Þjóðviljinn - 10.12.1988, Page 8
________________ERLENDAR FRÉTTIR_____________
Vígbúnaðarmál
„Beturmáef duga skal“
Gorbatsjov virðist hafa knésett herforingja sína. Natóliðar og Kínverjar fagna niðurskurbi sovéthers en vilja meira
Ekki er ofsögum sagt að ræða
Míkhaíls Sergejevítsj Gorbat-
sjovs, forseta Sovétríkjanna,
fyrir Alisherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna hafi vakið viðbrögð.
Einkum þó burðarás hennar,
kaflinn um fækkun sovéskra her-
manna að einum tíunda hluta.
Vopn, vopn
og vígamenn
Það er almannarómur að so-
véski herinn sé skipaður rúmum 5
miljónum manna. Gorbatsjov
hyggst, sem fyrr er getið, veita
500 þúsund mönnum lausn frá
herþjónustu á næstu tveim árum
án þess að nýliðar verði kvaddir í
herinn til þess að fylla skarðið.
Tíundi hluti þessarar hálfu
miljónar, 50 þúsund hermenn,
verður kvaddur heim úr austur-
evrópskum bandalagsríkjum So-
vétmanna, Austur-Þýskalandi,
Tékkóslóvakíu og Ungverja-
landi. Þaðan verða ennfremur
fluttir heim 10.000 skriðdrekar
(sex skriðdrekafylki), 800 orrust-
uþotur og 8.500 fallstykki og eld-
flaugaskotpallar.
Ef marka má upplýsingar frá
Nató hefur Varsjárbandalagið að
öilu samanlögðu umráð yfir
51.000 skriðdrekum, þar af eru
37.000 eign sovéska hersins.
Sjálfir segjast Natóliðar ekki eiga
nema 16.424 skriðdreka. Afþeim
séu 1.800 bandarískir.
Gorbatsjov staðhæfði í ræðu
sinni að sovéskar hersveitir sem
áfram yrðu í bandalagsríkjunum
yrðu endurskipulagðar frá
grunni. Hafist yrði handa við það
tafarlaust og því lokið árið 1991.
„Hlutverk hersveitanna verður
allt annað þá en nú er: þegar stórt
skarð hefur verið höggvið í skrið-
drekafylkingu þeirra hafa þær
klárlega eingöngu varnarhlut-
verki að gegna.“ Fréttaskýr-
endur eru á einu máli um að Gor-
batsjov hafi þurft að heyja hat-
ramma orrustu við íhaldsöfl í
hernum um þetta mál. Fleira
hangi á spýtu forsetans en fækk-
un hermanna að tíundahluta og
það viti herforingjarnir manna
best. Málið snúist umfram annað
um það hverjir skuli móta
hernaðar- og varnarstefnu So-
vétríkjanna, herinn sjálfur eða
forystumenn.flokks og ríkis.
I sumar lét Eduard Shevardna-
dze utanríkisráðherra svo um-
mælt á fundi með sovéskum send-
iráðsmönnum að her landsins
hefði „vígvæðst um of“ á áttunda
áratugnum. Orsök þessa hefði
verið sú að þáverandi leiðtogi
landsins, Leoníd Brezhnev, lét
herforingjunum eftir að móta
hernaðarstefnu ríkisins og gaf
þeim nær frjálsar hendur um víg-
væðingu.
Afleiðingin var skelfileg og
Gorbatsjov hefur átt annríkt frá
því hann var kjörinn aðalritari
við að moka flór herforingjanna.
Það voru jafnt hernaðarleg sem
pólitísk mistök að framleiða SS-
20 kjarnflaugarnar meðaldrægu
og beina þeim að Vestur-Evrópu.
Herforingjarnir sáu ekki fyrir og/
eða skeyttu ekki hætishót um pól-
itískar afleiðingar þessa frum-
hlaups síns. Gorbatsjov leiðrétti
þetta dýrkeypta glappaskot með
samningi við Rónald Reagan um
að koma öllum meðaldrægum
kjarnflaugum fyrir kattarnef.
Það voru mistök að láta so-
véskan her hlutast til um afgönsk
innanríkismál. Enn kærði her-
stjórnin sig kollótta um viðbrögð
þjóða heims. Mikið af starfsorku
forsetans hefur farið í bollalegg-
ingar um það hvernig greiða megi
úr þeirri flækju og sér enn ekki
fyrir endann á því máli.
Það sætir því síst furðu að aðal-
ritarinn skuli hafa lagt ofurkapp á
að ná yfirstjórn hernaðar- og
varnarmála úr höndum hinna
ævintýragjörnu en misvitru her-
foringja sinna. Öllum er enn í
fersku minni þegar barnungur
vesturþýskur „flugás“ rauf so-
véska lofthelgi í fyrra og lenti
rellu sinni á Rauða torginu. Gor-
batsjov sætti færi, dró þáverandi
varnarmálaráðherra, Sergej Sók-
ólov, til ábyrgðar og rak hann úr
embætti.
Eftirmann Sókólovs sótti
leiðtoginn austur yfir freðmýrar
Síberíu. Dímítrí Jasov var lítt
þekktur hershöfðingi en hafði
vakið eftirtekt Gorbatsjovs fyrir
hreinskilni í svörum og sannsögli.
Þeir kváðu hafa hist að máli í
fyrstu yfirreið Gorbatsjovs um
hið víðfeðma ríki sitt, skömmu
eftir að hann varð kjörinn aðalrit-
ari. Því snart hreinskilni Jasovs
leiðtogann að þá var enn lenska
þar eystra að mæla það eitt sem
æðstu menn vildu heyra.
Jasov reyndist Gorbatsjov að
sögn hinn besti drengur en samt
sem áður er óvíst nema hann
verði látinn feta í fótspor Sergejs
herráðsforseta Akhromejevs og
víkja úr embætti. Ýmsir herma
Skriðdrekar og aftur skriðdrekar.
að leiðtoginn hafi falið honum
það vandaverk að endurskipu-
leggja sovéska herinn og breyta
honum úr árásarher í varnarher.
Hafi reynst honum ofviða að
hnika því grettistaki. Aðrir segja
að Gorbatsjov hyggist skipa
mann utan hersins í embætti
varnarmálaráðherra. Enn aðrir,
þar á meðal Gennadí Gerasímov,
formælandi utanríkisráðuneytis-
ins, þvertaka fyrir að Jasov sé á
förum.
Betur má
ef duga skal
Boðskapur Gorbatsjovs um
fækkun hermanna sinna um 500
þúsund án nokkurra skilyrða hef-
ur fallið í frjóa jörð um allan heim
og vakið fögnuð þjóðhöfðingja.
Nýlokið er tveggja daga fundi
utanríkisráðherra Natóríkja í
Brússel. Þar var tíðindum þess-
um fagnað ákaflega en þó lögð
áhersla á að þetta væri aðeins
skref í rétta átt: jafnræðis með
herjum Varsjárbandalags og Atl-
antshafsbandalags.
Natóliðar hafa löngum setið
undir því ámæli að þeir láti Gor-
batsjov skjóta sér ref fyrir rass.
Þeir séu ekki fyrr búnir að sjóða
saman svar við einhverju tilboða
hans þegar hann komi þeim í
opna skjöldu með nýjum til-
lögum eða yfirlýsingum.
Því höfðu þeir hraðar hendur
nú og sömdu tillögur um enn
frekari fækkun skriðdreka en
ræða sovétleiðtogans í New York
gerir ráð fyrir. Nató er náttúrlega
og verður Nató og því þarf engum
að koma á óvart að tilboð þetta sé
hagstætt því en að sama skapi
óhagstætt Varsjárbandalaginu,
sé skriðdrekaeign talin af hinu
góða.
Hugmyndin er sú að saman-
lagður skriðdrekafjöldi hernað-
arblokkanna verði 40 þúsund, 20
þúsund austan og 20 þúsund vest-
an járntjalds. Ekkert ríki geti átt
fleiri en 12.000 eitt og sér. Ef
tölur Nató sjálfs um skriðdreka-
eigu eiga við rök að styðjast þá
þýða tillögur þessar að Varsjár-
bandalagið leggi 30.000 skrið-
dreka fyrir róða, þar af Sovét-
menn 25 þúsund en ekki aðeins
10 þúsund einsog Gorbatsjov
hefur í hyggju. Hinsvegar þyrfti
að smíða tæplega 4 þúsund skrið-
dreka fyrir vopnabúr Nató.
Vér fögnum allir
Kínverskir ráðamenn eru glað-
ir og veldur því ekki síst sú staðr-
eynd að þorri sovéskra hermanna
í grannríkinu Mongólíu verður
kvaddur heim og látinn fá nýjan
starfa. Málsvari utanríkisráðu-
neytisins í Peking, Lí Zhaosjíng,
kvað ákvörðun Sovétmanna tví-
mælalaust vera „jákvætt skref“.
Sendiráðsmenn í Kína telja
brotthvarf setuliðsins í Mongólíu
verða til þess að greiða götu að
sáttum ráðamanna í Moskvu og
Peking.
Hans-Dietrich Genscher, ut-
anríkisráðherra Vestur-Þýska-
lands, sagðist fullviss um að
ákvörðun Sovétmanna um að
fækka hermönnum sínum um
500.000 væri upphafið að „nýjum
kafla í sögu afvopnunarmála“.
Gorbatsjov hefði nú viðurkennt
yfirburði Sovétmanna yfir Nató-
ríkin í hefðbundnum vígbúnaði
og því yrði nú að hamra járnið
meðan heitt væri og semja um
enn meiri niðurskurð.
Margrét Thatcher, forsætis-
ráðherra Bretlands, kvað
ákvörðun Gorbatsjovs um niður-
skurð hefðbundins herafla Sovét-
manna vera í sasmræmi við stefnu
ríkisstjórnar sinnar og því með
miklum ágætum.
ítalskur kollega hennar, Ciri-
aco de Mita, gladdist einnig.
„Þetta er afar skynsamleg
ákvörðun og í samræmi við það
sem hinir bestu menn höfðu bent
á að væri nauðsynlegt."
Francois Mitterrand Frakk-
landsforseti sagði hið nýja af-
vopnunarfrumkvæði Sovét-
manna boða gott fyrir samskipti
austurs og vesturs. Hann hefði
„mikinn áhuga á þessu frum-
kvæði“ sem væri lóð á vogaskálar
„friðar og valdajafnvægis“.
-ks.
ÞRJÁR FALLEGAR SÖGUBÆKUR FYRIR BÖRNIN
BRÁÐUM KOMA
BLESSUÐ JÓIIN
Einstaklega falleg og vönduð bók með sögum um
jólaundirbúning, tilhlökkun, jólahald og fleira
sem tengist jólunum. í bókinni eru ennfremur
fjölmargar jólavísur, leikir og skemmtanir. Bók ’
sem iðar af sannkallaðri jólagleði.
Stefán Júlíusson þýddi, valdi og endursagði efnið.
TVÆR HEIDU-BÆKUR
Bækurnar um Heiðu eru líklega með þekktustu
barnasögum, sem komið hafa út. Bækurnar tvær
sem hér um ræðir heita HEIÐA FER AÐ
HEIMAN og HEIÐA HEIMSÆKIR AFA og eru
þær endursagðar á góðu máli með skýru letri.
Fallegar, litprentaðar bækur í þýðingu Óskars
Ingimarssonar.