Þjóðviljinn - 27.01.1989, Blaðsíða 4
Er ekki mótsagnakennt að
þurfa að afla íslenska ríkinu sem
mestra tekna en vera um leið
ábyrgur fyrir því að þegnarnir
neyti sem minnsts af þeim varn-
ingi sem þú hefur upp á að bjóða?
„Jú, en þessi mótsögn hefur
verið við lýði allt frá stofnun
fyrirtækisins 1922. Það hafa því
margir um þetta fjallað áður en
ég kom hingað, svo það hefur
ekki verið svo erfitt að taka við
hér.“
Hvað áætlar ÁTVR miklar
tekjur af bjórsölu fyrsta árið og
hvernig er talið að hún muni
skiptast á milli erlendra tegunda
og innlendra?
„Það hefur verið miðað við að
hér verði seldar um 7 miljónir
lítra af bjór á þessu ári. Við höf-
um gefið erlendum framleiðend-
um samning um kaup á þremur
miljónum lítra og innlendum
fyrirheit um kaup á tveimur milj-
ónum lítra. Það sem á vantar er
að einhverju leyti tegundir sem
við höfum sérpantað eða þá að
þeir sem þegar eru inni auki sína
sölu.“
Nú eru íslenskir bjórframleið-
endur augljóslega ekki sam-
keppnisfærir hvað framleiðslu-
kostnað varðar við erlenda stór-
framleiðendur og hátt gjald er
lagt á erlendan bjór til þess að sá
innlendi fái að blómstra. Hvaða
munur er á innkaupsverði fyrir
ÁTVR á íslenskum og erlendum
bjór?
„Nú þekkjum við sem stendur
aðeins innkaupsverð frá er-
lendum framleiðendum en höf-
um fengið verðhugmyndir frá
innlendum framleiðendum. Þær
hugmyndir hafa ekki verið rædd-
ar við þá og því síður gengið frá
samningum og því get ég ekki
sagt hver verðmunurinn verður.
En það er tilgangur þessarar
verslunar og starfa minna hér að
safna sem mestum tekjum fyrir
ríkissjóð og ég get því ekki ráð-
lagt kaup á öðru en því sem gefur
okkur mestar tekjur og er fram-
bærileg vara. Hitt er ákvörðun
stjórnmálamanna og skylda að
meta hvað eigi að leggja íslensk-
um iðnaði til, ef þeir trúa því að
hann muni vaxa og komast úr
þeim erfiðleikum að hugsanlega
eru samfara upphafi iðnaðarins.“
En ef við göngum út fráþínum
forsendum sem forstjóra ÁTVR,
þá mundir þú sem sagt ekki mæla
meS innkaupum á íslenskum
bjór?
„Ég vil ekki tjá mig um það fyrr
en ljóst er endanlega hvert verðið
verður á innlenda bjórnum."
Hvaða skynsemi sýnist þér vera
í því að niðurgreiða innlendan
bjór, þannig að erlendi bjórinn
verður mun dýrari en annars
væri og dýrari en sá íslenski?
„Það verður að horfa á þá
ákvörðun með augum
stjórnmálamanna. Þeir eiga að
meta hagsmuni þegna þjóðfél-
agsins, kannski út frá öðrum
sjónarmiðum en mér er ætlað
sem forstjóra ÁTVR. Ég get því
ekki lagt neinn dóm á hvað telst
skynsemi í þessu efni.“
Ber ÁTVR beinan eða óbeinan
kostnað af umboðslaunum um-
boðsmanna bjórframleiðanda og
því flytur ÁTVR ekki inn bjór
sem annað áfengi án umboðs-
mannakerfis?
„Við höfum ekkert með um-
boðsmannalaunin að gera, þau
fara ekki um okkar hendur, en ég
tel víst að íslenskir umboðsmenn
láti ekki sína þjónustu í té án end-
urgjalds."
En koma umboðslaunin ekki
fram í verði bjórtegunda?
„Vafalaust. Við verslum með
áfengi og í sumum tilvikum þar
sem enginn ákveðinn umboðs-
maður er hér á landi fáum við
lægra innkaupsverð sem nemur
umboðslaunum. Þetta er mjög
mismunandi, en umboðslaun
geta verið frá 5% upp í 15% og á
dýrari tegundum held ég að ég
hafi séð mismun upp á 18-20%.
Hins vegar tel ég að mjög algeng
umboðslaun í áfengisverslun séu
um 10%.“
Má þá ekki draga þá ályktun að
ef ÁTVR flytti inn áfengi án um-
boðsmannakerfls þá mætti lækka
áfengisverð um 10% að meðaltali
og sumar tegundir um 20%?
„Það er ekki alveg gefið mál,
því margir framleiðendur eða
heildsöluaðilar erlendis trúa því
og telja sig hafa reynslu fyrir því
að það borgi sig að hafa umboðs-
mannakerfi og eru ekki reiðu-
búnir að láta ÁTVR fá verð-
mismuninn ef umboðmannakerf-
ið væri afnumið. Það hefði því
aðeins tilgang að breyta þessu
fyrirkomulagi að ÁTVR fengi
þann verðmismun til sín sem um-
boðsmennirnir töpuðu."
En nú eru fjölmargir fram-
leiðendur að langflestum tegund-
um áfengis. Eruð þið ekki í mjög
sterkri stöðu til að semja þannig
við framleiðendur að þið fengjuð
þennan mismun, að öðrum kosti
velduð þið einhvern annan fram-
leiðanda?
„f mörgum tilvikum erum við
þannig settir að við gætum sett
slík skilyrði, en það hefur ekki
verið gert og við höfum ekki
reynt að gera það.“
Hvað kaupið þið inn fyrir mikl-
ar upphæðir á ári?
„Við kaupum áfengi fyrir um
500 miljónir. Svo kemur tóbak til
viðbótar, um 600 miljónir, en þar
eru umboðsmannalaun sennilega
að jafnaði um 5%. En þessar
vörur eru seldar frá ÁTVR fyrir
um 7 miljarða króna og við
skilum um 4 miljörðum í ríkis-
sjóð. Afnám umboðslaun myndi
skila sér annað hvort til ríkissjóðs
sem skattur eða til neytanda sem
lækkun, að því tilskildu að
ÁTVR nyti þessa mismunar."
Munt þú beita þér fyrir því sem
forstjóri að þetta umboðsmanna-
kerfi verði aflagt?
„Ég hef ekki sett það á oddinn.
Ég hef vissulega samskipti við
umboðsmenn sem ég tel gagnleg
en tek ekki afstöðu til þess hvort
þeir fá of lítið eða of mikið fyrir
þá þjónustu. En það er ljóst að
þeir umboðsmenn sem eitthvað
hafa fyrir sinn snúð í þessu eru
varla fleiri en tíu.“
Fá bindindishreyfingar og
samtök einhverja prósentu af sölu
ÁTVR áfengi og tóbaki?
„Nei. Því hefur oft verið haldið
fram að templarar fái einhverja
prósentu af sölu áfengis, en það
er tómur misskilningur.“
Ýtir bjórinn undir einhverjar
skipulagsbreytingar hjá ÁTVR,
verður fleiri áfengisútsölum lok-
að í Reykjavík og er von á að nýj-
ar verði opnaðar? Verður af-
greiðslufyrirkomulagi annarra
verslana breytt til samræmis við
verslun ÁTVR í Kringlunni?
„Afgreiðslufyrirkomulag er að
smábreytast og við tökum upp
sjálfsafgreiðslu í nokkrum versl-
unum. Við áformum að opna í
sumar nýja áfengisútsölu á
Hornafirði. En bjórinn er fyrir-
ferðarmikil vara og okkar atorka
fer öll í að breyta þessum verslun-
um til að taka á móti þessari vöru
og koma henni frá okkur. Það
yrði skelfilegt ef afgreiðslumenn
okkar yrðu að taka á sig allan
þann burð sem þessu fylgir, svo
við reynum að koma því þannig
fyrir að viðskiptavinir verði sjálf-
ir að axla byrðamar af bj ómum. “
Verður bjórinn til sölu í versl-
unum ÁTVR þann 1. mars?
„Ég geri ráð fyrir því, en við
hefjum ekki sölu fyrr en fjár-
málaráðuneytið telur að öllum
skilyrðum hafi verið fullnægt."
Nú var talað um í haust að inn-
lendur bjór ætti að kosta 110 kr.
hverjir 33 cl., erlendur bjór
átappaður hér um 125 kr. og er-
lendur innfluttur um 145 kr.
Standast þessar tölur?
„Verðlagsreglur þessar þurfa
endurskoðunar við. Það sem hef-
ur gerst er að vörugjald hefur
hækkað úr 17% í 32% og svo er
heimild fyrir hendi til hækkunar
áfengis. Við erum eiginlega sam-
mála um það í þessari stofnun og
fjármálaráðuneytinu að það
verði við erfiða keppinauta að
etja, ef verð frá okkur fer upp
fyrir svartamarkaðsverð. Spurn-
ingin er því hvort verðið megi
hækka frá því sem ákveðið var í
desember og ég tel að það megi
ekki. Annars fer allt í tóma vit-
leysu ef áfram verður jafn eftir-
sóknarvert að smygla."
En ertu ekki hræddur um að
þetta verð sé einfaldlega of hátt?
„Ja, þá komum við aftur að
þeirri mótsögn í starfsemi þessar-
ar stofnunar að annars vegar á að
safna inn peningum og hins vegar
á að gera þennan varning lítt
eftirsóknarverðan. “
Og sú mótsögn er einfaldlega
leyst með því að hækka áfengis-
verðið, ekki satt?
„Það er sú leið sem oftast hefur
verið farin. En það væri uggvæn-
legt ef öll bjómeyslan yrði hrein
viðbót við aðra neyslu, nánast
upp úr þurru. Það má búast við
að neysla annarra tegunda hnik-
ist til. Það mætti jafnvel ímynda
sér að úrval annarra tegunda, t.d.
hvítvíns, minnkaði."
Að endingu, hvað er reiknað
með að bjórinn skili miklu í ríkis-
kassann?
„Fjárlögin gera ráð fyrir því að
ÁTVR skili inn einum miljarði
og átta hundruð miljónum til við-
bótar á þessu ári og að þar af skili
bjórinn einum miljarði í ríkiskas-
sann,“ sagði Höskuldur Jónsson.
phh
Höskuldur Jónsson, forstjóri ÁTVR,
er á beininu af skiljanlegum ástæö-
um. Ræöir um bjórinn, umboös-
mannakerfiö og hvaöa mótsagnir
forstjóri ÁTVR þarf aö glíma viö í
starfi sínu.
Um prósentur til templara og
verölagningu á bjór. Forstjórinn er
hræddur um aö bjórinn
veröi of dýr
Islenskur
bjór niður-
greiddur
4 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 27. janúar 1989