Þjóðviljinn - 27.01.1989, Blaðsíða 19

^ I V
Föstudagur 27. janúar 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 19
Guðrún Helgadóttir þingforseti
og fyrrverandi kontóristi á sviði
Þjóðleikhússins umkringd leikur-
um í Óvitanum. (Mynd: Jim
Smart)
enginn skal hagga við eða koma
nálægt. Þá tekur maður líka
áhættuna á algerri einangrun og
áhrifaleysi. Hinn kosturinn er að
reyna að beita sér einsog maður
getur lengst komist, að taka þátt í
samstarfi og verða þá að sætta sig
við málamiðlanir. Þetta verða
stjórnmálahreyfingar að gera
upp við sig: vill maður taka þátt í
stjórn samfélagsins, gera mála-
miðlanir að vísu - en ná árangri,
eða ætlar maður að sitja í sínu
jómfrúrbúri og hafa sáralítið að
segja.
-Fyrir utan að í okkar lýðræð-
iskerfi er það beinlínis skylda
þingmanna að mynda ríkisstjórn.
Mín skoðun er reyndar sú að við
ættum að taka hér upp norska
kerfið, útiloka þingrof þannig að
aðeins sé kosið á fjögurra ára
fresti.
Hér getum við hvenær sem er
hlaupið burt og efnt til kosninga,
- en á milli þeirra þurfum við
ennþá að sjá landinu fyrir ríkis-
stjórn. Kvennalistinn hefur ekki
ennþá alveg áttað sig á þessu öllu-
saman, sýnist mér.
-Þetta eru ágætar stelpur, en
þær eru í skilgreiningarvanda og
ná þessvegna ekki áttum .
En hvað með þinn flokk, Alþýðu-
bandalagið? Er hans vandi horf-
inn? Sumir segja að þar ríki
vopnaður friður meðan stjórnar-
þátttakan varir, - síðan fari
gamla stríðið af stað aftur. Verð-
ur Ólafur Ragnar til dæmis for-
maður flokksins áfram eftir
landsfundinn núna í lok árs?
-Ég get ekki ímyndað mér ann-
að. Þetta svokallaða stríð er
reyndar mjögsérkennilegt. Kjós-
endur Alþýðubandalagsins eru
ekki í neinu stríði, að minnsta
kosti ekki það fólk sem ég hef
talað við. Ég held að kjósendur
Alþýðubandalagsins fylgist af
áhuga með stjórnarsamstarfinu,
fagni vaxandi gengi, voni að okk-
ur heppnist að taka á efnahags-
vandanum, koma atvinnulífinu á
skynsamlega braut. Þetta er ekk-
ert áhlaupaverk. Við tókum ekki
beinlínis við blómlegu búi, og við
verðum auðvitað að fá einhvern
frið til þess.
Ekki í stríði við
neinn
-Ef það er stríð í Alþýðubanda-
laginu er það stríð sem tuttugu til
þrjátíu manns stússast í við af-
ganginn af flokknum. Ef það fólk
ætlar að halda áfram að vera í
stríði, - þá verður það bara að
vera þess einkamál. Ég er ekki í
stríði við neinn. Ekki einn einasta
mann í Alþýðubandalaginu. Ég
hef hinsvegar orðið vör við, - ja
kannski svona fimmtán manns, ef
ég teldi á fingrum mér, sem sýna
mér verulega andúð. Allir aðrir
held ég fylgist með störfum okkar
með áhuga og vinsemd og sé til-
búið til að vinna með okkur af
bestu getu.
-Alþýðubandalagið er ekki
klofið, - það er langt í frá.
En er það ekki samt ennþá að
glíma við ákveðinn vanda, ti)
dæmis um endurnýjun í hug-
myndum og stefnu?
-Mér koma þessar innantökur
þannig fyrir sjónir að það séu
ákveðnar manneskjur í flokknum
-ég ætla ekki að vera svo auvirði-
leg að tala um flokkseigendafé-
lag, sem alltaf hefur nú verið
heldur óljóst hugtak - sem hefur
einfaldlega ekki gert sér grein
fyrir framrás tímans. Þróunin í
heiminum er ör, og á tveimur til
þremur síðustu árum hafa til
dæmis gerst þeir atburðir í sam-
skiptum stórveldanna sem eng-
inn hefði trúað fyrir bara fimm
árum.
-Það er til fólk sem hangir fast í
mjög rómantískri stjórnmála-
hugsun, í skelfing litlum takti við
nútímastjórnmál. Þetta fólk hef-
ur til dæmis ekki orðið vart við að
veldi Bandaríkjanna fer hnign-
andi. Þau hafa til dæmis engan-
veginn þá algeru yfirburðastöðu
innan Nató sem áður var, sem
breytir heimsmyndinni og mögu-
leikum okkar. Róttækir flokkar í
Noregi og Danmörku hafa þann-
ig talað um það í alvöru að taka
þátt í Nató innanfrá til þess að
hafa þar áhrif. Ég er ekki að taka
undir það hér og nú, - en svona
hugsun hefði ekkert okkar nennt
að hugsa til enda fyrir svosem tíu
árum.
Heilsufræðilegt mál
-Málefni Efnahagsbandalags-
ins, svo ég haldi mig við utan-
ríkismál, - við getum ekki heldur
horft framhjá þeim. Við verðum
að fylgjast grannt með því sem
þar er að gerast, og verða við því
búin að reynt sé að stilla okkur
uppvið vegg. Við getum ekki lok-
að augunum fyrir heiminum í
kringum okkur, - og við getum
heldur ekki lokað augunum fyrir
miklum breytingum á öllum svið-
um hér innanlands, og haldið síð-
an áfram að reka flokkinn einsog
menn gerðu, með góðum
árangri, og áttu að gera, fýrir tíu
árum eða tuttugu.
-Ég held enganveginn að
Ólafur Ragnar sé að eyðileggja
flokkinn, langt í frá, og hef enga
stæðu til að ætla annað en að
Ólafur Ragnar verði áfram for-
maður flokksins. Enda studdi ég
hann, og styð hann, með ráðum
og dáð, þó ég sé fjarri því að vera
alltaf sammála honum. En í því
felst einmitt það að vera í flokki
með öðru fólki.
-Þær tilfinningar sem kvikn-
uðu milli félaga í flokknum í
tengslum við endurnýjun sem þar
hefur orðið og er að verða, -
þetta er auðvitað ekkert sem hef-
ur með stjórnmál að gera. Þetta
er einna helst heilsufræðilegt
mál, sem ég hef engan tíma til að
hugsa um. Ég hef alltof mikið að
gera við að starfa fyrir flokkinn,
ég má ekki vera að því að hata
fólk í honum.
Þú ferð á morgun í leikhús að sjá
frumsýnt leikrit eftir sjálfa þig -
reyndar í annað sinn, Óvita í
Þjóðleikhúsinu. Hefurðu getað
sinnt þessum verkum eitthvað
uppá síðkastið?
-Nei, alltof lítið. Ég skrifaði
ekkert á síðasta ári. Sumrin hafa
helst verið minn tími, hvarf alveg
núna enda mikið að gerast í póli-
tikinni. Ég er hinsvegar ekki að
segja þarmeð að ég sé hætt, alls
ekki.
-Óvitarnir voru sýndir fyrst í
nóvember 1979, - ég man það
vel, ég var þá í framboði fýrir
vetrarkosningarnar og það mátti
þessvegna ekki hafa nein viðtöl
við höfundinn í ríkisfjölmiðlun-
um!
Þetta varð vinsæl sýning, sýnd
held ég yfir fimmtíu sinnum. Ég
var bara að reyna að búa til
leikverk fyrir börn, það er enginn
dans og enginn söngur, - drama
fyrir börn og sagt frá lífi tveggja
fjölskyldna, sennilega hér í
Reykjavík. Ætli þetta sé ekki að
lokum um bömin okkar, um
stöðu þeirra í samfélaginu.
Þetta var á bamaári Samein-
uðu þjóðanna og Sveinn Ein-
arssonm þjóðleikhússtjóri hafði
beðið mig að skrifa verk. Ég man
að það reiddust mér nokkrir fé-
lagar mínir í Rithöfundasam-
bandinu vegna þess að ég sagði
einhversstaðar einsog satt var að
ég hefði skrifað þetta leikrit á
fjómm dögum. Ég var þá ríkis-
starfsmaður, - kontóristi - og átti
þessvegna aðgang að Munaðar-
nesi. Þar var ekkert hús laust í
mínu félagi, en þeir Akurnesing-
ar voru svo elskulegir að lána mér
sitt hús, og þar urðu Óvitamir til.
Á fjórum dögum. Mér hefði
aldrei komið þetta til hugar, að
skrifa leikrit, og allra síst á fjór-
um dögum, nema af því ég hafði
nýlega lesið ævisögu Laurence
Olivier, og hann segir frá því að
breski rithöfundurinn Noel Cow-
ard skrifaði geysivinsælt verk sitt,
Private Lifes, á fjómm dögum.
Þegar Sveinn kom með þessa fár-
ánlegu hugmynd sína, og ég hafði
mjög nauman tíma, þá sagði ég
við sjálfa mig: Úrþví hann gat
þetta þá get ég þetta bara líka, -
og svo gerði ég það.
Skrifaö þetta sjálf?
-Þetta var mjög skemmtilegur
tími uppí Munaðarnesi. Börnin
mín voru þarna með mér og
höfðu gaman af. Ég rak þau útí
móa á morgnana og síðan komu
þau spennt heim á kvöldin og þá
lékum við það sem skrifað hafði
verið þann dag.
-Síðan fór þetta inní Þjóðleik-
húsið, og ég mætti á samlestur,
var óskaplega taugaveikluð og
vissi ekkert hvað ég var að gera,
dauðhrædd við alla þessa stór-
leikara. En þegar lesturinn var
búinn þá sagði Ævar Kvaran við
mig mjög hugsi: Hefurðu skrifað
þetta sjálf?
-Þá vissi ég að þetta hafði
heppnast. Ég hafði nefnilega ver-
ið spurð svona áður.
-Ég held að Ævar hafi meint
þetta vel, og verið að segja mér
að þetta væri alls ekki svo vit-
laust. Vona bara að börnin sem
sjá Óvitana núna í Þjóðleikhús-
inu núna séu sammála Ævari.
-m
urinn Guðrún Helgadótti
spjalli við Nýtt Helgarblí
Þjóðviljans: Var sjálfkon
óristi í tuttugu ár