Þjóðviljinn - 12.01.1989, Blaðsíða 8

Framhald-Samúel Örn
árinu. Ég segi þér satt vinur
minn, að ég dáist að afreksmann-
inum Hauki Gunnarssyni. Mitt
vandamál er líklega það að ég sé
marga afreksmenn á mínum
sjóndeildarhring og dáist að
þeim. Þess vegna þarf ég að gera
upp hug minn. Það þurfa íþrótta-
fréttamenn að gera, og sætta sig
við lýðræðislega niðurstöðu.
Af hverju
ekki Haukur?
Haukur Gunnarsson vann
mjög glæsileg afrek á árinu.
Mesta athygli vakti þegar hann
sigraði í 100 metra hlaupi á
heimsleikum fatlaðra í Seúl.
Hann sigraði að vísu ekki í
tveimur greinum sem hann var
sigurstranglegastur í, en náði þar
þó ágætum árangri, eins og í kjöri
íþróttamanns ársins. Haukur
keppti á tveimur sterkum alþjóð-
legum íþróttamótum. Annað var
á ólympíuleikvanginum og reynt
að láta það líkjast ólympíuleikun-
um sem allra mest. En það voru
engir ólympíuleikar. Það veist þú
líka. Ólympíuleikar eru mesta
íþróttahátíð heimsins, haldnir á
fjögurra ára fresti. Ólympíul-
eikvangar eru síðan áfram notað-
ir undir alþjóðleg mót. Og við
vitum líka að það er ekki nema
eðlilegt að þeir sem fjalla um
íþróttir að staðaldri staldri þarna
við. Hversu erfitt er að vinna
verðlaun þar sem 7 af hverjum 10
fengju verðlaun, væri öllum verð-
launapeningum skipt jafnt? Og
þá er ég að tala um gull, silfur og
brons. Það voru 3300 íþrótta-
menn á heimsleikunum, og 2200
verðlaunapeningar. í frjálsum
íþróttum er hlutfallið á milli
heimsleika og ólympíuleika 50
gegn 2. Flokkarnir eru margir og
fáir í hverjum. Þessi „ólympíu-
gull“ eru vissulega léttvægari en
þau sem unnin eru á ólympíu-
leikum. Og mörg þeirra voru líka
unnin á upphitunarvelli ólympí-
uleikanna, án áhorfenda. Svo
margir voru flokkarnir að aðeins
hluti þeirra komst fyrir á ólympí-
uleikvanginum. Þess vegna var
ekki nema hluti leikanna festur á
filmu. Enda enginn áhugi fyrir
því að sjá þá beint, ekki einu sinni
hjá þjóðum sem áttu von um, og
unnu, hundruð verðlaunapen-
inga.
Til þess að vera talinn með
betri afreksmönnum heimsleik-
anna hefði Haukur okkar þurft
að vinna allar greinarnar sínar
þrjár, ög hefði þó bara verið einn
af mörgum. Af hverju eru afreks-
menn Ólympíuleikanna kjörnir
íþróttamenn heimsins í ár, í
öllum greinum, þó til séu menn
sem unnið hafa hátt í tug
gullverðlauna á Heimsleikunum?
Svo er rétt að minnast þess að
til eru þeir einstaklingar sem
höfðu verið fatlaðir eða voru á
meðan þeir unnu ógleymanleg
afrek, voru bestir í heiminum, án
flokkunar. Finninn Jaervinen
varð ólympíumeistari í spjótkasti
á Ólympíuleikunum 1932, Scott
Hamilton Bandaríkjunum ólym-
píumeistari í skautadansi 1984 og
Wilma Rudolph ólympíumeistari
og íþróttamaður heimsins 1960.
Allir þessir íþróttamenn hefðu
getað unnið tugi verðlauna á
heimsleikum, sem löglegir kepp-
endur.
Þetta er ískaldur veruleiki, en
þannig eru fþróttirnar, keppni og
aftur keppni. Þessi harði heimur
fylgir jafnréttinu. Og ég van-
treysti ekki Hauki Gunnarssyni í
þessum heimi, hann er hörkutól
og getur gert miklu betur. En
hann gerir það ekki ef hann trúir
þér og því að hann sé bestur
núna.
Og því spyr ég, hvort heldurðu
að sé auðveldara eða erfiðara að
bera saman afrek í fimleikum og
knattspyrnu annars vegar, og
frjálsum íþróttum og íþróttum
fatlaðra hins vegar? Verður ekki
að reyna að meta og bera afrek
hvers saman við afrek annarra?
Það er að minnsta kosti jafnrétti.
íþróttamaður
ársins
Enginn íslendingur stóð undir
þeim vonum sem við hann voru
bundnar á Ólympíuleikunum í
Seúl. Allirfóru jafnilla útúrþeirri
sláturtíð. Þú felldir dóm þinn
fyrirframan sjónvarpsskjáinn, en
við íþróttafréttamenn lítum á allt
árið. Það var lengra en hálfur
mánuður í Seúl. Og á,því voru
unnin mörg ágæt afrek.
Heimsleikarnir í Seúl eru fylli-
lega sambærilegir við heims-
leikana í frjálsum íþróttum á Ól-
ympíuleikvanginum í Helsinki.
Þar sigraði kjörinn íþróttamaður
ársins, Einar Vilhjálmsson glæsi-
lega alla bestu kastara heimsins.
Þennan leik lék hann einnig í
Stokkhólmi. Hann sigraði alls á 6
alþjóðlegum mótum, í 2 lands-
keppnum, 2 meistaramótum inn-
anlands og 2 öðrum mótum hér-
Iendis. Gæti verið að þeir sem
telja hann hafa unnið bestu af-
rekin gætu talið það þröngsýni,
fordóma og gagnrýnislaust að
kjósa hann ekki?
Það sem mér finnst lágkúru-
legast í öllu þessu írafári þínu er
sú staðhæfing að það sé tvöfeldni
að hafa Hauk á listanum en velja
hann ekki íþróttamann ársins.
Haukur er á listanum af því hann
nýtur fulls jafnréttis. Og hann er
þriðji í lýðræðislegri kosningu.
Það er hins vegar ekki hægt að
kjósa svo öllum iíki. Og þó við
íþróttafréttamenn brotnuðum
undan álaginu og fengjum þig
Stefán, samviskusaman íþróttaá-
hugamann sem kannar hlutina
vísindalega, til að kjósa fyrir okk-
ur, þá er áreiðanlegt að til væru
þeir sem væru jafnreiðir þér nú.
Með vinarkveðju
Samúel Örn Erlingsson
P.s.: Boð um kaffispjall stendur
enn.
Samúel Örn er fréttamaður á Ríkisút-
varpinu og formaður Samtaka
íþróttafréttamanna.
Framhald - Guðrún
skynleysi þingmanna á verðleika
þeirra tveggja listamanna sem
ýmsum þóttu sniðgengnir, sé sá
dropi sem fylli mælinn í hugum
margra og sanni endanlega fyrir
' þeim að alþingismenn jéu óhæfir
til þessara verka.
Hitt er þó sýnu alvarlegra hve
stjórnvöld og Alþingi hafa van-
rækt almennan stuðning við lista-
menn og sýnt með fjárveitingum
sínum takmarkaðan skilning á
mikilvægi listsköpunar og lista-
uppeldis. Sú staðreynd að Þjóðl-
eikhúsið skuli nú vera að því
komið að grotna niður vegna
skorts á viðhaldi er e.t.v. ljósasta
dæmið um þessa blindu í málefn-
um menningar og lista. Það er
þeim mun einkennilegra þegar
litið er til þess að hér sækir allur
almenningur leikhús í mun ríkara
mæli en gerist með nágranna-
þjóðum okkar.
Ef menn treysta ekki þing-
mönnum til að velja listamenn til
heiðurslauna er í raun enn fárán-
legra að framkvæmdavaldið
hverju sinni ætli sér þetta hlut-
verk. Það er vafasamt fordæmi að
fulltrúar framkvæmdavaldsins
grípi fram fyrir hendur þing-
nefnda, hversu mjög sem þeim
þykir um niðurstöður þeirra.
Ekki verður heldur séð að nokkr-
um listamanni sé heiður að því að
vera fleygt í skjóðu inn um hið
gullna hlið heiðurslauna himna-
ríkisins.
Tæpast er það heldur greiði við
nokkurn listamann að bera nafn
hans upp til atkvæða á þingfundi
þar sem óvissa ríkir um samstöðu
manna en hún var ekki vís í þessu
tilviki fyrst og fremst vegna
þeirra vinnubragða, sem notuð
voru. Reyndar hefur það verið
óskrifuð regla að forðast um-
ræður um einstaka listamenn í
ræðustól Alþingis, við veitingu
heiðurslaunanna en leitast við að
ná samþykki allra nefndarmanna
Þrennir
Þrennir merkilegir törtleikar
voru nýlega hér í bænum.
Þriðjudaginn 3. janúar hélt Nýi
músíkhópurinn konsert í óper-
unni á vegum Musica nova. Átj-
án hljóðfæraleikarar undir stjórn
tveggja ungra og efnilegra
manna, Guðmundar Óla Gunn-
arssonar og Hákonar Leifssonar,
fluttu glæný verk eftir fjögur ís-
lensk tónskáld og tvö erlend. Út-
lendingarnir voru danska tón-
skáldið Hans Abrahamsen og Pi-
etro Borradori frá ftalíu væntan-
lega. Verkið eftir Danann var
„aðgengilegasta" númerið og
heitir Márchenbilder. Stykkið
hans Borradoris heitir Dialogues
entre métopes og var agalega
leiðinlegt.
Þá var nú meira gaman að
hverahljóðum Kjartans Ólafs-
sonar. Rafmúsík sína nefnir hann
Resonance upp á útlensku. Verk-
ið er sennilega hugsað sem hver-
alandkynning í hinum stóra
heimi. En hvað sem því líður er
þetta spennandi músík sem vekur
SIGURÐUR ÞÓR
GUÐJÓNSSON
upp í manni hálf sækadelískar
kenndir og pælingar.
Þá var á dagskrá Millispil eftir
Atla Ingólfsson sem er mjög at-
hyglisvert tónskáld, og Sjö-
skeytla eftir Hilmar Þórðarson,
sem er einnig áhugaverður. Og
loks lék Snorri Sigfús Birgisson
píanóverk sitt Jarðardreka. Pían-
óstíll Snorra Birgis fer sérlega vel
í mig en þó var endirinn hjá hon-
um að þessu sinni fremur snubb-
óttur. Kannski hefur drekinn bit-
ið í halann á sér og dáið.
Allt var þetta spilað með mikl-
um ágætum og megum við vænta
mikils af stjórnendunum í fram-
tíðinni.
Sinfóníuhljómsveitin var með
tónleika þann 5. janúar. Stjórn-
andi var Páll P. Pálsson. Guð-
mundur Magnússon kom nú fram
með sveitinni í fyrsta sinn í pían-
ókonsert nr. 1 eftir Beethoven.
Og Guðmundur lék skínandi vel.
Tækni hans er örugg og túlkun
hans var fallega klassísk og vel
ígrunduð. Guðmundur er þrosk-
aður listamaður sem gaman verð-
ur að fylgjast með. Hljómsveitin
spilaði illa.
Konsertinn byrjaði annars á
forleiknum að Töfraflautunni
eftir Mozart, sem óþarfi er að
hafa um fleiri orð, en lauk með
Sinfóníu Stravinskys í C-dúr frá
1938.
Þetta er hörkumúsík en nokk-
uð „strembin" áhéyrnar. Sérstak-
lega þcgar hún er iiia spiluð eins
og nú var raunin. Það skorti allan
drifkraft og energí.
Á laugardaginn var svo Zukov-
sky vinur vor enn á ferð með Sin-
fóníuhljómsveit æskunnar. Og
þar vantaði hvorki hug né dug,
energí og kraft, eldmóð og dem-
ón.
Menn vilja meina að sjötta sin-
fónía Mahlers sé „alvarlegasta"
verk hans. Það sé fullt af örvænt-
ingu og kvíða og boði jafnvel
geigvænlega ógæfu sem hvolfdist
yfir tónskáldið undireins og hann
hafði sett síðustu nótuna á papp-
írinn. Og því verður ekki neitað
að sinfónían er æði grett og grá
nema hinn ójarðneski hægi kafli.
Paul Zukovsky, stjórnandi Sin-
fóníuhljómsveitar æskunnar.
En hún er samí hrikaiega gott
verk eins og öll verk sem enda illa
og byrja illa. Mahler var svo mik-
ill spámaður að hann sá fyrir þær
hroðalegu kollsteypur menning-
arinnar, sem lágu í leyni á næstu
árum í staðreynd tveggja
heimsstyrjalda. Og sinfónían er
svo nútímaleg. Músíkin er svo ná-
lægt okkur. Það er að segja: Ma-
hler hugsar ósköp svipað og við,
bæði yfirleitt og músíklega, og til-
finningalíf hans er sömuleiðis
nákvæmlega eins. Hann er
samtímamaður okkar.
Flutningur sjöttu sinfóníunnar
tókst frábærlega vel. Túlkunin
var þrauthugsuð, hvert smáatriði
vel útfært, klímaksarnir afbragðs
vel undirbúnir. Og hljómurinn
Afmœlisrit
Framfarasaga í hálfa i
Saga íslenskra búnaðarsamtaka
Á sl. ári höfðu íslensk búnað-
arsamtök starfað í hálfa aðra öld.
Var þess minnst með veglegum
hátíðafundi á Hótel Sögu. Jafn-
framt var ákveðið að gefa út sérs-
takt afmælisrit, þar sem rakin
væri saga samtakanna.
Rétt fyrir jólin kom svo ritið út,
mikið verk og vandað, í tveimur
stórum bindum, fast að 1100 bls.,
með á 10. hundrað myndum, sem
margar hverjar hafa ekki áður
birst. Nefnist verkið „Búnaðar-
samtök á fslandi 150 ára - 1837-
1987 - afmælisrit Búnaðarfélags
íslands". Það er að miklum hluta
samið af starfsmönnum félagsins.
Til dæmis ritaa ráðunautarnir
hver um sína búgrein eða sérsvið.
í stuttu máli, svo sem hér verður
að vera, er engin leið að rekja
efni þessa myndarlega og vand-
aða afmælisrits svo sem vert væri.
í sem allra fæstum orðum þetta:
í fyrri hluta bókarinnar er
greint frá sögu búnaðarsamtak-
anna og búnaðarframfara al-
mennt. Sú saga hefst þegar rofa
tók til í þjóðfrelsisbaráttu íslend-
inga fyrir og um miðja síðustu
öld. Frumkvæðið áttu íslenskir
hugsjónamenn, sem hvöttu til
ýmisa búnaðarnýjunga, studdir
af dönsku stjórninni. Islendingar
tóku að sækja erlenda búnaðar-
skóla og fýrsti ráðunauturinn
kom til starfa. Þessi námssaga er
rakin og jafnframt upphaf búnað-
arfræðslu á íslandi á ölclinni sem
leið.
Fyrstu búnaðarsamtökin á ís-
landi voru Suðuramtsins húss- og
bústjórnarfélag, sem stofnað var
1837 og starfaði til 1890, en þá var
Búnaðarfélag fslands stofnað.
Að því stóðu hreppabúnaðarfé-
lögin og síðar búnaðarsamböndin
og spannaði það um landið allt.
Þá var Búnaðarþingi komð á fót
en þau þing eru nú orðin 170 að
tölu. Öll er þessi saga rakin í rit-
inu, ásamt búnaðarþingsmanna-
tali og æviágripum þeirra 170 full-
trúa, sem setið hafa Búnaðar-
þing. Greint er frá þróun afurða-
sölumálanna á fyrri hluta aldar-
innar og tildraganna að stofnun
Stéttarsambands bænda og
Fræðsluráðs landbúnaðarins.
Rakin er saga landgræðslumál-
anna, sem fram fór á vegum Bún-
aðarfélags íslands þar til Land-
græðsla ríkisins varð sjálfstæð
stofnun, og fjallað um upphaf
rannsókna og tilrauna í landbún-
aði og þróun landbúnaðarlög-
gjafarinnar einkum á fyrri hluta
aldarinnar.
í síðari hluta bókarinnar, sem
nefnist „Saga búgreinanna", er
fjallað um hina margháttuðu
leiðbeiningaþjónustu allt frá
á nefndarfundum áður. Nær væri
að taka þennan kaleik frá pólit-
ískt kjörnum fulltrúum en gera
heldur lífsviðurværi listamanna
almennt betra. Það er því vel að
núverandi menntamálaráðherra
hyggst láta endurskoða launamál
listamanna almennt og tilhögun
við úthlutun heiðurslauna lista-
manna sérstaklega.
Sameining?
Á forsendum hverra?
Það hefur lengi vakað fyrir
ýmsum alþýðubandalags-
mönnum að leita leiða til að sam-
eina félagshyggjuöflin í landinu. í
þeim erindagjörðum hafa þeir
guðað á glugga Kvennalistans.
Þrátt fyrir blíðmælgi hafa
Kvennalistakonur þó valið þann
kost að rækta sinn eiginn garð og
sumar hafa jafnvel ímyndað sér
að greina mætti úlfseyru undir
sauðagærum gestanna. Eitt er
víst að það vekur óneitanlega tor-
tryggni hve fljótt er grunnt á því
góða þegar Kvennalistakonur
vilja ekki þýðast viðtekin vinnu-
brögð eða hafa aðrar skoðanir á
málunum. Þá fölna félagshyggju-
brosin og hollustan virðist horfin
eii óspart er vegið að
Kvennalistakonum, ekki síst í
Þjóðviljanum. Hefur þar verið
rekinn dæmalaus þhróður um
Kvennalistann af sumum skrifur-
um blaðsins með dylgjum og hál-
fsögðum sögum, jafnvel rang-
færslum eins og í þeim fréttafl-
utningi sem varð tilefni þessarar
greinar. Er erfitt að sjá hverjum
tilgangi svo gagnsær áróður þjón-
ar.
Það er Þjóðviljanum til van-
sæmdar að stunda slíka blaða-
mennsku og vilji þjóðarinnar
hlýtur að krefjast vandaðri
vinnubragða. Eitt mega þeir þó
vita sem þannig láta, að konur
verða ekki barðar til ásta.
Guðrún Agnarsdóttir
þingkona<Kvennalistans
9. janúar 1989.
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 12. janúar 1989