Þjóðviljinn - 04.02.1989, Síða 7

BÓKIN SEM ÉG ER AÐ LESA
Byron
eftir Sigrid Combúchen
lKbCUEX
Sænsku bækurnar sem lagðar
voru fram til Norðurlandaverð-
launa að þessu sinni eru tvær pál-
þykkar skáldsögur. Sú sem hér
verður sagt frá núna er eftir konu
sem heitir Sigrid Combuchen og
er af þýskum ættum. Hún hefur
ekki verið mikið í sviðsljósinu en
þetta er fjórða bók hennar.
Skáldsagan heitir Byron og
fjallar um Byron lávarð - eða
kannski öllu heldur áhugann á
því ágæta ljóðskáldi. Þetta er að
mörgu leyti einkennileg skáld-
saga. Hún er 495 síður á lengd,
höfundur er á slóðum póstmód-
ernismans svokallaða og tekst að
fjalla um nærri því öll tískuvið-
fangsefni síðustu ára í bókinni.
f skáldsögunni Byron fer tveim
sögum fram og báðum lýkur á því
að horfst er í augu við ástina og
dauðann. Fyrri sagan gerist á
fjórða áratugnum og segir frá
nokkrum Byronistum í Notting-
hamskíri á Englandi þar sem óðal
Byronættarinnar stendur. Seinni
sagan fjallar um Byron lávarð
sjálfan og gerist undir lok átjándu
aldar og í byrjun þeirrar nítj-
ándu.
Ensku Byronistarnir í fyrri sög-
unni eru ekkert sérstaklega
merkilegt fólk. Þeir búa í þorpi
og smábæjarsiðferðið þvingar þá
til að fela þrár sínar og drauma.
Áhuginn á Byron lávarði samein-
ar þá og þeir stofna eins konar
klúbb til að hylla þennan frægasta
sveitunga sinn.
í daglegu lífi eru þeir andstæða
Byrons sem hundsaði hversdags-
lega meðalhegðun og lagði sig all-
an fram um að vera siðspilltur og
heillandi. Byronistamir stefna að
Byronshátíð árið 1938 þegar 150
ár eru liðin frá fæðingu lávarðar-
ins. Bók Sigrid kom út í fyrra, 200
árum eftir að hann fæddist.
Byronistarnir ætla að heiðra
skáldið, hver með sínum fyrir-
lestri. Þeir skipta efninu á milli
sín og halda marga notalega fundi
yfir bjór og púnsi og velta því
fyrir sér hvers vegna ekkert gangi
að semja fyrirlestrana. Eftir hátt
á fjórða hundrað síður verður
ljóst að þetta ætlar ekki að takast
hjá þeim. Það er búið að skrifa
alltof mikið um Byron til að þeir
hafi nokkru við að bæta. Hins
vegar hafa þeir skrifað undir rós
heilmikið um sjálfa sig, fyrir-
myndir sínar og framtíð í ösku. í
leit að áþreifanlegri viðfangsefn-
um fer einn þeirra félaga á svo-
lítið kvennafar með þýskri konu
aftandigurri eins og stendur þar,
og það er þessi ofurhugi sem
sannfærir hina um að þetta sé
ekki til neins.
Þá koma þeir sér saman um að
rjúfa gröf Byrons til að sjá hann
og öðlast með því skilning á því
hver hann var. Ákvörðunin kem-
ur lesanda ekki á óvart því bókin
hefst á eftirmála sem segir frá því
þegar þeir litu inn í grafhýsi
Byronættarinnar. Það sem þeir
sáu þar var að Byron var ekkert
annað en hulstur utan af löngu
liðinni þrá.
Fyrirlestrarnir sem þeir skrifa
eiga það eitt sameiginlegt að
fjalla ekki um skáldið. Þrá höf-
undanna hlutgerist í manni sem
Kristján Jóhann
Jónsson skrifar
hefur legið dauður í 150 ár en
textar þeirra fjalla ekki um hann.
Allir reyna þeir að yfirfæra eigin
vandamál á Byron en koma
aldrei auga á hvemig þeir spegl-
ast sjálfir í því sem þeir skrifa.
Lesendur fá miklu meira að vita
um Byron í þeim hluta skáldsög-
unnar sem fjallar um hann og þær
upplýsingar stangast allar á við
fyrirlestra Byronistanna.
Reyndar er Byron ekki alltaf
viðstaddur í eigin sögu heldur.
Samtímamenn hans sem þar
segja frá eru líka uppteknir af
sjálfum sér.
Sigrid Combuchen túlkar Byr-
on sem hreinræktaðan „narsiss-
ista“, aðalsmann með hæpna
geðheilsu en gríðarlega hæfi-
leika. Framar öllu er hann rétt-
borinn sonur rómantíska tíma-
bilsins, en eins og kunnugt er
minnir það breytingaskeið um
sumt á okkar daga.
Sá Byron sem Sigrid lýsir vill
frelsi, ekki síst í kynlífi. Hann er
kvensamur með afbrigðum,
drýgir blóðskömm með systur
sinni og stundar samkynhneigðar
ástir. Sigrid er sem sagt á því að
allt sé satt sem sagt er um djöful-
ótt kynlíf skáldsins.
Byron er mikill yfirborðsmað-
ur, gersamlega heillandi og tál-
dregur nánast alla sem nálægt
honum koma. Þegar hann beitir
sér eru persónutöfrar hans yfir-
þyrmandi, þeir sem láta heillast
hafa aldrei mætt jafnmiklum
skilningi og innsæi, aldrei fundið
jafnmikla umhyggju og ást -
þangað til hann verður leiður á
leiknum. Kynnin af Byron skilja
eftir söknuð hjá þessu fólki og
löngun til að láta heillast aftur.
Sjálfur er Byron lávarður
ósnortinn. Hann notar annað
fólk, fullur af mannfyrirlitningu,
og hegðar sér eins og harðstjóri
við þá sem elska hann.
Engu að síður er andlátskvæði
Byrons lofgjörð til ástarinnar.
Byronistarnir í enska þorpinu
árið 1938 eru svo uppteknir af
Byron að þeir fara meira eða
minna á mis við sjálfa sig, en Byr-
on lávarður er svo upptekinn af
sjálfum sér að hann áttar sig ekki
á því fyrr en við dauðans dyr að
ástin var það eina sem hann
þráði. Þá er tíminn útrunninn.
Og hvað er tími? Hvað er ást?
Höfundur bókarinnar er of glúrin
til að reyna að svara því.
Byron er athyglisverð skáld-
saga en fræðilegri en góðu hófi
gegnir. Yfirfærslurnar í sögunni
eru flóknar því allir eru að tala
um sjálfa sig þegar þeir tala um
aðra. Viðfangsefnið er fjarver-
andi í sögunni, enda þykir annað
tæpast mannasiðir nú til dags.
Tíminn er margvíslega brotinn
upp því hundrað og fimmtíu ár
eru milli sagnanna tveggja sem
báðar enda á dauða Byrons, og
hvorug þeirra fylgir venjulegri
tímaröð. Draumurinn um sam-
hengi í brotakenndum veruleika
er líka tekinn til rækilegrar með-
ferðar.
í Byron er með öðrum orðum
boðið upp á „póstmóderníska“
matseðilinn á veitingahúsi róm-
antíska tímabilsins sem bók-
menntafræðingar hafa haft
brennandi áhuga á undanfarið.
Frásögn og spenna eru í lágmarki
á þessum 495 síðum sem þar að
auki krefjast töluverðrar þekk-
ingar á Byron lávarði, rómantík-
inni og ýmsu öðru.
Fyrirgefið! í verðlauna-
krossgátunniíNýja
Helgarblaðinu í gær
hafði gleymst að setja
inn lykilorðið. Verð-
launin eru skáldsagan
Paskval Dvarte og hyski
hans, eftir Camilo José
Cela, í þýðingu Kristins
R. Ólafssonar. I reitina
að neða á að koma bæj-
arnafn.ogþaðáað
senda Þjóðviljanum,
Síðumúla 6, R., merkt
„Krossgátanr. 29“.
Jí 9 (s> á\
i i
)2 7 25 2* zr

i £ 3 s V s 6 V- 7 . Ý 4 y W~ // 12
z ' ;/ (o 32 /7 )S . 9 7 )S )b (o )?
m )<i\ )(o (<> ¥■ SP io 1 (p V w~ í) 22
)(s> IS W /ý i/ 23 i y i 27 r TT~ Œ 7 é
jv- 2) )<7 & )v 8 )2 27 V /4 4 6 )2 Z3
2Ý S <7 zf 2J 26 2S y )T 27 (s> 7 2J
!p V (P u 27 22 4 ÍL v- 23 ea %
V- JS V 2S 27 )Z 23 2> w~ 2J V
y Z6 nr 21 12 2) 8 n b H 5 24 /9
7- 7, ZJ^ 2J (e w~ 7 22 26 (p $2 >6 2£>' 27
n IV- W U> )o 22 12 T5 4 )7 23
7— W 26 /4 w~ 23 23" v- 26 9? )/ 27
7 3o T. Ti~~ 6 2k /4 6 17 22 V V 27
AÁBDÐEÉFGHIÍJKL-MNOÓPRSTUÚVXYÝÞÆÖ
DAGVIST BARIVA
Fóstrur, þroskaþjálfar
eða annað uppeldis-
menntað starfsfólk!
Dagvist barna, Reykjavík, óskar eftir starfs-
fólki í gefandi störf á góðum vinnustöðum.
Til greina koma hlutastörf bæði fyrir og eftir há-
degi. Upplýsingarveitaforstöðumenn eftirtalinna
dagvistarheimila og skrifstofa Dagvistar barna,
sími 27277.
AUSTURBÆR
Efrihlíð v/Stigahlíð s. 83560
Hlíðaborg v/Eskihlíð s. 20096
BREIÐHOLT
Jöklaborg v/Jöklasel s. 71099
Útboð
Innkaupastofnun Reykjavíkurborgar fyrir hönd
Hitaveitu Reykjavíkur óskar eftir tilboðum í ál-
klæðningu á Nesjavallaæð.
Heildarmagn 88.000 m2.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri að
Fríkirkjuvegi 3, Reykjavík. Tilboðin verða opnuð
á sama stað þriðjudaginn 14. mars 1989 kl. 11.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVIKURBORGAR
Frikirkjuvegi 3 - Simi 25800
Innkaupastofnun Reykjavíkurborgar fyrir hönd
Byggingadeildar Borgarverkfræðings óskar eftir
tilboðum í málun á dagvistunarhúsnæði Reykja-
víkurborgar.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri að
Fríkirkjuvegi 3, Reykjavík gegn kr. 5000 skila-
tryggingu. Tilboðin verða opnuð á sama stað
fimmtudaginn 16. febrúar 1989 kl. 11.
í INNK'AUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Frikirkjuvegi 3 - Simi 25800
Útboð
Innkaupastofnun Reykjavíkurborgar fyrir hönd
Byggingadeildar Borgarverkfræðings óskar eftir
tilboðum í reglubundið viðhald loftræstikerfa í
ýmsum fasteignum Reykjavíkurborgar.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri að
Fríkirkjuvegi 3, Reykjavík gegn kr. 5000 skila-
tryggingu. Tilboðin verða opnuð á sama stað
miðvikudaginn 1. mars 1989 kl. 14.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Frikirkjuvegi 3 - Simi 25800
Félagsmálastofnun
Reykjavíkurborgar
Sálfræðingur
Laus er staða yfirsálfræðings við Unglingadeild
Félagsmálastofnunar Reykjavíkurborgar.
Upplýsingar gefur yfirsálfræðingur í síma 622760 :
eða yfirmaður Fjölskyldudeildar í síma 25500.
Umsóknarfrestur er til 17. febrúar.
Umsóknum skal skila til starfsmannahalds
Reykjavíkurborgar, Pósthússtræti 9, 6. hæð, á
sérstökum eyðublöðum sem þar fást.
-------------------------------------i