Þjóðviljinn - 14.12.1988, Qupperneq 12

ERLENDAR FRETTIR
Börn á aldrinum 6-11 ára leggja afmörkum sjö afhundraðiallrar vinnu íegypsku hagkerfi
Tíðar kröfugöngur, útifundir og verkföll eru ásamt með öðru samfara rómanskamerísku vinstribylgjunni.
Myndin er frá Salvador.
þess enn. En nú aukast sem sé
líkurnar á því á ný. Og hvað
ástæðunum viðvíkur eru flestir á
sama máli og Castro, einnig
margir hægrisinnaðir stjórnmála-
menn. „Vandamálið er hungur,
vöntun á tækifærum, vonir sem
hafa brugðist,“ segir rómansk-
amerískur stjórnarerindreki. Að
sögn sérfróðra búa um 130 milj-
ónir af um 400 miljónum róman-
skra Ameríkana við fátækt, eins
og það ástand er skilgreint í þeim
heimshluta. Talið er að árið 2000
verði tala fátæklinganna orðin
170 miljónir. Gífurleg fólksfjölg-
un gerir að verkum að umbætur
sem tiltölulega ærlegar og dug-
miklar stjórnir hrinda í fram-
kvæmd koma fyrir lítið.
Hin öra fólksfjölgun er ein af
ástæðunum til þess, að ástandið
fer sífellt versnandi. Önnur
ástæða er verðfall á flestum út-
flutningsvörum rómanskamer-
ískra ríkja. Ófyrirleitni í fjárm-
álastjórn leiddi ásamt með öðru
til þess að flest þessi ríki söfnuðu
erlendis skuldum, sem þau eru að
sligast undir nú í kreppunni. Arg-
entína greiðir erlendum lánar-
drottnum í afborganir og vexti 41
af hundraði útflutningstekna
sinna, Brasilía 30 af hundraði og
Mexíkó 28 af hundraði. Sam-
drátturinn í atvinnulífinu hefur
haft í för með sér stóraukið
atvinnuleysi, sem t.d. er um 50 af
hundraði í Salvador, þar sem
margra ára borgarastríð gerir illt
verra. Á hverju ári koma út á
vinnumarkaðinn í löndum þess-
um miljónir unmenna, sem engar
sem helst líkur eru á að fái
nokkru sinni neina vinnu.
Millistéttir
á öreigastig
Sem dæmi um versnandi kjör
má nefna kaupgetu mexíkanskra
verkamanna, sem lifa á samn-
ingsbundnum lágmarkslaunum
þarlendis, en þau eru rúmlega
180 krónur á dag. Fyrir þá fjár-
hæð fæst nú helmingi minna en
1980. í Venesúelu, því landi
Suður-Ameríku sem komist hef-
ur næst því að geta kallast vel-
ferðarríki, hröpuðu meðalvinnu-
laun í þéttbýli um 37.5 af hundr-
aði á sama tíma og í Brasilíu hefur
þróunin í þessum efnum verið
svipuð.
Hlutskipti þeirra, sem í hag-
skýrslum skilgreinast sem fátækl-
ingar, er hungur og næringar-
skortur. Þetta fólk á sjaldan kost
á teljandi læknishjálp og al-
mannatryggingar, sem eitthvað
er byggjandi á, heyra til undan-
tekningum. Lágstéttirnar eru illu
vanar, en þar að auki dregur nú
kreppan lægri millistétt niður á
fátæktarstigið. Efnahagefri milli-
stéttar hrakar einnig, en þeir rík-
ustu verða aftur á móti gjarnan
enn ríkari. Svona ástand er upp-
lagt félagslegt sprengiefni.
Hluti Vesturlanda
Auk annars er Rómanska Am-
eríka með hliðsjón af sögu og
menningu líklegri til byltingar - í
klassískum skilningi orðsins - en
aðrir hlutar þriðja heimsins.
Hvað sem líður félagslegri van-
þróun er Rómanska Ameríka
hluti Vesturlanda og hefur verið
það allt frá landvinningum og
Iandnámi Spánverja og Portú-
gala. Rómanskir ameríkanar
hafa því alla tíð átt auðveldara
með að skilja vesturlandamenn
en afríkumenn, múslímar,
austurasíatar. Hugsjónir þær og.
hugmyndakerfi, sem urðu til á
Vesturlöndum, hafa því alltaf átt
greiðan aðgang að íbúum Róm-
önsku Ameríku, þar á meðal
marxismi í ýmsum afbrigðum. dþ.
Hann er harður í horn að taka,
háðskur og ölluni hnútum
kunnur í skúmaskotum og
öngstrætum fátækrahverfanna.
Hann er 17 ára gamall og hefur
séð sjálfum sér farborða í 8 ár,
móður sinni og systkinum lung-
ann úr því timabili. Nafn hans er
Sajed Mohammed Sajed. Hann er
af sama skóla og miljónir annarra
ungmenna, tólf ára og yngri, sem
strita myrkranna á milli fyrir
sultarlaunum.
Sajed hefur frá níu ára aldri
skilað dagsverki á sútunarverk-
stæði í Izbit Abu Wafa fátækra-
hverfinu í Kaíró, höfuðborg Eg-
yptalands. „Verst er að bera húð-
irnar uppá loft því fýlan er svo
vond og húðirnar eru svo kald-
ar,“ segir hann við tíðindamann
Reuters á verkstæðinu. Þar veður
hann berfættur í óhreinu úr-
gangsvatni, brúnu og illa þefj-
andi, og dregur blautar húðirnar
uppúr stærðarinnar bölum þar
sem þær hafa legið í blöndu vatns
og ókennilegra efna. „Ég er svo
heppinn að ég er stundum skilinn
einn eftir á verkstæðinu og þá
fæst ég við vélarnar. Pannig öðl-
ast ég reynslu.“
Sajed á sér miljónir bræðra og
systra um allan hinn vanþróaða
heim, börn sem þræla baki
brotnu sér til lífsviðurværis og
minna um margt á ensku ung-
menninn sem Carles Dickens
gerði ódauðleg í skáldsögum sín-
um á öldinni sem leið.
Kaíró er gjarnan nefnd „móðir
heimsins" í skáldskap og túrista-
auglýsingum en fjöldi yngstu
barna hennar gengur í berhögg
við barnaverndarlög til þess að
hafa í sig og á. Vegna lítilþægni
sinnar gengur þeim vel að verða
sér úti um vinnu í verkstæðum,
bakaríum, verslunum og jafnvel
verksmiðjum.
Og mörg eru þau sjálfs sín herr-
ar. Nemi bifreið staðar við rautt
umferðarljós skjóta þau upp koll-
inum um leið og bjóða límonaði
til sölu, eldspýtur, skyndiþvott
bílrúðanna eða eitthvað í líkum
dúr. Ekki verður tölu komið á
barnunga burðarkarla eða skó-
burstara.
„Svo skal böl
bæta...“
Maður er nefndur Ahmed
Abdullah, félagsfræðingur og
sérfræðingur í málefnum ungra
berfætlinga á heimaslóðum sín-
um. „Eymdin er til muna minni
hér í Egyptalandi en víða annars
staðar. Jafnvel í fátækrahverfum
Kaíró er sumsstaðar rafmagn og
rennandi vatn. í ýmsum heims-
hlutum er ekki einu sinni hægt að
benda á slíkt.“
í Egyptalandi verða börn að
fæða og klæða foreldra sína þegar
þeir verða óvinnufærir af ellisök-
um. Því kosta fátæklingar kapps
um að eignast sem flest afkvæmi;
næsta víst er að þau verða fátæk
einsog foreldrarnir og lítt aflögu-
fær en margt smátt gerir eitt stórt.
Af þessu leiðir að barnafjöld er
trygging gegn ásókn hungurvo-
funnar. Barnið er í heiminn borið
til þess að strita.
Þegar faðir Sajeds féll í valinn
langt um aldur fram kom það í
hans hlut að axla ábyrgð af fram-
færslu fjölskyldunnar. Hann er
drengur glöggur og eljusamur og
því er svo komið að dagstekjur
nema allt að tveim dollurum. Það
nægir honum, móður hans, tveim
systrum og yngri bróður til fram-
færslu. Og gerir ívið betur því
hann leggur fé til hliðar sem ætlað
er að kosta bróðurinn til mennta.
Þjóðarbúinu nauð-
syn
Börn á aldrinum 6-11 ára
gömul leggja af mörkum sjö af
hundraði egypsks vinnuafls.
Ys og þys á götum Kaíró, kátir krakkar í forgrunni.
Þetta kom í ljós í rannsókn sem
gerð var árið 1984 og boðaði verri
tíðindi en eldri kannanir um sama
efni. Að egypskum lögum eiga
ungmenni að sitja á skólabekk
fram að 15 ára aldri en þó er þeim
heimilt að fara útá vinnumarkað-
inn 12 ára. Þessi lög eru orðin
tóm.
„Því fer fjarri að við hyggjumst
uppræta vinnu ungmenna. Þau
þurfa sárlega á fénu að halda og
fjölskyldur þeirra þurfa sárlega á
fénu að halda,“ segir félagsráð-
gjafinn Maissa Hamed sem
gengur erinda UNICEF, Barna-
hjálpar Sameinuðu þjóðanna, í
Egyptalandi. Við leggjum
áherslu á að börnin njóti vinnu-
verndar og séu ekki misnotuð.
Það væri óðs manns æði að þykj-
ast ætla að binda enda á barna-
vinnu í Egyptalandi.“ Fröken
Hamed kveðst beina orku sinni
að því að tryggja ungu verkafólki
lágmarkshvíld, lágmarkslaun og
lágmarksheilsugæslu.
-ks.
Egyptaland
„Heimsmóðir" vanrækir bömin sín
Rómanska Ameríka
Byltingin
við hliðin?
Vinstrihreyfingum ýmiskonar vex óðumfylgi
í kjölfar efnahagskreppu og versnandi
lífskjara
Ifraegu riti stendur, að vofa
kommúnismans gangi Ijósum
logum um Evrópu. Nú er það
sumra mál, að sú hin sama vofa sé
víða á kreiki í Rómönsku Amer-
íku og magnist þar jafnt og þétt.
Víst er um það að mðrg mcrki
sjást þess, að vintrisinnar af ýmsu
tagi færist um þessar mundir í
aukana í þeim heimshluta.
í nóv. s.l. vann tiltölulega rót-
tækur vinstriflokkur, Verka-
mannaflokkur nefndur, mikinn
sigur í byggðastjórnakosningum í
Brasilíu. I Venesúelu eru nýaf-
staðnar forsetakosningar, þar
sem tiltölulega vinstrisinnaður
miðjumaður, Carlos Andres Per-
ez, vann með miklum yfirburð-
um. í forsetakosningum í Mexíkó
í júlí s.l. fékk vinstrisinnað
flokkabandalag svo mikið fylgi,
að furðu þótti gegna þarlendis.
Byltingarsinnaði stofnanaflokk-
urinn, sem hefur verið einskonar
ríkisflokkur þar í landi næstum
svo lengi sem elstu menn muna,
vann að vísu að vanda, en með
minni meirihluta en nokkru sinni
fyrr. Tveimur mánuðum fyrr
hafði fremur hægrisinnaður mið-
flokkur, sem farið hafði með völd
í Ekvador, beðið mikinn kosn-
ingaósigur fyrir einskonar jafn-
aðarmannaflokki þarlendum.
„Sósíalísk bylting í
vændum“
í sömu átt virðist stefna þar
sem vopnin eru látin tala. Þótt
Níkaragva sé á kúpunni efna-
hagslega, virðist her þess hafa
tekist að lama baráttuvilja kontr-
anna, sem Bandaríkjamenn hafa
vopnað og fjármagnað. Marxísk-
ir skæruliðar í Salvador færast í
aukana. í Perú lætur maóísk
skæruliðahreyfing, Sendero
Luminoso (Ljómandi stígur),
mikið að sér kveða, jafnframt því
sem upplausnarástand virðist í
aðsigi þarlendis af völdum slig-
andi skuldabagga, óðaverðbólgu
og verkfalla, sem eiga rætur sínar
að rekja til slæmra og versnandi
lífskjara. í Kólombíu eru vinstris-
innaðir skæruliðar einnig á
kreiki.
Það leynir sér ekki heldur að
margir ráðamenn í löndum þess-
um eru felmtri slegnir. „Landið
er á leið til alræðisstjórnar,“
sagði Jose Sarney, Brasilíufor-
seti, nýlega. „Sósíalísk bylting er
í vændum. Brasilía stefnir til
vinstri og það bólar ekki á
neinum þeim öflum, sem snúið
gætu þeirri þróun við.“ Um sama
leyti lét Fidel Castro Kúbuleið-
togi hafa eftir sér að vaxandi neyð
væri að skapa skilyrði fyrir bylt-
ingu víða í Rómönsku Ámeríku.
„Vandamálið er
hungur, vöntun
á tækifærum...“
Fyrsta kastið eftir að Castro
náði völdum á Kúbu vonuðu
sumir, en -aðrir óttuðust, að
Rómanska Ameríka sem heild
færi fljótlega að dæmi Kúbana.
Burtséð frá valdatöku sandinista
í Níkaragva hefur ekki komið til
12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 14. desember 1988