Þjóðviljinn - 08.02.1989, Blaðsíða 4

þJOÐVILJINN Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Til hversem
stjómmálamenn?
Fátt er algengara í pólitískri umræöu dagsins en aö
menn kvarti yfir því að þeir viti ekki lengur hver er hvaö og
hver er ekki hvað. Hagsmunir þeirra, sem vilja fast gengi
krónunnar og þeirra sem vilja fella gengi, þeirra sem vilja
óbreytta vexti og þeirra sem helst enga vexti vilja (svo tvö
áberandi dæmi séu nefnd) fara ekki eftir heföbundinni
skiptingu í vinstri og hægri, það er heldur ekki auövelt aö
greina slík mál í karlapólitík eöa kvennapólitík.
Viö slíkar aðstæður er hætt viö að út breiðist óvenju
hratt sú pólitíska þreyta sem hefur mjög sett svip sinn á
okkar samfélag og önnur skyld á næstliðnum árum. Og
þá koma fljótlega upp tvær freistingar. Önnur er tengd því,
aö tómarúm skapist fyrir þá aö fylla sem trúa á „sterkan
mann“, einhverskonar pólitískan kraftaverkamann sem
lofarþví að bæta böl almennings meö nokkrum einföldum
ráöum. Þær freistingar eru enn ekki í hávegum hafðar á
íslandi, en þær geta meö litlum fyrirvara orðið til þess að
hrinda af stað hreyfingu sem í krafti nýjabrums reynir aö
hrifsa til sín ráðvillta pólitíska óánægju - í krafti nýjabrums
þótt ekki væri annaö. Hin freistingin er sú, að halda stíft
fram einni eftirlætiskenningu nýfrjálshyggjumanna, þeirri
sem kalla mætti fagnaöarerindi lágmarksríkisins. En
samkvæmt henni eiga stjórnmálamenn helst ekki að gera
neitt nema þá aö tryggja framkvæmd þeirra lagabálka
sem koma í veg fyrir að menn vegi mann og annan í
bókstaflegum skilningi á vettvangi lífsbaráttunnar.
Ritstjóri DV, Jónas Kristjánsson, skrifar einn leiöara í
þessum anda í blaö sitt nú um helgina. Hann kvartar
sáran yfir ríkisstjórninni eins og gengur. Ekki vegna þess
aö hún geri ekki neitt, heldur yfir því aö ráðherrarnir séu
alltof athafnaglaöir. Þeir vilji meira að segja vera aö
breyta einu og ööru. Þetta þykir DV mesta hneyksli og vill
stööva ósómann. Leiöarinn segir:
„Ríkisstjórnin á aö hætta að skipuleggja vexti og vísit-
ölur, krónugengi og húsnæðislánareglur, nýja sjóöi ofan
á þriggja mánaöa gamla sjóöi, nýja kvóta ofan á nýlega
kvóta, fullviröisrétt ofan á búmark. Hún á aö leyfa þessum
þáttum að ráðast af sjálfum sér.“
Þetta er því miður bæöi óraunsæ kenning og siðferði-
lega röng - eins þótt hún sé studd með tilvísunum í þann
skemmtilega fornkínverska speking Laó Tse, sem taldi
stjórnir því betri þeim mun minna sem þær gerðu. Það
ræöst ekkert „af sjálfu sér“. Vextir ráöast ekki af sjálfu
sér, ekki einu sinni í frjálshyggjuríki eins og Bandaríkjun-
um þar sem forsetinn og seðlabankastjóri ríkisins takast
nú á um vaxtastefnu. Það er frumskylda stjórnmála-
manna á íslandi að leita sífellt að betra kerfi til að tryggja
skynsamlega nýtingu fiskstofna, ef aö „kvótamál“ eiga
að ráðast af sjálfu sér getur þaö hæglega leitt til eins
konarefnahagslegs þjóðarsjálfsmorðs innan tíðar. Húsn-
æðislánareglur verða sífellt að vera í endurskoðun vegna
þess blátt áfram, að það er (að fiskveiðistefnu slepptri)
ekki til stærra praktískt pólitískt vandamál en finna svör,
skárri svör í dag en í gær, við því með hvaða kjörum ný
kynslóð fær þak yfir höfuðið.
Leiðari DV er, þótt í litlu sé, enn ein áminning um það,
að krafan um lágmarksríkið er í rauninni krafa um uppgjöf
stjórnmálanna. Um leið erum við minnt á nauðsyn þess,
að stjórnmálahreyfingar séu vel virkar og að það séu
gerðar til þeirra kröfur og að menn leggi það á sig að
fylgjast með því hvernig þeim kröfum er sinnt. Því ef trúin
á vanmátt stjórnmálanna verður mjög ráðandi, þá þýðir
það í rauninni ekki annað en að þeir muni ráða enn meiru
en þeir nú gera sem byggja áhrifavald sitt á eignum, á
fjármagni. Hafi kjörnir fulltrúar almennings verið kveðnir í
kútinn eiga þeir alla næstu leiki. ÁB
KLIPPT OG SKORIÐ
Nauðsynlegt að Sjálfstæð-
isflokkur og Kvennalisti
myndi næstu ríkisstjórn
-seg-ir Haildór Blöndal alþingismaður
HALLDÓR Blöndal alþingismaður
SjálfstæðisflokksmB segir, að eftir
næstu kosningar sé nauðsynlegt
að Sjálfstæðisflokkur og Kvenna-
listi myndi ríkisstjórn saman.
Samkvæmt siðustu skoðanakönn-
kenndar.
Halldór sagði að vissulega greindi
þessa flokka á um mikilvæg mál,
eins og öryggismál og utanríkismál.
Hann sagði aðspurður, að flokkamir
yrðu að leggja sllk ágreiningsmál
niður f bili, á meðan reynt væri að
vinna að öðrum hlutum. „Ég hef aldr-
ei látið mér detta 1 hug, að Sjálfstæð-
isflokkurinn og Kvennalistinn gætu
verið saman jafn lengi og viðreisnar-
stiómin á sfnum tfma, en ég held
Gagnkvæmt traust
Halldór Blöndal, sem nú virö-
ist ganga næstur Þorsteini
Pálssyni að mannvirðingum í
Valhöllu, var að tala í Mogga um
helgina. Hann er einmitt sá sem
vill höggva á alla hnúta með einni
stórri og mikilfenglegri gengis-
fellingu, - þá muni áhyggjur
hverfa „einsog dalalæða á sól-
björtum sumardegi" svo vitnað
sé í fræga grein í Mogga.
Halldór telur sig nú hafa fund-
ið góðan bandamann í þessum
regndansi, og lætur hafa við sig
viðtal í Mogganum á laugardag-
inn þarsem hann lýsir yfir að eftir
næstu kosningar sé „nauðsynlegt
að Sjálfstæðisflokkur og Kvenna-
listi myndi ríkisstjórn saman“.
Halldór sagði Morgunblaðinu að
„þessir flokkar ættu mjög auðvelt
með að vinna saman í stjórnar-
andstöðu, og hann hikaði ekki
við að fullyrða að milli flokkanna
ríkti gagnkvæmt traust í vinnu-
brögðum og málsmeðferð."
Skemmtilegt
Pá lýsti Halldór tilfinningum
sínum svo að „það hefði komið
sér skemmtilega á óvart“ hvað
skoðanir Kvennó og íhalds í at-
vinnumálum færu saman, og á
þar við áætlanirnar um gengisfell-
inguna miklu, sem hjá honum
heitir að tryggja fyrirtækjunum
eigið fé með því að skapa al-
mennan rekstrargrundvöll.
Flokkarnir tveir hefðu áður
reynt að ræða saman, en þá við
þriðja flokk, kratana, sem hafi
gert tilraunirnar „meira og minna
fálmkenndar“.
Gjafir eru yður gefnar...
Blandaði kórinn
Raunar hafa talsmenn
Kvennalistans gefið Halldóri og
félögum hans vel undir fótinn
með túlkanir einsog í Morgun-
blaðsviðtalinu. Kvennalistinn
hefur nefnilega brugðið á það ráð
óábyrgrar stjórnarandstöðu að
taka yfirleitt andstæða afstöðu
við stjórnina, og vera gagnrýnis-
laust með í öllum þeim gagnrýnis-
kórum sem upp ícoma.
Kvennalistinn hefur þannig án
kinnroða haldið fram stóru geng-
isfellingunni sem allsherjarlausn,
og geta huggað sig við að margir
talsmanna í sjávarútvegi eru með
þeim og Sjálfstæðisflokknum í
blandaða kórnum. Sá munur er
vissulega á listakonum og kórfé-
lögum þeirra að þær eru einar um
að nefna hliðarráðstafanir til
mildunar. Þorsteinn Pálsson og
fulitrúar atvinnurekenda tala
grímulaust um meðfylgjandi
kjaraskerðingar.
Úrelt hagfræði
En hvað er gengisfelling? Hún
á að redda útflutningsfyrirtækj-
unum segja forsöngvararnir -
þannig á dalalæðan að sviptast
burt. Og áður gat gengisfelling
reddað þeim fyrirtækjum á
tvennan hátt. Hún lækkaði
launakostnaðinn - minnkaði
kaupmátt launafólks - annars-
vegar, og hinsvegar eyddi hún
skuldum með einu pennastriki.
Nú hafa aðstæður breyst.
Skuldir fyrirtækjanna eru tryggð-
ar í bak og fyrir, og það sem lækk-
ar öðrumegin hækkar hinu-
megin, þannig að þessi „já-
kvæðu“ áhrif gengisfellingar
koma mjög ólíkt niður. í sumum
af þessum fyrirtækjum er meira
að segja mjög neikvætt að fá á sig
gengisfellingu. Tal Halldórs
Blöndals og fleiri um „almennan
rekstrargrundvöll" er þessvegna
útí hött, einfaldlega úrelt, enda
ættað úr viðreisninni fyrir rúmum
þrjátíu árum, - og leiðinlegt að
horfa uppá nýtt stjórnmálaafl
tyggja upp þessa dellu.
Pá standa eftir þau „jákvæðu"
áhrif að launin lækka við stór-
kostlega gengisfellingu. Hinar og
þessar hliðarráðstafanir geta
vissulega mildað þau áhrif
gagnvart einstökum hópum, en
það er rétt að menn fari að átta sig
á því í eitt skipti fyrir öll að krafa
blandaða kórsins um stóra geng-
isfellingu er fyrst og fremst krafa
um almenna kaupmáttarrýrnun.
Verðbólga,
misrétti, stöðnun
Það er sjálfsagt að gagnrýna
sem víðtækast þá ríkisstjórn sem
nú situr, hún þarf svo sannarlega
á því að halda.
Gengisfellingin mikla sem
Sjálfstæðisflokkurinn, Kvenna-
listinn og hávær hluti atvinnurek-
enda hafa sameinast um mundi
hinsvegar þýða samsvarandi
verðbólgu. Sú verðbólga hlyti að
leiða til almennra kauphækkana
sem hætt er við að næðu í gömlum
stíl jafnt yfir alla línuna. Það
þýddi svo í fyrirtækjunum miklar
kostnaðarhækkanir innanlands,
sem ryfu þann fræga almenna
rekstrargrundvöll. Sem þýddi
nýja gengisfellingu og meiri verð-
bólgu og meira misrétti. Lítur
þetta nokkuð út einsog það hafi
sést áður?
Það allra neyðarlegasta við
kröfur kórsins um meiriháttar
gengisfellingu - það eina sem
stjórnarandstaðan á þingi, í VSÍ
og í bankakerfinu hefur lagt til -
er svo það að þótt hagur sumra
stjórnenda kynni að vænkast um
stundarsakir mundi slík gengis-
felling ekki bæta aðstæður fyrir
sjávarútveginn sem mjólkurkýr í
þjóðarfjósinu.
Raungengið - þyngd krónunn-
ar á útflutningsvoginni - kann að
vera heldur hátt ennþá í fræði-
legum skilningi. En það stafar
ekki síst af því tvennu sem ekkert
lagast við gengisfellingar:
Annarsvegar alltof miklum
fjármagnskostnaði. Ef ekki
kæmu til drepandi vextir af lán-
um væri sjávarútvegurinn meira
og minna á grænni grein, með
heldur lakari útkomu í fyrra en
árin tvö þaráður, en betri en
1980-1985.
Hinsvegar er vandinn í fiskin-
um því að kenna að tímarnir
breytast, og sjávarútvegnum hef-
ur síðustu misseri gengið mjög
misjafnlega að laga sig að þeim
breytingum. Það hjálpar
mönnum ekki til þess að fella
gengið. Þar stendur helst uppá
forráðamennina sjálfa, - og rík-
ið, til dæmis í formi Atvinnu-
tryggingarsjóðsins nýja, en stofn-
un hans er sennilega eitthvert
þarfasta verk ríkisstjórnar Stein-
gríms Hermannssonar hingaðtil.
Það er líklegt að með því að
gefa fyrirtækjunum peninga af
launum fólksins með stórri geng-
isfellingu mundi meðal annars
vera slegið á vilja forráðamanna
fyrirtækjanna til uppstokkunar
og breytinga í nútímaátt.
í gini úlfsins
Stöðnun í mikilvægustu grein-
um atvinnulífsins er þessvegna
líklegur fylgifiskur kaupmáttar-
rýrnunar og aukinnar verðbólgu í
kjölfar þeirrar tímamótagengis-
fellingar sem manni skilst á Hall-
dóri Blöndali að yrði fyrsta verk
hinnar væntanlegu samstjórnar
Kvennó og íhalds.
Af hverju ertu með svona stór-
an munn, amma mín? spurði
Rauðhetta litla.
Það er til þess að ég geti betur
étið þig, svaraði úlfurinn.
-m
Þjóðviljinn
Síðumúla 6-108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Utgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, MöröurÁrnason, SiljaAöalsteinsdóttir.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Aörir blaðamenn: DagurÞorleifsson, ElíasMar (pr.), Elísabet
Brekkan, GuðmundurRúnarHeiöarsson, HildurFinnsdóttirípr.), Jim
Smart (Ijósm.), KristóferSvavarsson, Magnús H. Gíslason.Ólafur
Gíslason, Páll Hannesson, SiguröurÁ. Friðþjófsson (umsjm. Nýs
Helgarblaös), SævarGuðbjörnsson, ÞorfinnurÓmarsson(íþr.),
Þröstur Haraldsson.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guörún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guömunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Sigríöur Kristjánsdóttir, Þorgeröur Siguröardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóöir: Erla Lárusdóttir
eiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
eiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
eimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
ivrsla, afgrelðsla, ritstjórn:
imúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663
lýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
irot og setning: Prentsmiöja Þjóðviljans hf.
Verð í lausasölu: 70 kr.
NýttHelgarblað: 100kr.
Askriftarverð á mánuði: 800 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 8. febrúar 1989