir til þrenn rök í Þjóðlífsviðtalinu. Hann telur að þótt frystitogararnir muni senni- lega alltaf ná betri framleiðni en húsin verði tæknibreytingar í landi til þess að munur á fram- leiðni í húsum og á hafi minnki mjög. í annan stað „mun land- vinnslan í náinni framtíð eiga möguleika á enn betri nýtingu hrá- efnis en þekkst hefur til þessa“, - þar megi nefna nýtingu fiskúr- gangs: fiskimjöl sem hefur hækk- að verulega í verði, dæmi þurr- hausanna á Nígeríumarkaði og nýja möguleika á að framleiða dýra- og laxeldisfóður. í þriðja lagi segir Finnbogi að markaðs- málin vinni með landvinnslunni sem hafi meiri möguleika á að sinna ýmsum sérþörfum, til dæm- is með fínni vinslu og smærri pakkningum, - einnig sé það ótvíræður kostur að fyrirtæki í landi hefur miklu betri mögu- leika á að stýra vinnslunni eftir markaðsþörfum hvers tíma: salt, frysting, ferskfiskútflutningur. Hann telur „að bilið á milli sjófrystingar og landvinnslu muni minnka á nœstu árum svo framar- lega sem þœr vinnslustöðvar, sem eftir standa,fái ncegilegt hráefni til að geta nýtt eðlilega þœr vélar og þau tœki sem til staðar eru.“ Samgöngur, samgöngur!! Orðalagið „þær vinnslustöðv- ar, sem eftir standa" hefur ef til vill orðið til þess að Þjóðlíf spyr Finnboga í Neskaupstað hvort öll byggðarlög við sjávarsíðuna eigi tilverurétt, - væri eftilvill réttast fyrir austan að leggja áherslu á að byggja upp tvö pláss eða þrjú og láta hin eiga sig? Nei, segir framkvæmdastjór- inn, alls ekki. „Það er staðreynd að vegalengdir á milli sjávarpláss- anna hér eystra eru yfirleitt stuttar og það er grundvallaratriði, efáað auka hagkvœmni í rekstri aust- firskra sjávarútvegsfyrirtœkja og þar með hagsœld íbúanna, að stór- bœta vegasamgöngur innan fjórð- ungs. Með bœttum samgöngum má auka samvinnu fyrirtœkjanna til mikilla muna, miðla hráefni á milli staða og auka þannig hag- kvœmni í rekstrí skipa og fisk- vinnslustöðva. í þessu sambandi eru jarðgöng lykilatriði...“ Landa hér, selja hár Finnbogi í Neskaupstað er að hugsa um frystinguna og aðra landvinnslu, en Logi Þormóðs- son í Keflavík um ferskfiskinn og hefur þarum skoðanir svipaðar þeim sem Alþýðubandalagið við- raði í sumar og haust: „Ég vil að íslendingar hcetti að sendafiskinn óvigtaðan og óseldan úr landi. Við eigum ekki að nota fiskiskipin okkar sem flutninga- skip til Evrópulanda“ segir Logi í Þjóðlífi. Logi vill að öllum fiski verði landað hér heima og settur allur á opinn markað. Þarmeð yrðu út- lendingar að kaupa fiskinn hér heima, á okkar markaðsverði, annaðhvort sjálfir eða gegnum ís- lensk útflutningsfyrirtæki. Á okkar eigin markaði mundum við stjórna verðinu þarsem frystihús- in yfirbyðu þá útflytjendur sem ekki færu nógu hátt, - og þessi máti mundi einnig tryggja betri nýtingu aflans: Of nýr fiskur í húsin? „Um leið sköpuðust möguleikar fyrír frystiiðnaðinn að afla sér ódýrara hráefnis. Ég lít nefnilega svo á að þegar frystihúsin eru að kaupa heilu togarafarmana af eins til sjö daga gömlum fiski, séu þau oft á tíðum að kaupa of nýjanfisk. Hráefnisverðið miðast við nýjan fisk, frystihúsin kaupa hann á því verði, geyma hann kannski ífjóra daga og vinna hann þá ífrystingu. Effiskurinn vceri hins vegar allur seldur á mörkuðum þá myndifryst- iiðnaðurínn kaupa fimm daga gatnlan fisk á sínu verði,ferskfisk- vinnslan og erlendir aðilar keyptu nýrri fiskinn á hœrra verði og allir vceru þannig að kaupa besta hrá- efni sem hentaði viðkomandi vinnslu.“ Útflutningi fylgja útlendingar Þumbaragangurinn hérlendis í þessum málum hefur í rauninni gert okkur ósjálfstæða í utan- ríkisviðskiptum okkar og skapað þá fáránlegu stöðu að við fámenn fiskveiðiþjóð keppum við sjálfa okkur á erlendum mörkuðum, segir Logi, og er kominn á gott flug í viðtalslokin: „ísland á að vera markaður þar sem kaup og sala áfiskifarifram, en ekki útflytjandi á óunnu hráefni þannig að eriendir aðilar geti prangað verðið niður úr öllu valdi. ídag erþað þannig aðfiskurinn er að hluta til unninn erlendis og því er varan í raun komin í beina sam- keppni við frystinguna hérna heima.“ „Ég er ekkert hrœddur við að útlendingar komi hingað og kaupi fisk unninn eða óunninn. Menn verða að horfast í augu við að öllum útflutningsatvinnuvegum fylgja útlendingar og þvífleiri þeim mun betra. Hverjir halda menn að borði fiskinn? Og kaupi? Útlend- ingar, og það er ekkert heilbrigð- ara en þeir komi og skoði vöruna sem þeir cetla að kaupa. “ Það er óneitanlega heldur ánægjulegt að hlusta á þá Loga og Finnboga í Þjóðlífi, - barlóms- stunurnar og gengisfellingar- kveinin eru sem betur fer ekki það eina sem heyrist neðanaf bryggju. -m Þjóðviljinn Síðumúla 6-108 Reykjavík Símí 681333 Kvöldsími 681348 Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans. Rltstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁrnason. Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson. Blaöamenn: Dagur Þorleifsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson, » Heimir Már Pótursson, Hjörleifur Sveinbjörnsson, Kristófer Svavarsson, Magnús H. Glslason, Lilia Gunnarsdóttir, Ólafur Gíslason, Páll Hannesson, Sigurður Á. Friðþjófsson (Umsjónarm. Nýs Helgarb.), Sævar Guðbjörnsson, Þorfinnur Ómarsson (íþr.). Handrito- og prófarkalestur: Elías Mar, Híldur Finnsdóttir. Ljósmyndarar: Jim Smart, ÞorfinnurÓmarsson. Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, KristbergurÓ. Pótursson Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson. Skrif stof ustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir. Skrlfstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir. Auglýsingastjóri: OlgaClausen. Auglysingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir. Sfmavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir. Bílatjóri: Jóna Sigurdórsdóttir. Húamóöir: Anna Benediktsdóttir Útbreiðslu-og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson. Afgreiðslo: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir. Innheimtumaöur: Katrín Bárðardóttir. Útkeyr8la, afgrelðsla, rltstjórn: Síöumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663. Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310. Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf. Prentun: Blaðaprent hf. Verð í lausasölu: 70 kr. Nýtt helgarblað: 100 kr. Áskriftarverð á mánuði: 800 kr. 6 SÍÐA - ÞJÖÐVILJINN Laugardagur 10. desember 1988

x

Þjóðviljinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.