Þjóðviljinn - 21.12.1988, Blaðsíða 6

þl ÓÐVILJIN N Malgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Peningar
til lista
Meöan fréttaveiðarar fiska eftir því á þingi, hverjar séu
líkur á aö eitt eöa annað sem ríkisstjórnin er meö á prjón-
unum sleppi í gegnum pattstööuna í neðri deild, gleymist
margt annað, sem þó er allrar athygli vert. Til dæmis
ýmsar hreyfingar fróölegar á útgjaldaliðum þess fjárlaga-
frumvarps sem menn eru að þæfa á milli sín á Alþingi
íslendinga.
Eins og menn heyra upp á hvern dag þá lifum viö á
tímum þrenginga og það eru uppi hafðar miklar og strang-
ar kröfur á hendur hins opinbera um að það skeri niður
útgjöld á öllum sviðum. Um leið eiga allir, hver eftir starfi
eða hugsjón eða áhugamálum, sér einhvern þann mála-
flokk sem hverjum og einum finnst allt að því heilagur: við
þessum útgjöldum má ekki hreyfa. Nema hvað menn
verða kannski nokkuð samstiga um að segja já og amen
ef fjármálaráðherra heitir því að skera niður útgjöld til
risnu og ferðalaga á vegum ríkisins.
Það er því ómaksins vert að benda á þær breytingar
sem ætlaðar eru á útgjöldum til lista ( og skal þá strax
tekið fram að fyrir utan það sem hér verður rakið standa
útgjöld vegna Þjóðleikhúss, Sinfóníuhljómsveitar, kvik-
myndasjóðs ofl). Hér er, skv. frumvarpinu, um að ræða
útgjöld upp á tæpar 184 miljónir króna og er þar um að
ræða 34% hækkun frá fjárlögum yfirstandandi árs. Hér er
m.a. um umtalsverðar hækkanir að ræða til eflingar
leikstarfsemi - Alþýðuleikhúsið fær nú sjö miljónir í sinn
hlut en fékk áður 2,7 miljónir, framlög til Bandalags ís-
lenskra leikfélaga þrefaldast, brúðuleikhús kemst á blað í
fyrsta sinn með framlag upp á 1,8 miljónir króna. íslenski
dansflokkurinn fær 67% hækkun. Til verða í þeim fjár-
lögum, sem nú eru til afgreiðslu, sex ný viðfangsefni -
Leikbrúðuland, sem fyrr var nefnt, íslenska hljómsveitin,
Listasafn ASÍ, starfslaunasjóður myndlistarmanna, sam-
norræn menningarkynning og Listahátíð.
Nú kunna ýmsir menn að segja sem svo, að hér sé ekki
um stórar upphæðir að ræða, og að það hefði þurft að
gera betur og hver og einn ætti auðvelt með að lengja
sinn óskalista á menningarsviðinu. En nú skal sá kostur
tekinn að vekja nokkra athygli á jákvæðri merkingu um-
rædds talnadálks á fjárlögum. Ekki barasta vegna þeirrar
venjubundnu flokkssérgæsku, að ráðherrar menntamála
og fjármála eru reyndar forystumenn í Alþýðubandalag-
inu. Heldur vegna þess að það er mjög mikils vert að
menn nái samstöðu um að láta ekki niðurskurðarkröf-
urnar skerða kjör lista og mennta. Láta ekki baslið
smækka sig, svo vitnað sé til frægrar Ijóðlínu Klettafjall-
askáldsins Stephans G. Stephanssonar. Það er mjög
brýnt að stjórnmálamennirnir og við öll gerum okkur grein
fyrir því með sem allra afdráttarlausustum hætti, að fátt
er jafnháskalegt í hinni eilífu tvísýnu um tilveru okkar, sem
við hljótum að búa við sem örsmá þjóð, og að magna með
okkur nísku í menningarmálum. Hvort sem sú níska kem-
ur fram í frjálshyggju, sem vill setja allt undir markaðslög-
mál, eða þeirri búraþröngsýni sem eitt sínn taldi að bókvit
yrði ekki í askana látið.
ÁB.
KLIPPT OG SKORIÐ
Ó, ó, ó, Kvennó
Viö höfum verið aö fá á okkur
undanfarnar vikur ýmsar send-
ingar frá Kvennalistanum hingað
á Þjóöviljann og er þá yfirleitt
verið að skamma blaðið fyrir
meinleg spörk, vonda pústra og
ýmis prakkarastrik önnur í garð
alsaklausra og virðulegra Kvenn-
alistakvenna.
Þetta gekk svo langt um daginn
að þeir tveir blekberar á Þjóðvilj-
asíðum sem skrifað hafa af helst-
um skilningi og hvað mestri sam-
úð um Kvennalistann, Ámi
Bergmann og Gestur Guð-
mundsson, voru sérstaklega
teknir á beinið og reknir í
skammarkrókinn, og er ekki
nema von að minni spámenn leiði
í lengstu lög hjá sér alla umfjöllun
um svo viðkvæm efni.
Einkamál
og pólitík
Er öryggið orðin : l ' •••
í umróti áranna eftir ‘68 þótti
nýjum samfélagshreyfingum -
þar á meðal þeim sem Kvenna-
listinn er úr sprottinn - heidur
þröng hin viðurkennda skil-
greining á því hvað væru
stjórnmál og vildu láta fjalla um
fleira en rekstrargrundvöll at-
vinnuveganna og markaðsverð á
þorskblokk. Það erpólitfk hvem-
ig við tengjumst umhverfinu, var
sagt, hvernig okkur líður og
hvaða tilfinningar við höfum,
hvemig við búum og hvemig við
búum saman, hvað við viljum
með lífinu, hvernig við ölum upp
börnin okkar og heiðmm feður
okkar og mæður. Það var sumsé
sett á oddinn að einkamálin væm
líka pólitfk.
Kvennalistakonur virðast hins-
vegar hafa snúið þessu við síðustu
vikur og mánuði, og láta einsog
stjórnmálaafskipti þeirra komi
engum við nema sjálfum þeim.
Pólitíkin er sumsé orðin einka-
mál.
Þetta kemur meðal annars
fram í því að forystumenn
Kvennalistans tala flestallir um
pólitík einsog ljósritaðar frétta-
tilkynningar og innri mál þessara
stjórnmálasamtaka, þarmeð
taldar umræður um stefnugrund-
völl þeirra, em höfð í lokaðri bók
gagnvart þeim sem ekki eru ann-
aðhvort virkir félagar í samtök-
unum eða þá kvæntir inní þau.
Ágætt dæmi er nýjasta „Vera“,
opinbert málgagn Kvennalistans.
Maður skyldi ætla að það blað
væri uppfullt af skoðunum og
umræðum og athugasemdum og
hugmyndum um starfið og stefn-
una eftir örlagatíma í lífi Kvenna-
listans: stjómarmyndunarvið-
ræður, átakaþing á Lýsuhóli,
ágreining um afstöðuna til ríkis-
stjórnarinnar.
Ónei, góðir hálsar, „málgagn
kvenfrelsisbaráttunnar“ er geit-
arhús ef einhver leitar þeirrar
ullar. Þar er fjallað um nýút-
komnar bækur eftir konur, birtur
fróðlegur listi um hagfræðihug-
tök, kynnt störf fulltrúa á þingi og
borgarstjórn og sagðar ískyggi-
legar fréttir af annríki á fæðingar-
deild Landspítalans.
Þetta er í heild alveg ágætt
blað, svona einhversstaðar á milli
Vinnunnar og Nýs lífs að efni og
gæðum, en í Veru er nánast ekk-
ert endurkast frá undanförnum
umrótatímum í íslenskum stjóm-
málum og miklum umræðu- og
átakatímum innan Kvennalist-
ans. í því ljósi er Vera eiginlega
samfelld flatneskja, - með þeirri
merku undantekningu að Elísa-
bet Guðbjömsdóttir heldur því
fram í spjallgrein að það sé mun-
ur á hægri og vinstri, og bendir á
borgarstjórnina í Reykjavík. En
þetta er opinber villukenning í
Kvennó.
Barnasjúkdómar
Einhvemveginn kemur þróun
Kvennalistans uppá síðkastið
kunnuglega fyrir sjónir þeim sem
hafa kynnt sér sögu vinstri
hreyfingarinnar eða fylgst sjáifír
með hluta þeirrar sögu, - og ef til
vill kynni þekking um ýmsar trú-
arhreyfingar einnig að hjálpa til
við samtímaskilning á Kvenna-
listanum.
Þau einkenni sem nú ber mest á
í fari Kvennalistans hafa verið til
staðar frá upphafi. Þau komust
hinsvegar í kastljós við stjórn-
armyndunarviðræðurnar í haust,
og hafa síðan mótað opinbera
ímynd samtakanna sífellt meira
vegna þess að þau hafa hingaðtil
kosið að nýta sér ekki þau færi
sem pólitísk staða býður þeim.
Þá er fyrst að telja þörfina fyrir
hreinlífi. Félagarnir hafa mjög
háleit markmið og gera miklar
kröfur til samtakanna og fulltrúa
þeirra. Þeir vilja Allt og ef það
fæst ekki er Ekkert skárra en
bara Eitthvað. Hér af leiðir að
ekki má óhreinka hendur sínar
því að það drægi úr trúverðug-
leikanum og gæti leitt til óeining-
ar og spillingar innan hópsins.
Þessi þörf fyrir hreinlífi er fyrir
hendi í öllum stjórnmálasam-
tökum (nema kannski í íslenska
Framsóknarflokknum) og því
brýnni sem þau eru róttækari.
Hreinlífishvötin er í sjálfu sér holl
ef skammturinn er réttur.
Hinir óhreinu
I óhófí leiðir hreinlífishvötin
hinsvegar til einangrunar-
hneigðar. Það verður ógerlegt að
vinna með hinum óhreinu utan
samtakanna að landsmálunum
(eða boðun fagnaðarerindisins
eða stofnun háskóladeildar hins
kommúníska forystuflokks
verkalýðsbyltingarinnar eða
raunverulega raunhæfum rann-
sóknum á framhaldslífi eftir
dauðann).
Innan skamms er ekki heldur
hægt að ræða málin af viti við
aðra en hina innvígðu, - þetta
getur endað með því að persónu-
leg samskipti verði öll á skjön og
skakk, bæði við „hina“, og við
„okkur“ sem ósjaldan leiðir til
þess að hluti „okkar" verður að
„hinum“ með miklum látum.
Þessari hneigð til einangrunar
fylgir að allar samræður, um-
ræður, deilur og átök innan sam-
takanna verður að gjöra svo vel
að loka þar inni. Slíku verður öllu
að halda leyndu og er hætt við
útilokun og bannfæringu ef
brugðið er frá. Fulltrúar og tals-
menn verða að tala einni tungu
útávið hvað sem þeir segja inná-
við. Bolsévikkar kölluðu þetta
lýðræðislegt miðstjórnarvald. En
það lýðræði varð frekar enda-
sleppt.
Þeim var ég verst...?
Einangrunarhneigð getur nýst
baráttuhópum vel í fjandsamlegu
umhverfi. Bolsévikkamir hefðu
aldrei haft roð við löggum tsars-
ins nema með sinni skipulegu tor-
tryggni og sama er að segja um til
dæmis andspymuhreyfingarnar í
stríðinu, að ekki sé minnst á
fmmkristnu söfnuðina í hinni
heiðnu Rómu.
Við rangar aðstæður getur
þessi hneigð hinsvegar magnast
uppí píslarvættisduld, orðið til
þess að fólk sem í upphafi var
glaðlynt, opið og verkfúst fari að
líta á sig sem það lamb sem beri
heimsins syndir, skilji allt and-
svar sem árás, hverja athuga-
semd sem stríðsyfirlýsingu.
Þessir píslarvættistónar hafa
einmitt heyrst frá Kvennalista-
konum uppá síðkastið, til dæmis í
athugasemdum þeirra við fréttir
og umfjöllun hér í Þjóðviljanum,
og til dæmis í málflutningi þeirra
á þingi þarsem Alþýðubandalag-
ið virðist vera orðinn höfuðand-
stæðingurinn eftir stjómarskipti,
- kannski í fótspor þeirrar merku
konu sem var þeim verst sem hún
unni mest?
Hressist Eyjólfur?
Saga þessu lík hefur endur-
tekið sig aftur og aftur, og sjálf-
sagt getur enginn lært af öðmm.
Nýdauður er til dæmis í Dan-
mörku flokkurinn Vinstrisósíal-
istar af svipuðum sökum og hér
greinir að framan, og það er
merkilegt að þýskir græningjar
hafa átt við svipaðan vanda, -
ekki síst í Hamborg þarsem græni
flokkurinn er um leið kvennalisti.
Sagan segir okkur líka að með
sjálfskoðun og raunsæi geta
samtök og hópar sem hafa þjáðst
af þessu sjúkdómasafni orðið
hress og spræk vel á skömmum
tíma. Kvennalistinn hefur fært ís-
lenskum stjórnmálum og ís-
lensku samfélagi það mikið að
menn hljóta - að minnsta kosti á
vinstri kantinum - að vona að
Eyjólfur þeirra Kvennalista-
kvenna fari að varpa af sér þess-
ari sóttarsæng.
-m
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 • 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁrnason.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Heimir Már Pétursson, Hjörleifur Sveinbjörnsson, Kristófer
Svavarsson, Magnús H. Gíslason, Lilia Gunnarsdóttir, Ólafur
Gíslason, Páll Hannesson, SigurðurÁ. Friðþjófsson (Umsjónarm. Nýs
Helgarb.), Sævar Guðbjörnsson, Þorfinnur Ömarsson (íþr.).
Handrlta-og prófarkalestur: ElíasMar, HildurFinnsdóttir.
Ljósmyndarar: Jim Smart, ÞorfinnurÓmarsson.
Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, KristbergurÓ. Pétursson
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrif stof ust jóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýslngastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bflstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Anna Benediktsdóttir
Útbreiðslu-og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, rítstjórn:
Síöumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Augiýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljanshf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verðílausasölu:70kr.
Nýtt helgarblað: 100 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 800 kr.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Mlðvikudagur 21. desember 1988