Þjóðviljinn - 18.02.1989, Qupperneq 7

VIÐHORF
Undariegar þversagnir
Hér í Þjóðviljanum birtist
grein síðastliðinn fimmtudag eftir
Benedikt Davíðsson, stjórnar-
mann Sambands almennra líf-
eyrissjóða. Þótt aðaltilgangur
greinarinnar sé að „leiðrétta
slæma missögn" í viðtali við
Björn Grétar Sveinsson, kallar
Benedikt undirritaðan til vitnis
um það að Björn Grétar sé ekki
einn um að breiða þessa „mis-
sögn“ út.
Hér á Benedikt við viðtal sem
birtist í fréttatímaritinu Þjóðlífi
fyrir skömmu um starfsemi At-
vinnutryggingarsjóðs og þau orð
sem ég lét þar falla þegar vikið
var að tregðu lífeyrissjóðanna að
taka við bréfum sjóðsins. Spurn-
ingu um þessa tregðu svaraði ég
svo:
„Það hafa verið í gangi ákveðn-
ir orðaleikir með ríkisábyrgð en
hin raunverulega ástæða þess að
Samband almennra lífeyrissjóða
hefur ekki verið áfram um að
kaupa bréfin er að mínu mati sú
að þeim finnast vextirnir sem
boðið er upp á, 5% umfram verð-
tryggingu, vera of lágir. Verka-
lýðshreyfingin er því í þeirri
undarlegu aðstöðu að vera að
berjast á móti háum vöxtunum
almennt í þjóðfélaginu, en í prax-
is vill hún halda í háa vexti fyrir
sitt lífeyrissjóðakerfi."
Það er svo sem engin furða þótt
maður sem í senn er í forsvari
fyrir launamenn og gæslumaður
fjármagns Iífeyrissjóðanna eins
og Benedikt bregðist illa við og
tali um þetta sem missögn. En
hér er ekki um neina missögn að
ræða. Þá fullyrðingu byggi ég
meðal annars á fyrsta dreifibréf-
inu sem Samband almennra líf-
eyrissjóða sendi aðildarsjóðum
sínum til að vara þá við bréfum
Atvinnutryggingarsjóðs. í bréf-
inu, sem dagsett er 21. nóvember
Jóhann Antonsson skrifar
1988 og er undirritað með bestu
kveðju af Hrafni Magnússyni,
segir meðal annars:
„Tvennt er það sem gerir þessa
skuldbreytingu ekki sérstak-
lega fysilega fyrir lánardrottna,
þ.ám. fyrir lífeyrissjóði.
1. Lánin eru verðtryggð m.v.
lánskjaravísitölu eða gengi er-
lendra gjaldmiðla. Lánstíminn
til eru eignir Atvinnutrygging-
arsjóðs skuldabréf ýmissa fisk-
vinnslufyrirtækja og annarra
fyrirtækja í útflutningsgreinum
sem lent hafa í umtalsverðum
greiðslu erfiðleikum. “
Það fer ekkert á milli mála
hvaða atriði er númer eitt í að-
vörunarorðum forystumanna líf-
aði til hér að framan.
Þvert á móti ítrekaði Hrafn
Magnússon í raun þau orð í sjón-
varpi eftir að full ábyrgð hafði
fengist á bréfin.
Þar með er aftur komið að
þessari undarlegu þversögn að
sömu mennirnir krefjast í senn
hækkunar og lækkunar vaxta.
Þessi tvöfalda staða hlýtur að
„Þar með er aftur komið að þeirri undarlegu
þversögn að sömu mennirnir krefjistísenn
hœkkunar og lœkkunar vaxta. Þessi tvöfalda
staða hlýtur að valda mönnum vanlíðan og
þörfin áfarsœlli lausn á vaxtavitleysunni
hlýturað vera hreint sáluhjálparatriðifyrir
forsvarsmenn lífeyrissjóðanna. “
er 6 ár en vextir eru aðeins 5%.
Talið er að hægt sé að selja
þessi skuldabréf á verðbréfa-
markaði með 20-25% afföll-
um. Ljóst er að vaxtakjör þess-
ara bréfa eru ófullnægjandi
m.v. þá raunvexti sem bjóðast
almennt á fjármagnsmarkaðin-
um og eru vextirnir reyndar
Iangt undir þeim markaðsvöxt-
um, sem lífeyrissjóðunum
bjóðast um þessar mundir.
2. Lánin eru ekki með ríkis-
ábyrgð, heldur ábyrgist At-
vinnutryggingarsj óður
greiðslu skuldabréfa með
eignum sínum. Ekki er ljóst
hvaða áhrif það kann að hafa
að skuldabréfin séu ekki með
ríkisábyrgð, en að meginhluta
eyrissjóðanna. Allnokkru síðar
fara svo að koma tilvitnanir í
reglugerðir lífeyrissjóðanna
varðandi ríkisábyrgðina. Mitt
mat er að öll umræðan um ríkis-
ábyrgðina hafi verið orðaleikur.
Ríkið bar ábyrgð á sjóðnum og
auk þess eru útlán sjóðsins með
þeim hætti að aðeins lífvænleg
fyrirtæki fá þar fyrirgreiðslu og
eignir sjóðsins eru því eins
traustar og frekast er unnt hjá út-
Iánastofnun í dag.
En orðaleiknum er lokið og
samkvæmt grein Benedikts hefur
SAL afturkallað aðvörunarorðin
varðandi ábyrgðina. Mér vitan-
lega hafa þeir hinsvegar ekki
afturkallað aðvörunarorðin núm-
er eitt í dreifibréfinu sem ég vitn-
valda mönnum vanlíðan og þörf-
in á farsælli lausn á vaxtavit-
leysunni hlýtur að vera hreint
sáluhjálparatriði fyrir forsvars-
menn lífeyrissjóðanna. Eins og
aiþjóð veit eru margir reiðubúnir
að leggja þeim lið við að ná þeirri
lausn.
Um vaxtakjör á bréfum At-
vinnutryggingarsjóðs er það ann-
ars að segja að með því að hafa
hámarksvexti 5% ofaná verð-
tryggingu er verið að reyna að
létta vaxtabyrði af útflutnings-
fyrirtækjum og ná vöxtum nær
raunveruleikanum í efnahagslíf-
inu en þeir hafa verið. Til þess að
ná því markmiði þurfti skilning
og þarf enn. Satt best að segja
tefldi afstaða lífeyrissjóðanna og
málflutningur forsvarsmanna
þeirra öllu þessu starfi í tvísýnu.
En eftir að framkvæmdastjóm
VMSÍ skoraði á lífeyrissjóðina að
taka bréfin fór róðurinn að léttast
og vonandi verður þetta með
öðru til þess að auðvelda atvinnu-
starfsemina og draga úr hættunni
á atvinnuleysi.
Grein Benedikts er öðrum
þræði skrifuð eins og hann segir
sjálfur til að „bæta úr vanþekk-
ingu“ nokkurra nafngreindra
manna. Ég fyrir mína parta er
alltaf þakklátur þegar sérfróðir
menn eru af lítillæti sínu tilbúnir
að miðla mér þekkingu sinni. Ég
efast ekki um að Benedikt á eftir
að segja okkur frá því af hverju
það er svona erfitt að lækka vext-
ina á lánum okkar sjóðsfél-
aganna. Ég skil alveg erfiðleika
þeirra á að fá ríkið til að greiða
lægri vexti. Það er einfaldlega
vegna þess að ríkið yfirbýður
sjálft sig á þessum þróaða mark-
aði. Ég held að sjóðsfélagar hafi
aldrei skuldbundið sig til að
greiða aðra vexti en þá sem sjóðs-
stjórnin ákveður á hverjum tíma,
svo það er hægur vandi að láta
hinn góða vilja lífeyrissjóðanna
til að ná vaxtastiginu eitthvað
niður njóta sín.
Auðvitað er freistandi að taka
margt fleira til umræðu sem varð-
ar lífeyrissjóðina. T.d. hefur mér
oft gramist sem landsbyggðar-
manni að horfa á fjármagnið sog-
ast burt á höfuðborgarsvæðið í
gegnum lífeyrissjóðina. Ég ætla
mér þó ekki að fara út í það að
sinni. Ef til vill gefst tækifæri síð-
ar, - ef þversögnin sem ég gat um
áðan skyldi reynast missögn í
augum Benedikts.
Jóhann er viðskiptafræðingur frá
Dalvík, og situr nú í stjórn Atvinnu-
tryggingarsjóðs.
Samningur um sérfræðilæknis-
hjálp milli Læknafélags Reykja-
víkur og Tryggingastofnunar rík-
isins hefur talsvert verið til um-
fjöllunar í fjölmiðlum á undan-
förnum vikum.
í grein í Tímanum miðvikudag-
inn 11. janúar sl. fullyrti Hörður
Bergmann að þessi samningur
væri óhagkvæmur. í greininni
beinir Hörður ýmsum spurning-
um til þeirra sem bera ábyrgð á
samningnum og ítrekar þessar
fyrirspurnir sínar í grein í Þjóð-
viljanum 28. janúar sl.
Hér á eftir verður leitast við að
svara þessum spurningum Harð-
ar, og eins reynt að skýra út á
hverju það samkomulag byggist
sem náðist milli Tryggingastofn-
unar ríkisins og Læknafélags
Reykjavíkur um störf lækna utan
sjúkrahúsa í tilteknum greinum
læknisfræðinnar öðrum en
heimilis- og embættislækningum.
Hagsmuna
almennings gætt
Hörður spyr í grein sinni „hve-
nær hagsmuna almennings verði
gætt“. Á öðrum stað í greinni
segir hann að þessi samningur tali
skýru máli um það hve veikir til-
burðir stjórnvalda séu til að
draga úr sérfræðikostnaðinum.
Það er sjálfsagt oft á tíðum
álitamál hversu vel stjómmála-
mönnum eða embættismönnum
tekst að gæta hagsmuna almenn-
ings. Það er hins vegar trú þeirra
sem að þessari samningsgerð
stóðu að í samningnum hafi verið
Svar við skrifum Harðar Bergmann
Guðmundur Bjarnason skrifar
reynt eftir fremsta megni að gæta
hagsmuna almennings.
Ifyrsta lagi með því að almenn-
ingur á áfram kost á læknisþjón-
ustu utan sjúkrahúsa.
í öðru lagi með því að draga úr
það að sérfræðingar settu sér sína
eigin gjaldskrá, sem vafalaust
yrði langtum hærri en sú gjald-
skrá sem samningurinn við
Tryggingastofnun ríkisins byggir
á. Og þá hefði almenningur þurft
Herði að læknar teljist til há-
launahóps í þjóðfélaginu. Þó eru
laun þeirra mjög mishá. Það
þurfa Hörður og fleiri að hafa í
huga þegar þeir tala um há laun
og lág laun að ævitekjur manna
„Með því að setja tilvísanakerfið á og fá
hvorki afslátt né aðrar breytingar hefðu menn
rennt alveg blint í sjóinn með það hver
sparnaður hefði orðið afþessum samningi
(við lœkna um sérfræðihjálp). Því varþessi
leið valin. “
kostnaði við sérfræðilæknishjálp
um 86 miljónir króna eða rúm
10% af heildarútgjöldum til sér-
fræðilæknisþjónustu og koma
þannig í veg fyrir sífellda út-
gjaldaauka á þessum hluta heil-
brigðisþjónustunnar. Á milli
áranna 1986 og 1987 hækkaði
þessi liður heilbrigðisþjónust-
unnar um 26% á föstu verðlagi og
á milli áranna 1987 og 1988 um
17%. Með þessum samningi er
stefnt að því að lækka sérfræði-
læknisþjónustuna um 10%.
í þriðja lagi að koma í veg fyrir
að greiða að fullu fyrir alla sér-
fræðilæknishjálp.
Hálaunahópur-
ekki hálaunahópur
í grein sinni telur Hörður „að
samningur þessi gefi glögga inn-
sýn í vanmátt og ábyrgðarleysi
stjórnvalda og embættismanna
sem eigi að gæta hagsmuna al-
mennings gagnvart hálaunahópi,
sem á sinn þátt í að þyngja skatt-
byrði á alþýðu manna.“
Ég hygg að það sé rétt hjá
þurfa ekki endilega að ráðast af
því hvort menn hafi há eða lág
laun á tilteknum tímapunkti.
Ævitekjur hvers einstaklings
skipta auðvitað mestu máli, en
þær ráðast um margt af því á
hvaða tíma og hversu langan tíma
ævinnar menn vinna við launuð
störf. Sá tími sem læknar hafa til
að vinna fyrir sínum ævitekjum er
styttri en hjá mörgum öðrum
stéttum. Ævitejur þeirra þurfa
því ekki endilega að vera hærri en
t.d. hjá iðnaðarmanni, eða ein-
hverri starfsstétt sem litla skóla-
göngu hefur að baki en hafa þess í
stað öðlast sinn lærdóm og starfs-
þjálfun í atvinnulífinu á launum
gagnstætt því sem er hjá læknum
sem eyða stórum hluta ævinnar í
skóla. Þar að auki hafa læknar,
sem og aðrir langskólamenntaðir
menn, þurft að leggja í mikinn
kostnað við sitt nám.
í greinum Harðar gætir nokk-
urs misskilnings þegar hann er að
fjalla um mánaðarlaun lækna.
Hörður segir að þeir sem séu í
fullu starfi inni á stofnun fari að
veita afslátt þegar þeir séu komn-
ir með kr. 192.000 mánaðarlaun
sem aukavinnu, en þeir sem ein-
göngu starfa á eigin stofu fari að
veita afslátt þegar mánaðarlaun
þeirra séu komin í kr. 385.000 á
mánuði. Hér gætir nokkurs mis-
skilnings.
í fyrsta lagi er hér ekki um
mánaðarlaun að ræða heldur
mánaðartekjur. f samningnum er
gert ráð fyrir því að 50% af tekj-
unum fari í kostnað. Laun skv.
þessu væru því kr. 96.000 og kr.
192.500.
í öðru lagi hafa þeir læknar sem
eru í fullu starfi, þ.e. 1000%
stöðu inni á stofnun, rétt skv.
kjarasamningum til að vinna sem
svarar 9 klst. á viku á eigin stofu
eða 36 klst. á mánuði. Sennilega
er ekki óalgengt að menn vinni 50
klst. í yfirvinnu á mánuði hverj-
um að meðaltali. Ég held að sá
Guðmundur er heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðherra. Grein Harðar
Bergmann birtist i Þjóðvifjanum 28.
janúar sl.
Laugardagur 18. febrúar 1989 ÞJÖÐVILJINN — SÍÐA 7