Þjóðviljinn - 23.12.1988, Blaðsíða 14

Kötlugos
Sönn og stutt íslenskfrásögn
um þann hræðilega og ógur-
lega jarðskjálfta, sem varð
umliðinn september, hjá
Pykkvabæjarklaustri í austur-
sveitum íslancLs. Honum fylg-
du þrumur og eldingar og eld-
gangur úr lofti með miklu
myrkri, ösku, logandi og
glóandi steinum og bruna.
Ennfremur kom úr jöklinum
hræðilegt vatnsflóð með boða-
föllum, sem stóð frá 2. til 14.
september, en slíkt höfðu
menn hvorki séð né heyrt
áður.1
Yður til heiðurs og þjónk-
unar æruverðugu, visu,
nafnkunnu og veltignu herrar
hans konunglegu hátignar af
Danmörku og Noregi o.s.frv.,
umboðsmenn og stjórnendur á
íslandi:
Herra Gísli Hákonarson,
lögmaður fyrir sunnan og
austan á íslandi, o.s.frv.
Herra Halldór Ólafsson, lög-
maður fyrir norðan og vestan
á íslandi, o.s.frv. Magnús
Björnsson, umboðsmaður
hans konunglegu hátignaryfir
Munkaþverárklaustri og
Eyjafjarðarsýslu, o.s.frv. Ari
Magnússon, umboðsmaður
hans konunglegu hátignaryfir
ísafjarðarsýslu, o.s.frv. Björn
Magnússon, fyrrverandi um-
boðsmaður hans konunglegu
hátignar fyrir vestan. Jón Sig-
urðsson, umboðsmaður hans
konunglegu hátignar yfir
Reynistaðarklaustri, o.s.frv.
Guðmundur Hákonarson,
Gjóskugosið f Kötlu áríð 1918
í rénun. Myndin er tekin af Kjartani
Guðmunds syni 2. nóvember.
umboðsmaður hans konung-
legu hátignar yfir Þingeyra-
klaustri, o.s.frv.
Búið til prentunar af
Niels Heldvad,
rímfrœðingi konungs.
Kötlurit
Þorsteins
Magnússonar
SIEMENS -gœði
DRAUMARYKSUGAN ÞÍN
FRÁ SIEMENS!
Þær gerast ekki betri en þessi. Ryksuga eins og þú vilt
hafa þær.
Stillanlegur sogkraftur.
Minnst 250 W, mest 1100 W
Afar lipur, létt og hljóðlát
4 fylgihlutir í innbyggðu hólfi
Margföld sýklasía í útblæstri
Sjálfinndregin snúra og
hleðsluskynjari
SIEMENS framleiðsla tryggir
endingu og gæði
Verð kr. 11.400,-
SUPER
9112
SMITH&NORLAN
Á austanverðu íslandi, eina
dagleið frá Heklufjalli, er
mjög hátt fjall, sem nefnist
Mýrdalsjökull. Það er ætíð og
stöðugt, bæði vetur og sumar,
þakið snjó og ís, en hið innra
og undir jörðinni er hreinn
brennisteinn og saltpétur. í
þessu fjalli varð ógurlegt eld-
gos og fjallsbrot í september-
mánuði 1625 árum eftir Krists
burð. Æruverðugur Þorsteinn
Magnússon, umboðsmaður
hans konunglegu hátignar yfir
Þykkvabœjarklaustri, hefur
athugað og skráð þessa at-
burði, svo sem hér greinir.2
Árla morguns annan dag
septembermánaðar heyrðist á
Þykkvabæjarklaustri mikill
eldbrestur í jöklinum líkt og
mikil skrugga. Um það bil
klukkan átta um morguninn
kom vatnsflóð úr jöklinum
niður að klaustrinu ogfór inn
um öll hús.3 Vatniðfór einnig
inn í lítinn bæ rétt hjá
klaustrinu og flóði um hann
allan, en fólkið bjargaði sér á
hól við bœinn.4 Litlu síðar
fœrðist hlaupið í aukana með
mikilli ísjakaferð og varð að
lokum svo djúpt milli húsa að
skip mátti vel fljóta, þar sem
áður var þurrt land.
Vatnsflóðið tók með sér
mikil hey affjölda túna, bæði
þau sem komin voru í sœti og
hey sem lá flatt. Ráðsmaður-
inn á klaustrinu missti hundr-
að hesta af heyi.
Þegar leið að miðdegi þvarr
vatnsflóðið, svo að víða þorn-
aði. Strax á eftir kom skelfilegt
myrkur yfir allt með miklum
reiðarþrumum, logandi eldi
og ösku, svo vér hugðum að
himinn og jörð mundu tor-
tímast, himinninn rifna ísund-
ur og húsin falla niður. Ekki
leið lengri tími milli þessara
reiðarslaga og eldbresta en
það tók mann að standa áfæt-
ur og setjast aftur.5 Logandi
eldur flaug úr loftinu ofan á
jörðina kringumfólkið, svo að
sjá sem allt væri í einum loga
og báli.
Þótt hér á landi sé dimmt á
nóttunni á haustin, þá jók ask-
an og rykið á myrkrið. Þó var
stundum svo bjart um nóttina
vegna eldsins að sást tilfella og
fjalla, sem voru níu mílur í
burtu, og var allt við það sama
fram yfir miðja nótt.6 Þá lægði
um stund til morguns, en byrj-
aði enn á ný með skelfilegum
þrumum og brestum í loftinu.
Öskunni og brunnum
steinum, semféllu samtímis úr
lofti, fylgdi mikill sorti, en
öskuna og sortann bar í austur
því að vindur blés yfir landið
úr vestri, hálfa áttundu mílu.7
Þennan sama dag, sem var
3. september, var hvergi gras
að sjá. Það var þakið ösku og
grjóti, svo að fé og hestar
hlupu til og frá í allar áttir í leit
NÓATÚNI 4 • SÍMI 28300
14 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 23. desember 1988