Þjóðviljinn - 04.02.1989, Blaðsíða 9

ERLENDAR FRETTIR
Paragvœ
Stroessner steypt
Deilur innan valdaklíku orsökin - hefur ríkt lengur en nokk-
ur annar núverandi amerískur valdhafi
Alfredo Stroessner, einræðis-
herra í Paragvæ, var steypt af
stóli á gærmorgun. Hann hafði þá
ríkt í 34 ár og hefur enginn annar
núverandi amerískur ríkisleið-
togi setið lengur að völdum. Að
uppreisninni stóð nokkur hluti
hersins undir forustu Andresar
Rodriguez hershöfðingja. Að
minnsta kosti 12 manns féllu í
bardaga milli uppreisnarmanna
og stuðningsmanna Stroessners
við heimili hans í úthverfí höfuð-
borgarinnar Asuncion í fyrrinótt,
áður en Stroessner gafst upp.
Juan Ramon Chaves, fyrrum
leiðtogi Rauðaflokks (Colorado)
svokallaðs, hefur tilkynnt að
hann hafi tekið að sér að vera
forseti í þrjá mánuði, og þann
tíma muni flokkurinn nota til að
velja forseta, er sitja muni út það
fimm ára kjörtímabil er Stro-
essner lét kjósa sig til í febr. f.á.
Rauðiflokkur, sem er íhalds-
samur þrátt fyrir litinn, hefur ver-
ið einskonar ríkisflokkur landsins
alla stjórnartíð Stroessners.
Stroessner er 76 ára, fæddur
1912 í borginni Encarnacion í
Paragvæ. Móðir hans var af virð-
ingarætt þarlendri en faðirinn,
Hugo Stroessner, þýskur bjór-
bruggari, ættaður frá Bæjara-
landi og hafði flust til Paragvæ
um s.l. aldamót. Hann auðgaðist
þar á timburverslun. Alfredo
Stroessner skólaðist í móðurlandi
sínu og í Brasilíu, gekk síðan í
herinn og hækkaði hratt í tign
eftir Chacostríð Bólivíu og Para-
gvæs 1932-35, en í því þótti hann
var hershöfðinginn grunaður um
stuðning við Chaves og hans fylg-
ismenn og er talið að einræðis-
herrann hafi verið í þann veginn
að víkja honum úr embætti.
Dyggustu fylgismenn Stroessners
kváðu fyrir sitt leyti hafa hugsað
sér að eldri sonur hans, Gustavo,
tæki við forsetatign af föður sín-
um. Ýmsir Paragvæmenn höfðu
um skeið látið í ljós ótta um, að
líkur væru á að blóðugar skærur
brytust út milli hinna andstæðu
fylkinga innan Rauðaflokks.
Reuter/-dþ.
Tékkóslóvakía
1000 listamenn mótmæla
fangelsun Havels
Yfir 1000 tékkóslóvakískir
listamenn og aðrir atkvæða-
menn á þcim vettvangi hafa
undirritað áskorun til stjórn-
valda landsins um að láta lausan
hið þekkta leikritaskáld Vaclav
Havel, sem handtekinn var 16.
jan. s.I. Margt þessa fólks er í
kommúnistaflokki landsins og
annað hefur hingað til hliðrað sér
hjá afskiptum af stjórnmálum.
Margir þeirra, sem undirritað
hafa áskorunina, en meðal þeirra
eru leikarar fjölmennastir, eru
landsþekktir ekki síst fyrir tilstilli
sjónvarps. Má því ætla að erfitt sé
að hundsa mótmæli þeirra alger-
lega. Haft er eftir rithöfundi ein-
um úr hópi andófsmanna að
áskorun þessi marki tímamót í
sögu landsins, þar eð flestir
þeirra sem undirrituðu hana hafi
hingað til verið taldir tryggir
valdhöfum. Hafi þeim því brugð-
ið illa í brún við áskorunina.
„Þetta er í fyrsta sinn í 20 ár sem
fólk sem heyrir kerfinu til segir
eitthvað gegn því,“ sagði annar
andófsmaður.
Havel, sem er einn stofnenda
Carta-77, kunnra baráttusam-
taka fyrir mannréttindum, er auk
tveggja félaga sinna, sem hand-
teknir voru um sama leyti, sakað-
ur um „skrílslæti,“ en út á það er
ekki ólíklegt að hann yrði dæmd-
ur til tveggja ára fangelsisvistar. í
áskoruninni er ummælum opin-
berra fjölmiðla um handtöku Ha-
vels lýst sem „móðgandi og
ósönnum". Þar stendur ennfrem-
ur: „Sem menningarverkamenn
erum við sannfærðir um, að ekki
er hægt að leysa vandamál þau
félagsleg, er fyrir hendi eru, eða
breiða yfir þau með gróusögum,
fangelsunum og valdbeitingu.“
Reuter/-dþ.
Vestur-Þýskaland
Stroessner - tengdafaðir sonar hans
snerist gegn honum.
standa sig vel. Hann varð yfir-
hershöfðingi 1951 og hagnýtti að
rómanskamerískum vana þá að-
stöðu til að ræna völdum 1954.
Síðan hefur Stroessner, sem af
löndum sínum var ýmist kallaður
Þjóðverjinn eða E1 Rubio (sá
ljóshærði) stjórnað Paragvæ með
harðri hendi og verið meðal verst
þokkuðu einræðisherra heims.
Deila innan ráðandi klíku
landsins mun hafa verið undirrót
stjórnarbyltingar þessarar.
Rauðiflokkur klofnaði 1987 og
var þá Chavesi vikið frá flokks-
formennsku. Dóttir Rodriguezar
hershöfðingja er að vísu gift yngri
syni Stroessners, en engu að síður
Kohl svarar gagnrýni
Segir ásakanir Bandaríkjamanna um tregðu Vestur-Þjóðverja íNató-
samstarfi ástœðulausar
Helmut Kohl, sambandskansl-
ari Vestur-Þýskalands, sagði í
viðtali, sem birtist í gær í Múnc-
henbiaðinu Súddeutsche Zeitung,
að sér líkaði ekki nógu vel að
merki sæjust þess, að Bandaríkin
væru farin að líta á Vestur-
Þýskaland sem óáreiðanlegan
bandamann. Átti kanslarinn í því
sambandi við ummæli Johns
Tower, sem Bush hefur útnefnt
varnarmálaráðherra sinn, þess
efnis að hin nýja Bandaríkja-
stjórn myndi krefjast aukinna
framlaga af bandamönnum sín-
um í Nató upp í sameiginlegan
kostnað.
Ennfremur sagði Tower, að
Bushstjórnin ætlaðist til þess af
vesturþýsku stjórninni að hún
tæki afdráttarlausa afstöðu með
þeirri fyrirætlun Atlantshafs-
bandalagsins, að endurnýja í vor
skammdrægar kjarnaflaugar
sínar í Evrópu. Stjórn Kohls hef-
ur dregið á langinn að taka
ákvörðun í því máli, enda er mikil
andstaða í landinu gegn endur-
nýjun vígtóla þessara. Margir
telja hana óþarfa, vegna batn-
andi samskipta austur- og vestur-
blakkar og fækkunar í herjum
austantjalds.
í viðtalinu kvað Kohl engum
farast að bera Vestur-Þýskalandi
á brýn vöntun á hollustu við
Nató. Hann benti á, að í landinu
væru um 900.000 hermenn, er-
lendir og innlendir og bætti við:
„Ekkert annað ríkja Atiantshafs-
bandalagsins ber svo þunga byrði
af þessu tagi sem við.“
Reuter/-dþ.
Paragvœ
Um land og fólk
Paragvæ (Paraguay) er 406.752
ferkflómetra að stærð og um-
kringt Brasilíu, Argentínu og Ból-
ivíu; nær þannig hvergi að sjó.
Landið heitir eftir fljótinu Parag-
uay (Páfagaukafljóti) sem gegn-
um það rennur. Austan fljóts er
frjósamt land og þéttbýlt og
stunda menn þar einkum akur-
yrkju, en kvikfjárbúskap í þurr-
ari héruðum vestan fljóts.
fbúar eru um 3.800.000, flestir
mestísar, þ.e.a.s. kynblendingar
hvítra manna og indíána. „Hvít-
ir“ teljast í hagskýrslum aðeins
þrír af hundraði landsmanna, og
eru flestir þeirra af þýskum ætt-
um. Þorri landsmanna er kaþ-
ólskur. Höfuðborg er Asuncion
með um 700.000 íbúum.
Spánverjar komu til landsvæð-
is þess, er síðar varð Paragvæ,
skömmu fyrir miðja 16. öld. Þar
voru þá fyrir Gvarani-indíánar,
sem blönduðust komumönnum.
Yfirleitt var það svo í Ameríku,
þar sem sigurvegarar og land-
nemar frá Evrópu settust að, að
innfæddir runnu saman við þá og
tóku tungu þeirra, en ekki öfugt.
Paragvæ er undantekning á þess-
ari reglu, því að þar talar þorri
manna jöfnum höndum spænsku
og indíánamálið gvaraní, og báð-
ar tungur eru opinber mál lands-
ins. Líklega hefur þetta orðið
þannig vegna þess að Paragvæ er
tiltölulega afskekkt.
Þegar Spánn missti Ameríku-
veldi sitt á fyrstu áratugum 19.
aldar fylgdi Paragvæ þar með, og
var það lýst sjálfstætt ríki 1811,
aðallega vegna þess að lands-
menn vildu ekki sameinast arg-
entínska ríkinu, sem þá var stofn-
að. Árið 1865 lenti þáverandi ein-
ræðisforseti Paragvæs, sem Lop-
ez hét, langaði til að líkjast Napó-
leoni mikla og hafði komið sér
upp stærsta her í Suður-
Ameríku, í stríði við Brasilíu,
Argentínu og Úrúgvæ. Paragvæ-
menn biðu ósigur eftir harða vörn
í fimm ár, og var þá um helming-
ur landsmanna fallinn í valinn.
Það var fyrst um 1930, sem lands-
menn urðu aftur álíka margir og
þeir höfðu verið fyrir stríð þetta.
Þá lentu þeir í öðru stríði, Chac-
ostríðinu 1932-35 við Bólivíu,
unnu það og tóku af granna sín-
um allstórt landflæmi. Upp-
lausnarástand var í stjórnmálum
um þær mundir, og árin 1927-54
ríktu í Paragvæ ekki færri en 22
forsetar.
Fæstum þótti þó betra taka við
er Stroessner hafði rænt völdum
1954, því að hann reyndist harð-
stjóri hinn mesti. Stjórn hans
varð ein þeirra illræmdustu í
heimi fyrir kúgun, pyndingar og
önnur brot gegn mannréttindum.
Stroessner var einkum að því
leyti frábrugðinn öðrum róm-
anskamerískum einræðisforset-
um, að hann reyndist úthalds-
betri en flestir hinna. Hann lét
kjósa sig á forsetastól ekki sjald-
nar en átta sinnum, en engum
datt í hug að taka þær kosningar
alvarlega.
í alþjóðamálum var Stroessner
jafnan Bandaríkjunum innan-
handar og hafði stuðning þeirra á
móti. En viss stirðleiki hljóp í það
samband á s.I. áratug, er Carter
Bandaríkjaforseti tók að prédika
fyrir rómanskamerískum banda-
mönnum sínum um mannrétt-
indi. Þrýstingur þaðan og víðar
utan frá leiddi um síðir til þess að
Stroessner sá sér þann kost væn-
stan að draga úr harðstjórninni.
Þar kvað nú vera tiltölulega fátt
pólitískra fanga, og stjórnarfar
hefur orðið frjálslegra síðustu
árin.
Fyrir utan harðstjórnina hefur
Paragvæ Stroessnertímans illt
orð á sér út af tvennu. Stríðs-
glæpamenn úr flokki þýskra nas-
ista fengu þar margir griðland
eftir heimsstyrjöldina síðari,
þeirra á meðal Josef Mengele
læknir, sem talinn var ábyrgur
fyrir dauða um 400.000 gyðinga
og stundaði „læknisfræðilegar"
tilraunir á börnum. Annað er að
mafíulið, eiturlyfjasalar og annar
þesskonar lýður hefur jafnan get-
að athafnað sig í Paragvæ í friði
fyrir stjórnvöldum og skipulagt
þaðan bissniss í öðrum löndum,
væntanlega gegn einhverri þókn-
un til ráðamanna.
Paragvæ var lengi talið eitt
mesta fátækrahús Rómönsku
Ameríku, en úr því hefur að
nokkru verið bætt síðustu ára-
tugi. Iðnvæðing er hröð og bygg-
ist einkum á samvinnu við Brasil-
íu og Argentínu um stórfelldar
vatnsvirkjanir. Á síðari hluta 8.
áratugs og fyrrihluta þess 9. var
Paragvæ þannig eitt hagvaxtar-
mestu landa heims.
dþ.
*
RAFMAGNSVEITA REYKJAVÍKUR
Rafmagnseftirlit
Starfsmaöur óskast til rafmagnseftirlitsstarfa á
orkuveitusvæði Rafmagnsveitunnar.
Menntun rafmagnsverkfræðings nauðsynleg.
Garðyrkjumaður
Starfsmaður óskast með menntun í garðyrkju-
störfum. Helstu verkefni eru vinna við ræktun og
umhirðu lóðaog svæða Rafmagnsveitunnar, auk
skipulagningar og verkstjórnar sumarvinnufólks.
Umsóknarfrestur um ofangreind störf er til 13.
febrúar n.k. og ber að skila umsóknum til starfs-
mannastjóra á þar til gerðum eyðublöðum, sem
fást á skrifstofu Rafmagnsveitunnar að Suður-
landsbraut 34.
Upplýsingar um störfin veitir starfsmannastjóri í
síma 686222 á milli kl. 10.00 -12.00 f.h.
Starfsmannastjóri
Styrkur til háskólanáms í Hollandi
Hollensk stjórnvöld bjóða fram styrk handa íslendinga til háskóla-
náms í Hollandi skólaárið 1989-90. Styrkurinn er einkum ætlaður
stúdent sem kominn er nokkuð áleiðis í háskólanámi eða kandídat
til framhaldsnáms. Nám við listaháskóla eða tónlistarháskóla er
styrkhæft til jafns við almennt háskólanám. Styrkfjárhæðin er 1.130
gyllini á mánuði í 10 mánuði.
Umsóknum um styrkinn skal komið til menntamálaráðuneytisins,
Hverfisgötu 6,150 Reykjavík, fyrir 25. febrúar nk. og fylgi staðfest
afrit prófskírteina, ásamt meðmælum. Sérstök eyðublöð fást í ráðu-
neytinu.
Menntamálaráðuneytið,
3. febrúar 1989
Laugardagur 4. febrúar 1989 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9