Þjóðviljinn - 24.01.1989, Blaðsíða 7

AA-fundir
A rauðu Ijósi í rauðum bæ
Formenn A-flokkanna á fundi í Neskaupstað
Átök vinstri manna í Neskaupstað skyldu eftir sig sár sem seint hafa gróið og því markar það nokkur tímamót þar í bæ
þegar formenn A-flokkanna boða til sameiginlegs fundar í mesta bróðerni.
Frá því Neskaupstaður hlaut
kaupstaðarréttindi árið 1929 hef-
ur bærinn verið rauður. Vinstri
menn hafa haft tögl og hagldir í
byggðarlaginu og þegar pólitísk
saga staðarins er skoðuð, þá ein-
kennist hún ekki síst af hatrömm-
um átökum á vinstri vængnum. Á
árunum 1929-1938 höfðu Al-
þýðuflokksmenn hreinan meiri-
hluta í bæjarstjórninni auk þess
sem þeir réðu verkalýðsfélagi og
mikilvægum fyrirtækjum. Að
afloknu tvísýnu pólitísku stríði,
sem stóð í nokkur ár, náðu sósíal-
istar völdum árið 1946 og síðan
hefur Sósíalistaflokkurinn og síð-
ar Alþýðubandalagið ráðið ferð í
bænum.
Þessi átök vinstri manna í Nes-
kaupstað skyldu eftir sig sár, sem
seint hafa gróið og því markar
það nokkur tímamót þar í bæ
þegar formenn A-flokkanna
boða til sameiginlegs fundar í
mesta bróðerni. Þegar spurðist
um fyrirhugaða fundaherferð
Jóns Baldvins og Ólafs Ragnars
voru viðbrögð manna eystra mis-
jöfn. Titringur fór um suma, ekki
síst þá sem eiga erfitt með að
draga strik yfir liðna tíð og ekki
stóð á því að þeir sem titruðu
drægju fram í dagsljósið hvert
það mál sem ekki var fullkomin
eining um hjá krötum og komm-
um. Þó virtust þeir fleiri, sem
fögnuðu framtaki formannanna
og vonuðust til að það færði
vinstri umræðu í landinu á nýtt og
betra stig. Þetta fólk sagði kom-
inn tíma til að félagshyggjufólk
ræddi í alvöru aukið samstarf og
lífleg umræða um slíkt gæti hugs-
anlega rofið alræði frjálshyggju-
kjaftæðisins í stjórnmálaumræð-
unni á íslandi.
Reyndar spáðu veðurfræðing-
ar ekki byrlega um vinda og úr-
komu á fundardegi formannanna
í Neskaupstað svo þeir sem höfðu
beðið atburðarins óttuðust
messufall. En veðurguðirnir
komu til liðs og settu rautt ljós á
öll óveðursský. Þegar laugardag-
urinn rann upp bærðist ekki hár á
höfði nokkurs manns. En þrátt
fyrir blíðuna varð þó að fresta
fundi í nálega klukkustund því
Steingrímur kallaði til ríkis-
stjórnarfundar á laugardags-
morgun og hann tafði formenn-
ina á rauða ljósinu.
Vel sóttur
fundur
Nokkru fyrir auglýstan fund-
artíma tók fundargesti að drífa
að. Seinkun fundarboðenda var
tekið með stillingu og í salnum
sátu menn í hópum á meðan beð-
ið var og ræddu mál - gjarnan
pólitíska þróun á vinstri kanti.
Um það leyti sem fundur hófst
voru áheyrendur orðnir 160 tals-
ins og talsvert bar á ungu fólki,
sem þarna var jafnvel að sækja
sinn fyrsta stjórnmálafund.
Flestir fundarmenn voru Norð-
firðingar, en nokkrir komu þó
langan veg til að meðtaka boð-
skapinn. Mátti m.a. sjá sveitar-
stjórnarmenn frá Fáskrúðsfirði
og Stöðvarfirði i salnum.
Drýgstur hluti þeirra, sem
sóttu fundinn, var án efa vinstra
megin í pólitík, en þó mátti berja
augum á meðal gesta staðfasta
Framsóknarmenn og forherta
íhaldsjálka. Framsóknarmenn-
irnir áttu eftir að hlýða á umræð-
urnar afskiptalítið og með stó-
ískri ró, en vanlíðan íhaldsins var
hinsvegar auðsjáanleg og ágerð-
ist eftir því sem á fundinn leið.
Fundurinn fór
hægt af stað
Fundinum skyldi skipt upp í
fjóra hluta; fyrst átti að ræða
jafnaðarstefnuna almennt, síðan
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7
það sem formennirnir nefndu
„nýja heimsmynd“, þá ríkis-
stjórnarsamstarfið og að lokum
skyldi framtíð vinstrimennsku
tekin á dagskrá.
Vegna þess hve fundurinn
hófst seint og eins af þeim sökum
að búa þurfti húsið undir þorra-
blót, sem hefjast átti um kvöldið,
varð að mestu að sleppa umræð-
unni um síðasta hluta fundardag-
skrárinnar. Því snerist fundurinn
mest um fortíð og samtíð, en
framtíðarhugleiðingarnar verða
að bíða betri tíma.
Segja má að formennirnir hafi
farið vel af stað. Fljúgandi
mælskir greindu báðir frá fækk-
andi ágreiningsefnum vinstri
manna og spurðu hvort ág-
reiningur fortíðar ætti að halda
áfram að sundra félagshyggju-
fólki á íslandi. Þeir lögðu áherslu
á að stefnumunur A-flokkanna í
innanríkismálum væri í reynd
ekki mikill og hin nýja heims-
mynd, sem m.a. felur í sér lok
kalda stríðsins, breytti öllum for-
sendum varðandi þann ágreining
sem uppi hefur verið á milli
flokkanna á sviði utanríkismála.
Heimsmyndin nýja og sú þíða,
sem upp er komin í samskiptum
stórveldá, knýr alla til að endur-
meta afstöðuna til alþjóðamála
að mati formannanna og því eru
meiri líkur á því en nokkru sinni
fyrr að jafnaðarmenn á íslandi
geti samstillt viðhorf sín á þessu
sviði.
„Ég vil leggja fram mína krafta
til að hér rísi á næstu árum einn
róttækur, sterkur jafnaðar-
mannaflokkur, sem ná mun
frumkvæði í íslenskum stjórn-
málum,“ sagði Jón Baldvin m.a. í
þessum umræðum. Og Ólafur
Ragnar tjáði sig ekki síður skýrt í
þessum efnum: „Öflugur jafn-
aðarmannaflokkur gæti komið í
veg fyrir völd íhaldsins í landinu.
Ef vinstri menn vilja í alvöru úti-
loka Sjálfstæðisflokkinn og at-
vinnurekendasamtökin frá valda-
stólum, þá verða þeir að halda
nýjar brautir og sameina kraft-
ana.“
Þegar formennirnir höfðu lok-
ið stuttum framsögum um jafnað-
arstefnuna annars vegar og „nýja
heimsmynd" hins vegar gafst
fundarmönnum tækifæri til að
spyrja.
Vart verður sagt að spurning-
unum um þessi umfjöllunarefni
hafi rignt yfir formennina, en til-
hneigingar gætti strax til að láta
þá svara fyrir verk ríkisstjómar-
innar. Auk þess virtust einstaka
fundarmenn hafa ótakmarkaða
almenna tjáningarþörf og ágætur
bóndi sá m.a. ástæðu til að lýsa
því yfir með hjartnæmum hætti
að Bryndísarbókin nýja væri
næstfallegasta ástarsaga sem
hann hefði lesið og bað síðan Jón
Baldvin að gefa spúsu sinni koss
frá sér.
Á meðal þess sem spurt var um
þegar hér var komið sögu var við-
horf formannanna til Kvenr.alist-
ans og hvort konumar ættu ekki
heima í stórum og sterkum jafn-
aðarmannaflokki. Svörin vom á
þá leið að vissulega ætti Kvenna-
listi málefnalega samleið með A-
flokkunum á mörgum sviðum, en
gallinn væri bara sá að konurnar
fengjust ekki til að takast á við
verkefnin. „Kvennalistinn segir
alltaf nei þegar á reynir“, glumdi í
hátalarakerfi félagsheimilisins og
var þá höfðað til undangenginna
st j órnarmy ndunarviðræðna.
Fjör færist
í leikinn
Þegar ráðherrarnir hófu að
ræða ríkisstjórnarsamstarfið varð
fundurinn hinn líflegasti. Að vísu
gat Jón Baldvin talað óáreittur,
en þegar Ólafur Ragnar hóf mál
sitt var einum forsvarsmanna
ihaldsins á staðnum nóg boðið og
upphóf gjamm og hróp í
vestfirskum stíl.
Jón Baldvin lýsti í máli sínu
trúlofunarslitum Alþýðuflokks
og Sjálfstæðisflokks og greindi
frá reynslu sinni af setu í ríkis-
stjórn Þorsteins Pálssonar. í
reyndinni gaf hann bæði íhaldinu
og Steina falleinkunn og sagði
m.a. að Sjálfstæðisflokkurinn
nyti ekki þeirrar forystu og
þeirrar verkstjórnar sem gerði
flokk að nothæfu pólitísku afli.
Hann fullyrti að þessi stærsti
stjórnmálaflokkur landsins væri
með öllu ófáanlegur að taka á
vandamálum, samanber það að
hann vill ekki leggja á skatta og
ekki heldur skera niður ríkisút-
gjöld eða með öðrum orðum
hann vill einungis auka erlendar
lántökur.
Þingflokki Sjálfstæðisflokksins
líkti Jón við stjórnleysingja-
Rotaryklúbb og taldi hann óhæf-
an til samstarfs. Aftur á móti tal-
aði formaður Alþýðuflokksins
vel um samstarfsmenn sína í nú-
verandi ríkisstjórn, ekki síst fjár-
málaráðherra, sem hann taldi
hafa sýnt góð tilþrif í starfi.
Og Ólafur Ragnar tók við og
hélt áfram á sömu braut. Hann
lýsti Sjálfstæðisflokknum sem ó-
ábyrgum flokki og lýsti því hörm-
ungarbúi, sem núverandi ríkis-
stjórn tók við. Þá fjallaði Ólafur
sérstaklega um fundaherferðina
„Á rauðu ljósi“ og lagði áherslu á
að hún væri einkaframtak þeirra
formannanna. Um þetta sagði
hann m.a.: „Ef þessi fundaher-
ferð hefði verið rædd í flokkun-
um hefði hún fengið stofnanalegt
yfirbragð. Það er m.a. hlutverk
formanna stjórnmálaflokka að
hitta fólk, bæði flokksbundið og
almenna kjósendur, og ræða við
það og hlusta á það. Það var ef til
vill áhætta að við fórum af stað án
flokkslegra samþykkta, en fund-
irnir eru á okkar ábyrgð og hugs-
aðir sem einn þáttur í því að
veikja stöðu íhaldsins í samfé-
laginu.“
Að loknum framsögum um
stjórnarsamstarf máttu fundar-
menn spyrja og nú stóð ekki á
viðbrögðum. Spurningaflóð
helltist yfir formennina og meðal
þess sem bar á góma var byggða-
stefna stjórnarinnar, afkoma
fiskvinnslufyrirtækja, banka- og
vaxtamál, utanríkismál, fyrirhug-
að álver, grái markaðurinn og
hernaðarframkvæmdir á íslandi.
Ráðherramir voru allsamstiga
í svörum sínum, en þó kom fram
skýr ágreiningur varðandi af-
stöðu íslands í atkvæðagreiðslu á
vettvangi Sameinuðu þjóðanna
nýverið og eins varðandi Nato-
flugvöll í Aðaldal.
flok fundar ítrekuðu formenn-
irnir óskir sínar um aukið sam-
starf íslenskra jafnaðarmanna.
Jón Baldvin talaði um draum sinn
um sterkan flokk af slíkum toga
og taldi nú tíma til kominn að
vinstri menn hæfu alvarlegar um-
ræður um samstarf og samein-
ingu: „Við eigum ekki að draslast
áfram með lík liðinnar tíðar í far-
teskinu,” sagði Jón og átti við að
gamlar forsendur sundrungar á
vinstri væng væru brostnar.
Ólafur Ragnar lagði áherslu á
mikilvægi núverandi samstarfs
A-flokkanna í ríkisstjórn. „Auð-
vitað mun samstarf þessara
flokka innan stjórnarinnar skipta
miklu meira máli fyrir framtíð
vinstra samstarfs í landinu, en
fundir okkar Jóns Baldvins,“
sagði formaður Alþýðubanda-
lagsins.
Ráðherrunum var vel fagnað í
fundarlok og virtust margir
ánægðir með heimsókn þeirra.
Allavega heyrði sá sem þetta ritar
þá ósk látna í ljósi af fundargest-
um að nú verði framhald á um-
ræðum um samstarf og hugsan-
lega sameiningu á vinstri væng ís-
lenskra stjórnmála, en ekki látið
staðar numið að lokinni funda-
herferðinni. Nú virðist lag að
tendra mörg rauð ljós og ræða
samvinnu félagshyggjufólks sem
víðast.
Smári Geirsson
BÓNUSTALA
Þetta eru tölumar sem upp komu 21. janúar.
Heildarvinningsupphæð var kr. 2.959.792.-
Enginn var með timm tölur réttar og bætist því tyrsti vinningur sem var kr. 2.526.479,-
við 1. vinning á laugardaginn kemur.
Bónusvinningurinn (fjórar tölur + bónustala) var kr. 438.582.- skiptist á 3 vinningshafa
og tær hver þeirra kr. 146.194.-
Fjórar tölur réttar, kr. 756.510,- skiptast á 151 vinningshafa, kr. 5.010,- á mann.
Þrjár tölur réttar, kr. 1.764.700,- skiptast á 5.042 vinningshafa kr. 350.- á mann.
Sölustaðir eru opnir frá mánudegi til laugardags og er lokað 15 mínútum fyrir útdrátt.
Sími6851 11. upplýsingasímsvari 681511.