Þjóðviljinn - 17.12.1988, Blaðsíða 4

VIÐHORF
Mannréttindabrot
með milduðu orðalagi
Ásmundur Stefánsson skrifar
sé nú þeirrar skoðunar þrátt fyrir
yfirlýsingarnar í fyrradag um að
rétt sé að viðhalda mannréttinda-
brotinu. Bannið við verkföllum
mun standa áfram. Einnig bannið
við kauphækkunum. Ríkisstjórn-
in ætlar að láta nægja að breyta
orðalagi laganna þannig að
mannréttindabrotið standi með
milduðu orðalagi.
Ég veit að lesendur Þjóðviljans
vilja hafa það sem sannara
reynist. Þess vegna óska ég eftir
því að blaðið birti þessar skýring-
ar.
Reykjavík, 15.12. 1988
Ásmundur er forseti ASI
Samningsréttur,
klipptur og skorinn
hefur ekki efnislega þýðingu?
Ekki hef ég fullnægjandi svar við
því en skýringin sem ég hef fengið
er að lagasmiðir hafi talið
æskilegt að enginn væri í vafa um
að verkföll væru óheimil. Þetta
ákvæði laganna hafi verið sérstök
kveðja til Álversmanna og ann-
arra sem e.t.v. hafi hugsað til
verkfalls. Hver sem ástæðan er
má ljóst vera að ákvæðið er að-
eins til áréttingar í lögunum en
hefur ekki áhrif á efni þeirra.
Mannréttinda-
brot með
milduðu orðalagi
Þó ákvæðið sé afnumið stendur
mannréttindaskerðingin áfram.
Raunar virðist sem ríkisstjórnin
í fyrradag tilkynnti ríkisstjórn-
in að hún legði til breytingu á
bráðabirgðalögum frá því í vor og
í haust þannig að verkalýðshreyf-
ingin endurheimti samningsrétt
sinn.
Þegar ég heyrði þetta í kvöld-
fréttum útvarpsins fylltist ég
fögnuði. Þó ljóst væri að ekki
hefði unnist fullur sigur fannst
mér stórkostlegt að enn gætu
stjórnmálamenn vitkast, lært af
mistökum sínum og tekið mark á
gagnrýni.
Við nánari skoðun fór hins
vegar glansinn af. Þegar ég fékk
nákvæmari fréttir af málinu sá ég
ekki betur en gera þyrfti mun
meiri breytingar á bráðabirgða-
lögunum en ríkisstjórnin ætlaði
sér til þess að ná því markmiði
sem hún hafði kynnt alþjóð. Ég
hlaut þó enn að fagna hugarfars-
breytingunni og trúa því að ríkis-
stjórnin mundi gera þær
breytingar sem gera þarf til að
gera yfirlýsingarnar að raunveru-
leika. í viðtali í Þjóðviljanum í
gær rakti ég hvað mér sýndist
breytingartillaga ríkisstjórnar-
innar fela í sér. Yfirlega lögfræð-
inga hefur nú staðfest að mín
túlkun er hárrétt. Breytingartil-
laga ríkisstjórnarinnar breytir
engu um efnisinnihald laganna.
Mannréttindasviptingin stendur
óhögguð þó breytingin fari fram.
Um þann skilning er ekki lengur
deilt.
Mörður Árnason ritstjóri
Þjóðviljans virðist enn haldinn
þeim misskilningi að ríkisstjórnin
hafi lagt fram tillögu um grund-
vallarbreytingu á lögunum og kýs
að senda mér og fleirum skæt-
ingstón í blaðinu í dag. Því er
óhjákvæmilegt að ég komi frek-
ari skýringum á framfæri.
Áfram bann við
verkföllum
Tiilaga ríkisstjórnarinnar er að
fellt verði burt eftirfarandi
ákvæði „Verkbönn, verkföll, þar
með taldar samúðarvinnustöðv-
anir, eða aðrar aðgerðir sem ætl-
að er að knýja fram vinnustöðv-
anir, eða aðrar aðgerðir sem ætl-
að er að knýja fram aðra skipan
kjaramála en lög þessi mæla fyrir
um eru óheimilar." (2. mgr. 4. gr.
bráðabirgðalaga, 20. maí, 1988.)
Þetta ákvæði er smekklaust og
ákaflega storkandi. Því verður
ekki á móti mælt að áferð og yfir-
bragð laganna batnar við það að
þetta ákvæði hverfur.
Því miður er það hins vegar svo
að enda þótt þetta ákvæði falli út
stendur efni þessa ákvæðis
óhaggað í lögunum. Bannið við
verkföllum er enn við lýði ná-
kvæmlega óbreytt frá því sem
áður var.
Það er von að fólk spyrji. Af
hverju stendur bann við verkföll-
um eftir sem áður? Skýringin er
einfaldlega sú að áfram stendur í
lögunum það ákvæði að samning-
ar séu framlengdir til 15. febrúar:
„Með þeim breytingum á
kaupgjaldsákvæðum kjara-
samninga sem kveðið er á um í
lögum þessum framlengjast allir
gildandi og síðast gildandi kjara-
samningar til 15. febrúar 1989“
(1. mgr. 15. gr bráðabirgðalaga,
28. sept., 1988.) Samkvæmt al-
mennum vinnurétti ríkir friðar-
skylda á gildistíma kjarasamn-
ings eða eins og segir í bók Arn-
mundar Backman og Gunnars
Eydal um vinnurétt: „Það er fyrst
þegar kjarasamningur er úr gildi
fallinn að aðilar er óbundnir og
hafa heimild til að beita vinnu-
stöðvun vegna ágreinings um
kaup og kjör. Vinnustöðvanir á
miðju samningstímabili eru því
ólögmætar." (Vinnuréttur, 1986,
bls. 76.) Til stuðnings lögskýr-
ingu sinni benda þeir félagar á
nokkra úrskurði félagsdóms.
Víst er gott að fella storkandi
orð úr lögum en ef önnur ákvæða
laganna halda efninu inni hefur
engin efnisbreyting orðið.
Áfram bann við
kauphækkunum
Þá er einnig óhjákvæmilegt að
vekja athygli á því að þótt tillaga
ríkisstjórnarinnar fari fram
stendur enn afdráttarlaust bann
laganna við kauphækkunum
fram til 15. febrúar 1989: „Frek-
ari hækkun launa, kjaratengdra
liða og hvers konar endurgjalds
fyrir unnin störf en kveðið er á
um í þessari grein er óheimil til
15. febrúar 1989“. (síðasta mgr.
12. gr. bráðabirgðalaga, 28. sept-
ember, 1988.) Fram til 15. febrú-
ar eru laun áfram fryst með
lögum og bannað að semja um að
þau hækki á því tímabili.
Það spyrja eflaust ýmsir. Af
hverju var ákvæðið um bann við
verkföllum í lögunum fyrst það
Fyrir allmörgum árum skrífaði
þáverandi ritstjóri Þjóðviljans,
Magnús Kjartansson margar
greinar og leiðara um þjóðmál í
blaðið. Oll hans skrif m.a. um
verkalýðsmál einkenndust af
skýrri framsetningu, góðri
greiningu á kjama mála og stað-
reyndum. Greinar hans voru oft
merktar -m.
Nú kveður hins vegar við ann-
an tón í Þjóðviljanum „Málgagni
sósíalisma, þjóðfrelsis og verka-
lýðshreyfingar". Annar ritstjór-
inn, Mörður Ámason, sem einn-
ig merkir greinar sínar -m, -
skrifaði um grundvallaratriði
verkalýðsmála, samningsréttinn,
í pistlinum „Klippt og skorið“ sl.
fimmtudag. Þar hæðist ritstjórinn
að ályktun forystumanna Alþýð-
usambandsins, miðstjóm og for-
mönnum landssambandanna
fyrir að benda á þá staðreynd að
samningsrétturinn sé ekki fyrir
hendi. Alyktunin byggir á því að
engu breyti þó fellt sé út úr „bráð-
ræðislögunurrí* áréttingarákvæði
um að verkbönn og verkföll séu
ekki heimil á gildistíma samn-
inga.
Gagnvart einstökum forystu-
mönnum gerir það minnst til að
þeir séu gerðir tortryggilegir.
Verra er að í þessu felst ómakleg
gagnrýni á ályktanir miðstjómar
en langtum verst er að í þessum
skrifum er gengið út frá röngum
forsendum um grundvallaratriði.
Kjarni málsins
Sagt er að ríkisstjómin ætli að
virða samningsréttinn. Þetta er
alrangt.
í fyrsta lagi skal áfram standa í
„bráðræðislögunum“ að allir
samningar skuli gilda að minnsta
kosti til 15. febrúar.
Þetta þýðir að þeir sem vom
með lausa samninga um áramótin
87-88, BSRB, sjómenn, jámiðn-
aðarmenn o.fl. og náðu ekki
samningum áður en fyrsta útgáfa
„bráðræðislaganna" tók gildi,
mega ekki breyta samningum
fyrr en eftir 15. febrúar 1989.
Örn Friðriksson skrifar
í öðm lagi stendur áfram
skýmm stöfum í nýjustu útgáfu
laganna að hækkun launa, kjarat-
engdra liða o.fl. er óheimil fram
til 15. febrúar.
í þriðja lagi er hnekkt á þessu
atriði í einni lagagreininni þar
sem segir að atvinnurekanda sé
óheimilt að hækka laun, þóknan-
ir o.fl.
Það em auðvitað þessi atriði
sem em brot á mannréttindum og
ASÍ kærði til Alþjóðavinnumála-
stofnunarinnar.
Hefur Þjóðviijinn
stefnu?
Nú má spyrja; hvemig hefur
Þjóðviljinn fjallað um þessi
„bráðræðislög“ undanfarna mán-
uði?
Því get ég ekki svarað með til-
vitnunum vegna þess að ég safna
ekki blaðinu. Ég hygg að í hugum
flestra launamanna sé myndin
þessi:
1. Þegar ríkisstjóm Þorsteins
Pálssonar setti bráðræðislögin
20. maí gagnrýndi Þjóðviljinn
harðlega að verkalýðsfélögin
vom svipt samningsrétti til 10.
apríl ’89.
2. Þegar sama ríkisstjórn frestaði
um ca. 30 daga launahækkun
með viðbótar- bráðabirgðalögum
í ágúst og setti jafnframt á verð-
stöðvun þá var ekkert verið að
skafa utan af skepnuskapnum hjá
ríkisstjóminni.
3. Eftir að ný ríkisstjórn var
mynduð (með þátttöku Alþýðu-
bandalagsins) og sett vom
ákvæði sem stytti bannið við
samningum um 55 daga þá þótti
Þjóðviljanum það stórt spor í
rétta átt til mannréttinda. Það fór
hins vegar minna fyrir gagnrýni á
þá staðreynd að þessi lög nýju
ríkisstjómarinnar tóku af um-
samdar launahækkanir fram til 1.
mars ’89 og einnig þær lágmarks-
hækkanir sem „Þorsteinslög"
gerðu þó ráð fýrir.
4. Þegar sú staða kom upp á Al-
þingi að óvíst var með framgang
þessara bráðræðislaga í öllum út-
gáfum, þá er reynt að blekkja
fólk með orðagjálfri í stað staðr-
eynda og Þjóðviljinn heldur vart
vatni fyrir hneykslun yfir því að
forysta ASÍ tekur ekki þátt í því
að ljúga að sjálfri sér og öðmm.
Og fólk spyr áfram:
Túlkar ritstjórinn -m afstöðu
blaðsins?
Hefur Þjóðviljinn þá sem mál-
gagn verkalýðshreyfingar breytt
um afstöðu til samningsréttarins?
Hvað veldur?
Hvemig ætlar Þjóðviljinn að
skrifa ef kröfur ASÍ um afnám
samningsbanns í samningum ná
fram að ganga á Alþingi?
Verður einhverjum kennt um
eða einhverju þakkað?
Hvemig hefði Þjóðviljinn fjall-
að um þessi mál ef Alþýðubanda-
lagið hefði verið í stjómarað-
stöðu?
Klippt og skorið
Sem lesandi og kaupandi Þjóð-
viljans geri ég þá kröhi að fjallað
sé efnislega um verkalýðsmál í
blaðinu og skrif ritstjóra hafi rök-
rænt samhengi. Ritstjórinn — m
má hins vegar mín vegna hafa þá
prívat skoðun að verkalýðshreyf-
ingin eigi að gera sig ánægða með
samningsréttinn klipptan og
skorinn.
Öm er járnsmiður, formaður
Málm- og skipasmiðasambands-
ins og annar varaforseti ASÍ

Frá Fjölbrautaskólanum í Breióholti
Skólaslit verða í Fella- og Hólakirkju, Hólabergi
88 þriðjudaginn 20. desember n.k. og hefjast þau
kl. 15.00.
Foreldrar, aðrir ættingjar svo og velunnarar
skólans eru velkomnir á skólaslitin.
Skólameistari
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 17. desember 1988