Þjóðviljinn - 19.01.1989, Blaðsíða 7

ERLENDAR FRÉTTIR
Vestur-Þýskaland
Kohl harðlega
gagniýndur
Sakaður um ábyrgð á aðstoð vesturþýskrafyrirtækja við byggingu
líbýsku efnaverksmiðjunnar - ísrael mótmælir
Norbert Gansel, einn af þing-
mönnum vesturþýskra jafn-
aðarmanna, gagnrýndi Helmut
Kohl, sambandskanslara, harð-
lega á vesturþýska þinginu I gær
fyrir að hafa látið það viðgangast
að vesturþýsk fyrirtæki aðstoð-
uðu Líbýu við að byggja efna-
verksmiðju þá þarlendis, sem
margir telja að höfð verði tii þess
að framleiða eiturgas. Kvað
Gansel framkomu vesturþýsku
stjórnarinnar í þessu máli hafa
valdið Vestur-Þýskaiandi álits-
hnekki, til dæmis væri nú meiri
þykkja milli Bandaríkjanna og
Vestur-Þýskalands en nokkru
sinni fyrr.
Vesturþýska stjórnin hefur nú
viðurkennt, að líklegt sé að vest-
urþýsk fyrirtæki hafi aðstoðað
Gaddafi Líbýuleiðtoga við að
koma upp verksmiðjunni, en
þangað til í s.l. viku bar stjórnin
ásakanir Bandaríkjastjómar um
þetta til baka með óvenju hörð-
um orðum, hélt því t.d. fram að
hér væri um að ræða „samræmda
rógsherferð“ af hálfu Banda-
ríkjamanna. Stjórnarerindrekar
segja að Kohl hafi þar að auki
látið Bandaríkjastjórn heyra að
hún þyrfti ekki að halda að hún
kæmist upp með að meðhöndla
Vestur-Þýskaland eins og „ban-
analýðveldi".
í þingumræðunni um málið
sagði Gansel auk annars að sér-
staklega þung ábyrgð hvfldi á
Vestur-Þjóðverjum viðvíkjandi
málum sem þessu, vegna nasist-
afortíðar Þjóðverja. Nú væri svo
komið, að Gaddafi hefði vegna
hjálpar frá Vestur-Þjóðverjum
möguleika á að framleiða efna-
vopn, sem líklegt væri að hann
beitti gegn ísrael. í umræðunni
kom fram, að vesturþýska stjóm-
in hafði ffétt af framkvæmdum
þarlendra fyrirtækja að Rabta
suður af Trípólis, þar sem efna-
verksmiðjan er, þegar í ágúst
1987. Gagnrýna stjórnarand-
stæðingar nú stjórnina harðlega
fyrir að hafa leynt þessu og látið
fyrirtækjunum haldast þetta
uppi. Gansei sakaði Kohl um að
stuðla að vopnaútflutningi
Vestur-Þjóðverja á bak við tjöld-
in.
Moshe Arens, utanríkisráð-
herra ísraels, mótmælti í gær við
vesturþýska ambassadorinn þar-
lendis hlutdeild Vestur-Þjóð-
verja í umræddum framkvæmd-
um í Líbýu og komst að orði á þá
leið, að þetta athæfi rifjaði upp
vissar endurminningar úr sög-
unni. Eins og kunnugt er notuðu
þýskir nasistar gas til að útrýma
evrópskum gyðingum á árum
heimsstyrjaldarinnar síðari.
Reuter/-dþ.
Kohl og Reagan Bandaríkjaforseti -
kaldara á milli ríkja þeirra en nokkru
sinni fyrr.
Óvíst um örlög Boeynants
Óvíst er enn um örlög Paul
Vanden Boeynants, fyrrum for-
sætisráðherra Belgíu, en hann
hvarf fyrir fimm dögum og er tal-
ið víst að honum hafi verið rænt. í
bflskúr hans hafa fundist merki
þess að hann hafi veitt
mannræningjunum harða mót-
spyrnu. Hringt hefur verið í nafni
tvennra samtaka og tilkynnt að
þau hafi Vanden Boeynants á
valdi sínu og krefjast önnur
þeirra, sem nefnast Sósíalísku
byltingarstórfylkin og ekki hefur
heyrst af áður, 37.500.000 kr.
lausnargjalds fyrir ráðherrann
fyrrverandi.
Reuter/-dþ.
Framleiðir Irak sýklavopn?
I 1 íOttr r\ n « rl n 1 , .. — .. . — . . — -- - - — I _ '' 1 / í
Tvær bandarískar sjónvarps-
stöðvar héldu því fram á þriðju-
dag að írak væri að framleiða
sýklavopn til að koma af stað kól-
eru, taugaveiki, miltisbrandi og
fleiri sjúkdómum. Talsmaður
upplýsíngamálaráðuneytis íraks
þvertók í gær fyrir að svo væri,
enda hefðu írakar enga þörf á
slíkum vopnum sér til varnar.
Reuter/-dþ.
Samstaða lögleidd með
skilyrðum
Wojciech Jaruzelski Póllands-
leiðtogi hefur eftir harðar deilur
innan pólska kommúnistaflokks-
ins fengið umboð til þess að lög-
leiða á ný starfsemi verkalýðs-
sambandsins Samstöðu, þó með
ströngum skilyrðum til að hindra
að það geti boðið völdum flokks-
ins byrginn. Sambandið var
bannað með öllu 1982. Stjórn
Jaruzelskis stakk upp á því í ágúst
s.l. að Samstöðu yrði Ieyft að
starfa á ný, í þeim tilgangi að fá
Lech Walesa, Ieiðtoga sam-
bandsins, til samvinnu við
stjórnvöld um lausn á vandamál-
um Póllands.
Reuter/-dþ.
Kröfufundur í Prag
Um 5000 manns komu saman á
kröfu- og mótmælafund í mið-
borg Prag, höfuðborgar Tékkó-
slóvakíu, í gær og kröfðust frelsis
og mannréttinda og hylltu Gor-
batsjov Sovétríkjaforseta. Einnig
var þess krafist að Milos Jakes,
leiðtogi kommúnistaflokks
landsins, léti af völdum. Lögregla
lét fundarmenn afskiptalausa,
gagnstætt því sem hún gerði
næstu þrjá dagana á undan, en þá
tvístraði hún mótmælafundum af
hörku. Hafa tékkóslóvakísk
stjórnvöld sætt fyrir það harðri
gagnrýni. Reuter/-dþ.
Boðskapur frá Khomeini
Þá setti Gorbatsjov rauðan
Ráðlagt að kasta kommúnisma og turnast til íslams
Khomeini höfuðklerkur í íran
sendi Gorbatsjov Sovétríkja-
forseta boðskap fyrr í mánuðin-
um og er það haft til marks um
batnandi samskipti rfkjanna.
Orðsendingin innihélt ráðleg-
gingar ýmsar til sovéska leiðtog-
ans, meðal annars hélt Khomeini
því fram í henni að kommúnism-
inn væri úreltur forngripur, sem
best væri kominn á safni fyrir
slíka muni.
Sendimaður Khomeinis skýrði
svo frá að sögn Teheranútvarps-
ins að þá hefði Gorbatsjov sett
dreyrrauðan, er hann kom að
þessu atriði boðskaparins.
Khomeini hélt því ennfremur
fram á skjali þessu að mestu mein
Sovétríkjanna væru andlegs eðl-
is, en hvorki efnahagslegs né fé-
lagslegs. Bað hann Gorbatsjov
blessaðan að innleiða ekki
breytingar í átt til kapítalisma,
því að vera mætti að sú villan væri
verri en hin, en hinsvegar væri
engin hætta á öðru en að lausn
fyndist á vandamálum Sovétríkj-
anna ef þau turnuðust til íslams.
Eitthvað nöldraði Khomeini út
af Afganistan og byrsti Gorbat-
sjov sig lítillega út af því og kvað
þetta ótilhlýðileg afskipti af mál-
efnum Sovétríkjanna. Svaraði þá
sendimaður, sem Amoli heitir:
„Þér eru allir vegir færir jafnt
djúpt í jörðu niðri sem hæst á
himnum yfir landi þínu...
(Khomeini) ávarpar anda þinn,
en ekki land þitt.“
Reuter/-dþ.
Suðaustur-Asía
Vietnamar á heimleiö frá Kampútseu
Samskiptiþeirra við Kína og ASEAN-ríkifara batnandi—stjórn Huns Sen virðist traust í sessi
Ríkisstjórnir Víetnams og
Kampútseu hafa tilkynnt, að
allar víetnamskar hersveitir verði
á brott úr síðarnefnda landinu
eigi síðar en í september n.k., 15
mánuðum fyrr en áður hafði ver-
ið gert ráð fyrir. Kínastjórn hefur
brugðist við þessu með því að
gefa f skyn, að hún vilji hefja
samningaumleitanir við Viet-
nama með bætt samskipti ríkj-
anna fyrir augum.
Kínverjar höfðu þegar fyrir
allnokkru látið á sér skiljast að
þeir væru reiðubúnir að gjalda
greiða með greiða, ef víetnamski
herinn færi frá Kampútseu. Þegar
Rajiv Gandhi, forsætisráðherra
Indlands, var í opinberri heim-
sókn í Kína á dögunum, sagði Li
Peng, forsætisráðherra Kína, við
indverskan blaðamann, að allir
þeir aðilar, sem styðja þau
samtök kampútseönsk, er berjast
gegn Víetnömum og stjórninni í
Phnompenh, ættu að láta af þeim
stuðningi jafnframt heimflutn-
ingi víetnömsku hersveitanna.
Hingað til hafa Kínverjar skil-
yrðislaust stutt Rauðu kmerana,
sem þekktastir eru af fjölda-
morðum þeim er þeir frömdu á
þjóð sinni meðan þeir ríktu í
Kampútseu 1975-79. Nú eru þeir
öflugastir þeirra kampútseönsku
samtaka, sem berjast gegn Víet-
nömum og stjóm Huns Sen f
Phnompenh, sem Víetnam styð-
ur. Með hliðsjón af ferli Rauðu
kmeranna kann einhverjum
undarlegt að þykja að þeir skuli
enn njóta talsverðs fylgis meðal
almennings lands síns, en til skýr-
ingar má benda á miklar óvin-
sældir Víetnama í Kampútseu frá
fomu fari, sem og það að jafn-
framt því að útrýma því fólki,
sem tiltölulega vel var sett efna-
hagslega og hafði einhverja
menntun, þá hófu Rauðu kmer-
arnir til áhrifa margt manna af
lægstu stigum.
En Kínverjar hafa farið hjá sér
út af stuðningnum við fjöldam-
orðingja þessa, af ótta við að
þetta yrði þeim til álitshnekkis.
Bandaríkin og önnur vesturveldi
hafa að vísu einnig verið Rauðu
kmemnum innanhandar, en látið
minna bera á jáví. í þessu hafa
Kínverjar fylgt og fylgja stefnu,
sem þeir hafa svo þúsundum ára
skiptir haft sem meginreglu
gagnvart ríkjunum sunnan við
sig. Meginatriði þeirrar stefnu
hefur verið að hindra, að nokkurt
ríki Suðaustur-Asíu yrði svo
voldugt, að það bæri höfuð og
herðar yfir hin. Meðan Indókína-
ófriðurinn stóð yfir vom Kínverj-
ar þannig í raun fremur mót-
fallnir því, að Víetnam sameinað-
ist £ eitt ríki, þótt þeir þyrðu ekki
að láta á því bera vegna opinbers
kommúnísks bræðralags við Ho
Chi Minh og hans fólk.
Þeim líkaði þaðan af verr að
Laos og Kampútsea urðu í raun
víetnömsk leppríki að nýnefnd-
um ófriði loknum. Nú gera þeir
sér að líkindum vonir um, að með
brottför Víetnamhers frá Kam-
pútseu gerist Hun Sen sjálfstæð-
ari gagnvart valdhöfum í Hanoi
en verið hefur. Til þess að svo
megi verða þykir Kínverjum ó-
maksins vert að fórna Rauðu
kmemnum, því fremur sem þeir
skammast sín fyrir þessa skjól-
stæðinga sína.
Liðlegheit Vfetnama stafa öðr-
um þræði af sárlega bágum efna-
hag þeirra. Þeim er því bráð þörf
að draga úr herkostnaði sínum
miklum, og það geta þeir með því
að hætta hersetu í Kampútseu og
bæta samskiptin við Kína. En
þrýstingur frá Sovétríkjunum,
aðalhjálparhellu Víetnams, hef-
ur áreiðanlega einnig skipt tals-
verðu máli í þessu sambandi.
Gorbatsjov vill fyrir hvern mun
bæta og auka samskiptin við Kína
og skilyrði Kínverja fyrir því eru
m.a. að Sovétmenn hætti þeim
afskiptum af málum Suðaustur-
Asíu, er Kínverjar telja sér í
óhag. Þar að auki eru Sovétmenn
orðnir þreyttir á að styðja við
bakið á Víetnömum, því að það
hefur verið þeim ærið kostnaðar-
samt.
Ein ástæða til fúsleika Sovét-
manna og Víetnama til eftirgjafar
í þessu máh er að stjóm Huns Sen
virðist undanfarið hafa eflst að
fylgi meðal þegna sinna. Á þeirri
stjórn er nú svo að heyra, að hún »
tel j i sig einfæra um að ráða niður-
lögum Rauðu kmeranna og ann-
arra innlendra andstæðinga, svo
fremi þeim berist ekki stuðningur
erlendis frá.
Batnandi samskipta „austurs“
og „vesturs“ gætir hér líka.
Aþreifingar eru hafnar milli Taí-
lendinga og Víetnama, keppi-
nauta frá fomu fari, með bætt
samskipti fyrir augum og meira
að segja hefur því verið hreyft að
til greina komi að Víetnam,
Kampútsea og Laos gangi í hið
hingað til andkommúníska
Bandalag Suðaustur-Asíuþjóða
(ASEAN), sem Indónesía, Mal-
asía, Filippseyjar, Singapúr, Taí-
land og Bmnei eiga aðild að.
dþ.
Fimmtudagur 19. janúar 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7