Þjóðviljinn - 01.02.1989, Blaðsíða 7

MENNING
Orð fellur til jarðar
Magnús Gestsson skrifar
Birgir Svan Símonarson
Farvegir
Fótmál 1988
Bókarkápa Filip Franksson
Mikið vatn hefur runnið til
sjávar frá því Birgir Svan gaf út
sína fyrstu bók, Hraðfryst ljóð
árið 1975, og segja má að hann sé
enn við sama heygarðshornið í
Farvegum, gagnrýninn á samfé-
lag okkar og lífshætti líkt og þá
var siður skálda; hann vill veita
lesendum innsýn í líf og starf
verkafólks, bregða upp myndum
af alvöru lífsins. Bækur hans fóru
víða í þá daga og gera ugglaust
enn því átta bóka skáld hlýtur að
eiga sér aðdáendur, einkum í
hópi þeirra er aðhyllast félagslegt
raunsæi. Hinir geta hugleitt eftir-
farandi:
31.
það er engin þörf
að horfast í augu
við kaldar staðreyndir
horfðu annað
það er engin þörf
að segja sannleikann
umbúðalaust
flestir láta sér
umbúðir nægja
það er svo auðvelt
að fá sér reku
og grafa höfuðið
í sandinn
engin þörf
að horfast
í augu við neitt
láttu bara
einsog þetta
komi þér ekki við
Birgir er sannarlega ádeilu-
skáld og vekur lesandann til um-
hugsunar um það sem betur
mætti fara. Til þess notar hann
hversdagsmál, þar sem ekkert
vefst fyrir lesandanum, líkingar
eru augljósar líkt og í þessu ljóði:
20.
fast er sótt
á krappar öldur Ijósvakans
á gljáfœgða öngla
eru veiddir menn
úr gruggugu vatni
hásetarnir gera að
með léttri
fagmannssveiflu
fast er sótt
á undarleg mið
í skýfallinu
Hérna er störfum útvarpsfólks-
ins líkt við sjósókn og stutt í það
sem Kristur sagði vð einn læri-
sveina sinna að nú ætti hann að
veiða menn en ekki fisk. Orða-
lagið „undarleg mið“ þykir mér
við nánari athugun merkingar-
laust.
Orðaleikir eru áberandi og ljá
þeir ljóðunum skoplegt yfir-
bragð, en þeir eru vélgengir og
leiða hugann frá innihaldinu.
Tónleikanefnd Háskólans
Píanósónötur
Fjórðu Háskólatónleikar vor- ötur, sónötu í d-moll op.31 nr. 2
misseris verða í Norræna húsinu í eftir Beethoven og sónötu nr. 2
dag kl. 12.30. Þá leikur Ástmar eftir Sir Michael Tippett.
Einar Ólafsson tvær píanósón-
Birgir Svan Símonarson
Dæmi um þetta eru: „eðlisávís-
unum“ í 7. ljóði, „jólakortlagn-
ing“ í 14. ljóði, „mannhelgin“ í
17. ljóði, „baktjaldamök/hjól-
graðra launaskriðdreka“ í 23.
ljóði. Stundum verður Birgir
ákaflega stofnanalegur í orðfæri
og talar um „deiliskipulag hjart-
ans/samþykkt á fundi". Eitt atriði
í sambandi við 24. ljóð: Sam-
kvæmt minni málvitund er öxul-
þungi takmarkaður vegna aur-
bleytu eða meinsemda í þjóð-
vegakerfinu en ekki vegna
þungaflutninga.
Betur tekst honum í ljóði nr. 25
þar sem selur og maður eru í
brennipunkti. Augun binda sam-
an fyrsta og síðasta erindið; mað-
urinn horfist í augu við sjálfan
sig. Lokalínurnar tvær eru mjjög
góðar og víkka út sögusviðið.
Ljóðið leiðir hugann að náttúru-
vernd.
25.
syndaselurinn kemur úr káfi
á í vök að verjast
fjandvindir standast
ekki biðjandi augun
í augum fórnarlambanna
eru öll hús sláturhús
og sérhvert orð
krydd tilverunnar
blórabögglar viðfángsefni sér-
fræðínga
tifið í þeim minnir á manns-
hjörtu
en líkast til er þetta bara
vekjaraklukka
við horfum til baka
í þessi stóru augu
án þess að blikna
hreiðrum um okkur
á blóðugum fjöðrum
Flest ljóðin eru þess eðlis að
lesandinn gæti hæglega verið að
hlusta, horfa á eða lesa fréttir; á
kafi í sínu daglega argaþrasi. Við
lifum öll í þeim heimi sem bókin
lýsir og maður fær stóra skammta
af mengun, verðbólgu og götóttu
ósonlagi á hverjum degi svo mér
finnst í rauninni að bera í bakka-
fullan lækinn að lesa um vanda-
mál í ljóðum. Að minnsta kosti
þegar ekki er brugðið nýju ljósi á
viðfangsefnið. Það má ekki gefa
fólki færi á að hugsa sem svo að
þarna sé enn eitt vandamála-
skáldið.
Þegar svo er komið þykir mér
gott að eiga að ljóð nr. 27, sem
fjallar um ástarsamband . Einnig
vil ég nefna nr. 10, 39 og annað
ljóð bókarinnar:
2.
hreindýr
dregur Ijóðvagn
himinbrattan veg
stjörnuhrap
er
orð fellur
til jarðar
og brennur
Allur frágangur bókarinnar er
til prýði og kápumynd einföld og
skýr.
Ilona Maros, sópransöngkona
Marianne Eklöf, messósópran Atli Heimir Sveinsson
Ljóð í Nýhöfn
Ljóða- og tónlistarkvöld verð-
ur haldið í listasal Nýhafnar,
Hafnarstræti 18, fimmtudaginn
2. febrúar kl. 20.30. Þar munu
átta ung skáld lesa úr verkum sín-
um, þau Steinar Jóhannsson,
Sveinbjörn Þorkelsson, Ingi-
björg Þórisdóttir, Bragi Ólafs-
son, Júlía Arndís Árnadóttir,
Margrét Óskarsdóttir, Steinunn
Ásmundsdóttir og Melkorka
Thekla Ólafsdóttir. Elísabet
Indra Ragnarsdóttir leikur ein-
leik á fiðlu. Kynnir er Ari Gísli
Bragason.
Slöngugyðjan frá Knossos
Grikklandsvinafélagið
Fomleifarannsóknir
Tvö erindi um fornleifarann-
sóknir verða haldin á fundi
Grikklandsvinafélagsins Hellas á
fimmtudagskvöldið, 2. febrúar,
kl.20.30 í Risinu, Hverfisgötu
105. Þór Jakobsson veðurfræð-
ingur rekur nýjar og forvitnilegar
kenningar fræðimanna um rúst-
irnar í Knossos og á öðrum stöð-
um á Krítey, og Guðmundur J.
Guðmundsson sagnfræðingur
segir frá listaverkum sem flutt
voru frá Meyjarhofinu í Aþenu til
Bretlands og sýnir litskyggnur.
Allir áhugamenn eru velkomnir á
fundinn.
Ný Ijóðasinfónía eftir
Atla Heimi Sveinsson
Á 8. áskriftartónleikum Sin-
fóníuhljómsveitar íslands í
Háskólabíói nk. fimmtudag 2.
febrúar, veröa þrjú verk á efn-
isskránni: Shadows eftir Au-
lis Sallinen, Píanókonsert
nr. 3 eftir Beethoven og
Nóttin á herðum okkar eftir
Atla Heimi Sveinsson.
Hljómsveitarstjóri verður
Petri Sakari, aðalhljómsveit-
arstjóri Sinfóníuhljómsveitar
íslands.
Shadows er nýlegt tónverk
eftir Sallinen, en ekki hafa
áður verið flutt verk eftir hann
hérlendis. Sallinen er fæddur
1935 í Salmi í Finnlandi, sem
er rétt hjá sovésku landamær-
unum og stundaði nám við
Sibelíusar-akademíuna í
Helsinki á árunum 1955-
1960, en tók þá við fram-
kvæmdastjórn hjá Finnsku út-
varpshljómsveitinni í áratug.
Frá 1963 til 1976 kenndi hann
við Sibelíusar-akademíuna
og var skipaður prófessor í
listum 1976 til 1981. Sallinen
hefur skrifað þrjár óperur,
nokkrar sinfóníur og mörg
smærri verk.
Á þessum tónleikum verður
fluttur Píanókonsert nr. 3 eftir
Beethoven, en allir einleikskons-
ertar Beethovens eru á efnisskrá
hljómsveitarinnar í vetur. Beet-
hoven frumflutti þennan konsert
í apríl 1803 í Vínarborg, en þar
var Sinfónía nr. 2 frumflutt um
leið.
Einleikari á tónleikunum verð-
ur Þjóðverji, Christian Zacharias
að nafni. Hann hefur getið sér
gott orð á tónlistarsviðinu í
heimalandi sínu og víðar. Hann
er fæddur 1950 og stundaði tón-
listarnám í Þýskalandi.
Að lokum verður frumflutt
nýtt verk eftir Atla Heimi Sveins-
son, Nóttin á herðum okkar, sem
er ljóðasinfónía byggð á ljóðum
eftir Jón Óskar. Atli Heimir
segir, að verkið hafi verið í smíð-
um í 20 ár. Upphaflega var það
þrjú lög, samin fyrir djúpa kven-
rödd og kammerhóp, en vatt
smám saman upp á sig og endaði
sem heil sinfónía. Til að flytja
verkið koma hingað tvær sænskar
söngkonur, þær Ilona Maros,
sópran og Marianne Eklöf, mess-
ósópran. Þær hafa báðar sungið
hér áður við góðar undirtektir og
munu vitaskuld syngja á íslensku.
Auk þess syngur Kvennakór ís-
lensku óperunnar með hljóm-
sveitinni.
Hljómsveitarstjóri verður
Finninn Petri Sakari, aðalstjórn-
andi Sinfóníuhljómsveitarinnar.
Tónleikarnir á fimmtudaginn
hefjast klukkan 20.30 og er miða-
sala í Gimli við Lækjargötu og í
anddyri Háskólabíós við upphaf
tónleikanna. Einnig stendur nú
yfir endurnýjun áskriftarskír-
teina og geta áskrifendur nýtt
forkaupsrétt sinn fram á föstu-
dag.
Vorið kallar í Hlaðvarpanum
Fimmtudaginn 2. febfúarkl.
20.30 frumsýnir Thalía; leikfé-
lag Menntaskólans við Sund
„Vorið kallar“ eftir Frank Wé-
dekind í þýðingu Hávars Sig-
urjónssonar.
Leikritið gerist í þýsku
sveitaþorpi um síðustu alda-
mót og fjallar um unglinga
þess tíma; vandamál, hugs-
anir og langanir þeirra sem
flestar eru þær sömu og ung-
lingar nútímans þurfa að fást
við.
Þó verkið hafi alvarlegan
grunntón er ætíð grunnt á húm-
ornum og kaldhæðnin er líka
stutt undan.
Höfundurinn; Frank Wede-
kind var þýskur og skrifaði
leikritið árið 1890, aðeins 26 ára
að aldri. Hann lifði þó ekki að sjá
verkið sett upp í fullri lengd þar
sem það var ætíð ritskoðað og
viðkvæm atriði voru klippt út.
Wedekind var umdeildur rithöf-
undur; kaldhæðinn og hrein-
skilinn og má jafnvel segja að
persóna hans hafi verið frægari
en verk hans.
Leikstjóri sýningarinnar er
Þórdís Arnljótsdóttir en hún út-
skrifaðist úr Leiklistarskóla fs-
lands vorið 1987.
Upplýsingar um sýningardaga
og miðapantanir eru í síma
377441 allan sólarhringinn og
miðasala er í Menntaskólanum
við Sund virka daga frá kl. 9 til 15.
Mlðvikudagur 1. febrúar 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7