Þjóðviljinn - 11.02.1989, Blaðsíða 5

_________________viðhorf____________
Sameinumst um marioniðið
Kristín Á. Ólafsdóttir skrifar
Undanfarna mánuði hafa
menn hugleitt af fyllstu alvöru,
hvort rétt væri saf stjórnarand-
stöðuflokkunum í borgarstjórn
að bjóða sameiginlega fram við
næstu kosningar, vorið 1990.
Svar mitt við þessari spurningu er
hiklaust já. Með því móti tel ég
líkurnar á því að hnekkja meiri-
hlutavaldi Sjálfstæðisflokksins
aukast verulega. Atkvæði gegn
núverandi meirihluta nýttust bet-
ur, þar sem engin þeirra féllu
dauð á milli flokka. Sameiginlegt
framboð slær einnig á „glund-
roðakenningu" Sjálfstæðis-
manna.
Auðvitað væri ég ekkistuðn-
ingsmaður sameiginlegs fram-
boðs ef skorti á sannfæringu mína
um samstöðu stjórnarandstöð-
unnar í meginefnum borgarmála.
Reynsla þessa kjörtímabils hefur
fullvissað mig um það, að áhersl-
ur okkar liggja saman.
Tilgangur þess að starfa í pó-
litík er að hafa áhrif á samfélagið.
f Reykjavík þarf víða að taka til
hendi svo aðstæður íbúanna megi
færast til betri vegar. Slíkar
breytingar verða ekki gerðar á
meðan Sjálfstæðisflokkurinn fer
með völdin. Pau pólitísku öfl sem
nú skipa minnihluta borgar-
stjórnar eru sammála um
breytingarnar sent þarf að setja á
oddinn. Pví tel ég það vera skyldu
þeirra að beita sameiginlegu afli
til þess að breytingarnar megi
verða að veruleika.
Ég útiloka þann möguleika að
Alþyðubandalagið, Alþýðu-
flokkurinn, Framsókn eða
Kvennalisti hafi áhuga á meiri-
hlutasamstarfi við Sjálfstæðis-
flokkinn eftir næstu borgar-
stjórnarkosningar. Það liggur því
beint við að þessir flokkar myndi
meirihluta ef Sjálfstæðisflokkur-
inn nær ekki meirihlutafylgi.
Þetta á kjósendum að vera ljóst
fyrir kosningar. í aðdraganda
kosninganna á að skýra þá tvo
kosti sem valið stendur um.
Traust samstarf
Núverandi stjórnarandstaða
hefur nær þriggja ára samstarf að
baki. Það hefur reynst traust og
m.a. birst í sameiginlegum breyt-
ingartillögum við fjárhagsáætlun
þriggja ára. Fullkomin samstaða
hefur ríkt um að setja bættar að-
stæður barna, unglinga og aldr-
aðra í forgang. Tekjuöflunar-
leiðir hafa ekki orðið ágreining-
sefni. Við höfum sameinast um
tillöguflutning varðandi kjara-
bætur fyrir starfsmenn borgar-
innar.
Hefðu tillögur okkar við fjár-
hagsáætlanir síðustu tveggja ára
orðið að veruleika væri nú þegar
öðruvísi um að litast í borgarlíf-
inu. Dagvistarpláss væru nú til-
búin fyrir 350 af þeim 2000 börn-
um sem voru á biðlistum um ný-
liðin áramót, því 6 ný dagvistar-
heimili hefðu risið, en ekki að-
eins 2. Unglingahús væri starf-
rækt í miðbænum og félagsað-
staða fyrir krakka orðin að veru-
leika í Seljahverfi. Tvær nýjar
hæðir væru tilbúnar í B-álmu
Borgaspítalans og hjúkrunar-
heimili vel á veg kontið ásamt
fleiri úrræðum fyrir aldraða
Reykvíkinga. Þetta eru örfá
dærni um hvernig við vildum
verja fjármunum borgarsjóðs
síðustu tvö árin.
Vaxandi áhugi
Hugmyndin um sameiginlegt
framboð er ekki ný af nálinni.
Hún var viðruð fyrir síðustu
kosningar, en þá reyndist áhug-
inn ekki nógur. í haust var ntálið
tekið fyrir á fundi borgarmála-
ráðs Alþýðubandalagsins. Eng-
inn rnælti gegn hugmyndinni og
margir lýstu sig eindregið fylgj-
andi því að láta á hana reyna.
Okkur borgarfulltrúunum var
falið að leita eftir áhuga sam-
starfsflokkanna, sem við höfum
gert. Hjá þeim er verið að kanna
hug félagsmanna.
Sumir óttst helst ágreining um
vægi milli flokka á framboðslist-
anum og um leiðir til að velja á
hann. Fulltrúar Alþýðubanda-
lagsins hafa lýst þeirri persónu-
legu skoðun sinni, að jafnræði
ætti að ríkja milli flokkanna,
þannig að 8 efstu sætin skiptust
jafnt milli þeirra. Hugmyndir
hafa komið fram um sameiginlegt
forval, sem jafnvel væri opið
fleirum en flokksbundnu fólki.
Þessi mál eru að mestu órædd, en
um þau næst vafalaust samstaða
ef raunverulegur áhugi reynist á
framboðinu. Sameiginlegur mál-
efnagrunnur er auðvitað aðal-
atriðið, og hann tel ég vera fyrir
hendi.
Niðurstaða stjórnarandstöðu-
flokkanna þyrfti að liggja fyrir í
vor. Ef af verður, þurfum við að
eiga nægan tíma til undirbúnings.
Fólk á að fá gott tækifæri til að
kynnast því afli sem væri reiðubú-
ið að taka við stjórn borgarinnar.
Kjósendur ættu þá að ári liðnu að
standa frammi fyrir skýrurn kost-
um: Áframhaldandi íhaldsstjórn
eða nýtt, samhent stjórnarafl,
sem hefur félagslegan jöfnuð að
leiðarljósi.
Kristín er borgarfulltrúi í Reykjavík.
Greinin er að stofni til framsaga á
fundi Alþýðubandalagsins í Reykja-
vík í janúar um samvinnu vinstri-
manna. Framsögur þeirra Alfhciðar
Ingadóttur og Birnu Þórðardóttur
birtust í Þjóðviljanum í vikunni, en
fjórða framsöguerindið, spjall Svan-
fríðar Jónasdóttur, birtist í blaðinu á
þriðjudag.
„Pau pólitísku öfl sem nú skipa minnihluta
borgarstjórnar eru sammála um
breytingarnar sem þarfað setja á oddinn. Pví
tel égþað vera skyldu þeirra að beita
sameiginlegu afli til þess að breytingarnar
megi verða að veruleika. “
Þýska efnahagsundrið og
ráðþrota íslenska rækjuvinnslan
Guðbergur Bergsson skrifar
Það er víst óhætt að segja að
við íslendingar höfum sett saman
örlítið þjóðfélag en afar sundur-
leitt í skoðunum. Þetta harla ein-
hæfa samfélag er óðum að safnast
í eina sæng hérna á suðvestur-'
horni landsins, þar sem er deilt
látlaust og heiftarlega um tóm
smáatriði og tittlingaskít. Við
erum snillingar í því að gera
smámál að stórmálum og rífast
um þau af þvílíkri heift að hún
væri talin vera á heimsmæli-
kvarðann góða, ef aðrar þjóðir
en við nenntum að hlusta á okk-
ur. Áhugaleysi annarra þjóða á
okkur stafar kannski af því að ef
einhver færi að hlusta á kapp-
ræður okkar mundi hún hrista
hausinn svo ógurlega yfir
ósköpum smáræðanna að vitið
hryndi úr kollinum á henni.
Aftur á móti þegar kemur að
stórmálum hjá okkur, þá er harla
lítið um gagnlegar úrbætur. Þetta
stafar einfaldlega af því að það er
hártogara auðveldara að gera
smámál að óleysanlegu stórmáli
en stórmál að leysanlegu smá-
máli. Og þjóð sem hefur löngum
iðkað iðju hártogana getur ekki
skipt auðveldlega um hugsana-
gang og tekist á við „sönn stór-
mál“.
í raun og veru höfum við verið
sjaldan neitt á langþráðan
heimsmælikvarða. Undanfarinár
höfum við þó nálgast að vera það
á einu sviði, á sviði hvalveiða.
Þetta er ekki af því að við veiðurn
svo marga hvali, heldur hinu að
nú stunda fáar þjóðir slíkar
veiðar. Og það kemur okkur á
heimsmælikvarðann.
Það er dálítið skemmtlegt til
þess að hugsa, að við skulum
stunda hvalveiðar í vísindaskyni,
þjóð sem hefur engan eða afar
takmarkaðan áhuga á vísindum.
Við getum seint orðið mikil á því
sviði, vegna þess hvernig áhugi
okkar er innstilltur. Vísindi eru
æðsta stig forvitninnar. Þau eru
löngun til að vita, þekkja orsakir
einhvers fyrirbrigðis. Hins vegar
erum við flest aðeins fyrir að
rækjunni og sölu á henni einkum
til hins volduga Þýskalands.
Aldrei hefur jafn stór þjóð og sú
þýska verið jafn lafhrædd við að
kaupa jafn lítið dýr, nema þegar
hún óttaðist hringorminn. Þetta
segir talsvert um kjark fyrrum
herskárrar þjóðar sem kafnar nú
andlega í velmegun.
í þessu máli er ýmislegt eftir-
tektarvert:
stórþjóðir sem raunveruleg hætta
stafar af.
í öðru lagi virðist forsetaheim-
sóknin til Þýskalands hafa vakið
miklu meiri áhuga á „hvalamáli"
Grænfriðunga en á íslensku þjóð-
inni, og verið meira að segja
beinn áróður fyrir þá. Það er
vegna þess, ef marka má fréttir,
að forsetinn vildi ekki taka við
„Aldrei hefur jafn stórþjóð og súþýska
verið jafn lafhrœdd við að kaupa jafn
lítið dýr, nemaþegar hún óttaðist hring- *
orminn. “
beita þeirri tegund af forvitni sem
er heldur lægri en vísindin - að
hnýsast í liitt og þetta í laumi.
Lengra nær „vísindaáhuginn"
ekki.
Hvað sem því líður á hver þjóð
þá fiska og skepnur sem lifa í
landhelgi hennar. Þess vegna
eigum við hvalina. Og með því að
engin ofveiði er á þeim er tilvera
þeirra og lífríkið ekki í hættu. En
veiðarnar leiða í ljós,afar algenga
þverstæðu í lífi mannsins: mein-
lausar veiðar þjóðar á stærstu
skepnum jarðarinnar, hvölun-
um, stofna í hættu veiðum hennar
á einum af smæstu sjávardýrum,
í fyrsta lagi fær hugsjónahópur
á borð við Grænfriðunga nú verk-
efni sem hann ræður við: smárík-
ið ísland sem kann ekki að verja
sig sökum linkindar -og mælgi á
innlendum vettvangi en hörfar
undan með tuldri á þeim erlenda,
í stað þess að sækja fram með
rökurn og hástöfum. Þess vegna
er sigur Grænfriðunga einhver sá
lúalegasti sem hægt væri að hugsa
sér - en þannig fer oft um háleit-
ustu hugsjónir eins og þeirra, að
vilja vernda lífríkið og náttúruna
- hann stofnar í hættu tilveru
smáþjóðar, á meðan aðgerðir
þeirra hafa engin eða lítil áhrif á
mótmælum þeirra. Slíkt iðka
forsetar aldrei,enda eru þeir lítil-
lætið dæmigert, einnig hvað það
varðar að umgangast andstæð-
inga sína.
I þriðja lagi stefna nú voldug
fyrirtæki stórþjóða í Evrópu að
því að sölsa undir sig alla mark-
aði, með kjörorðinu góða um
sameiningu Evrópu. Það er nýtt
merki um hnignun hugsjóna
(hugsjónir kommúnismans eru
ekki þær einu sem kyssa svaðið
um þessar mundir). Það kemur æ
betur í ljós að með „sameiningu
Evrópu" er að mestu átt við
„sameiningu evrópskra stórfyrir-
tækja". Þannig fer smáatvinnu-
rekstur verst út úr frelsi markað-
arins. Nærtækt dæmi um þetta er
að vinnsla á íslenskum fiski færist
í auknurn mæli úr landinu - til
Bretlands (og Þýskalands?), bæj-
anna á Englandi sem lifðu áður á
því að veiða fisk við ísland. Þann-
ig leitar allt til sörnu niðurstöðu
en í nýrri mynd, ef menn vara sig
ekki á niðurstöðum og mynda-
tökum. Það er aðeins hægt að
gera með því að haida vitinu vak-
andi. Vegna þess að ef vitið sofn-
ar vakna ófreskjurnar.
Það er kannski ekki hugsjón
eins þáttar af þýska efnahags-
undrinu að leggja í rúst smáiðnað
okkar á sviði lagmetis, en þó gæti
svo farið að honum tækist það.
„Rækjustríðið“ væri þá eina
stríðið sem Þjóðverjar hafa sigr-
að í á þessari öld. Með því stæðu
þeir loksins Bretum framar í
stríði. Því Bretar töpuðu þorska-
stríðinu.
Smáþjóðir þurfa að vera sífellt
á verði, án þess þó að falla í gröf
tortryggni og flótta frá hættunni.
Ef þær vilja standa sig þurfa þær
kannski ekki lengur að hafa mjög
stórt bein í nefinu, heldur eiga
menn sem hafa tungu í munnin-
um og talsvert í höfðinu og nota
slíkt ekki aðeins til heimabrúks
heldur líka á alþjóðavettvangi.
Það væri því heldur klént af
utanrikisráðherra á heimavelli ef
hann dirfðist að skella á banka-
starfsmenn að þeir geri ekkert
annað en að bíta í blýanta, ef
hann yrði sjálfur að bíta í það
súra og hlálega epli í Tevtonborg-
arskógi að Þjóðverjar færu með
sigur af hólmi í „rækjustríðinu".
Laugardagur 11. febrúar 1989 ÞJÖÐVILJINN — SÍÐA 5