Þjóðviljinn - 22.02.1989, Page 4

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Afganistan
Síðustu sovésku hermennirnir eru farnir frá Kabúl.
En stríðinu er ekki lokið. Allar tilraunir til að koma sam-
an einhverskonar samsteypustjórn stríðandi aðila hafa
farið út um þúfur. Andstæðingar stjórnarinnar í Kabúl
vilja ekkert við hana tala. Margir spá því að þeir geti
sigrað stjórnarherinn innan tíðar. Hvað þá verður veit
enginn. Margir óttast að sigurvegararnir efni til mikils
blóðbaðs í Kabúl og muni þá ekki aðeins þeir skornir á
háls sem kommúnistar eru kallaðir heldur og skyldulið
þeirra allt og svo óviss fjöldi þeirra sem teljast í Kabúl
og öðrum stærri borgum hafa vikið af brautum íslamsks
rétttrúnaðar. Margar blikur eru í senn á lofti: núverandi
stjórnarandstæðingum gengur illa að koma saman
sinni bráðabirgðastjórn, hinir einstöku hópar sanka að
sér eins miklu og þeir geta af bandarískum vopnum -
m.a. til að tryggja sig í innbyrðis uppgjöri ef til kemur.
Og sporin frá Iran hræða: má vera að í þeim sviptingum
sem í vændum eru verði þeir sigursælastir sem lengst
vilja ganga í að heimta afturhvarf Afgana til þeirra mið-
alda sem kallast íslamskt lýðveldi.
Fljótlega eftir að Sovétmenn sendu her til að rétta
hlut sinna skjólstæðinga í borgarastríði upp úr byltingu
sem gerð var 1978 í Afganistan, fóru menn að hafa orð
á því að nú hefðu þeir eignast sitt Víetnam. Bandarískir
fréttaskýrendur eru reyndar mjög með hugann við þá
samlíkingu þessa daga. Þeir segja sem svo: Banda-
ríkjamenn ruku inn í Víetnam og Rússar inn í Afganist-
an vegna þess að þeir skildu ekki að þær stjórnir sem
þeir vildu styðja í Kabúl og Saigon nutu lítils stuðnings
og af því að þeir ofmátu hertækni sína í skæruhernaði.
Báðir mátu rangt hagsmuni sína: Bandaríkjamenn
héldu að heimskommúnisminn (sem þeir trúðu enn á
þrátt fyrir augljósar andstæður milli Sovétríkjanna og
Kína) væri að bæta við sig enn einum dómínókubbi og
mundi sá víetnamski kubbur fella marga aðra í faðm
hinna rauðu. Sovétmenn litu á andófið gegn Kabúlst-
jórninni sem endurspeglun viðleitni Bandaríkjanna og
Kína til að koma á fót fjandsamlegri stjórn við suður-
landamæri þeirra. Bæði stórveldin, segirt.d. stórblaðið
New York Times, voru um áratug að komast að því
með hræðilegum tilkostnaði að „enda þótt stórveldi
hafi hérumbil allsstaðar hagsmuna að gæta, eru fáir
svo brýnir að þeir séu þess virði að leggja út í langvinna
hernaðaríhlutun".
Hér skal ekki farið með samúðarvæl í garð risaveld-
anna sem hafa nú fundið hvort annað í sameiginlegu
skipbroti. Skammsýni þeirra og glæpur um leið var sá,
að reyna að þvinga með vopnavaldi smærri ríki með
þeirra sérstæðu vandamálum undir sínar þarfir, undir
sinn skilning á lýðræði, sósíalisma, heimsvaldastefnu,
kommúnisma. Og það hefur runnið mikið blóð eftir
þeirri slóð. Nú er brýnna að huga að þeim miljónum
óbreyttra borgara sem eru í herkví í Kabúl og öðrum
borgum Afganistans. Skortur sverfur að þeim: það
mátti heyra í fréttum á dögunum að um 30 þúsund börn
í Kabúl einni væru í bráðum háska vegna sjúkdóma og
næringarskorts. Og á meðan er kominn upp fullkom-
lega ósæmilegur ágreiningur á Vesturlöndum um það,
hvort eða með hvaða skilmálum leyfa eigi að leggja
loftbrú með matvæli til Kabúl til að hjálpa fólki í neyð:
það er engu líkara en enginn geti komið nálægt málum
þessarar hrjáðu þjóðar án þess að verða sér til
minnkunar með einum eða öðrum hætti.
ÁB
KLIPPT
W Wn
Áróðursherferðin mikla
Merkar fréttir eru nú að berast •
af ákvörðunum stjórnarherra
okkar íslendinga í hvalamálinu
og öngum þess öllum. Fyrir hálf-
um mánuði boðaði sjávarútvegs-
ráðherra mikla áróðursherferð í
Vestur-Þýskalandi þarsem þýsk-
ur almenningur skyldi sannfærð-
ur um ágæti vísindaveiðanna.
Það var á laugardegi sem Hall-
dór sagði okkur þessar fréttir í
útvarpi, en eftir helgi hafði
eitthvað minnkað loft í blöðrum.
Þá var áróðursherferðin orðin að
því að sjávarútvegsráðherra ætl-
aði soldið fyrr til Bonn en hann
hafði áður sagt, og um þýskan
almenning var það að segja að
aðaláhyggjur í ráðuneytinu voru
hafðar af því hvort nægar rækjur
væru í sjó og ekki af einhverjum
mörkuðum handan hafs. Kann-
ski er hvorteðer ekkert til skipt-
anna til Þjóðverja?
Bréfleg tangarsókn
Leið nú og beið í nokkra daga
þangað til það kom upp að í stað
áróðursherferðarinnar höfðu
þeir Halldór skipulagt tangar-
sókn í málinu. Það rann nefnilega
upp fyrir hugvitssömum herfor-
ingjum okkar í þessari frelsis-
styrjöid þjóðarinnar að við áttum
okkur fleiri þýska hauka í horni
en hugað var. Og var nú sett á
bréfaskriftir. Halldór skrifaði
bréf til sjávarútvegsráðuneytisins
á Skúlagötunni í Bonn, og síðan
hver sínum jafningja meðal þjóð-
verskra. Steingrímur skrifaði
kanslaranum Kohl, Jón Baldvin
skrifaði Genscher utanríkisráð-
herra, Vigdís var beðin að skrifa
von Weizsácker.
Hápunktur
í páfaheimsókn?
Ekki hefur enn komið fram
hverjum herra Pétur biskup var
beðinn að skrifa, en Þjóðverjar
eru sem kunnugt er bæði lúterskir
og kaþólskir. Þýskir lúteranar
búa norðantil í landinu og hafa
hingaðtil keypt af okkur heldur
meira af fiski og væri því ráð að
skrifa biskupum í fornum Hansa-
borgum og feiðja þá koma vitinu
fyrir sóknarbörn sín. Um þá ka-
þólsku syðra er það að segja gott
að þeir eru vanir fiskáti á föst-
unni, en verra er við að eiga að
þeirra leiðtogi situr í Róm.
En okkur gefst prýðilegt færi á
að tala hann til í sumar þegar
hann kemur hér að messa yfir
okkur.
Tora, tora!
Einhvernveginn vakti þessi
bréflega tangarsókn daufar vonir
hér heima. Kannski hafa menn
ekki haft mikla trú á stíllegum
sannfæringarkrafti þeirra Jóns
Baldvins og Halldórs, eða þá að
íslenskir lagmetismenn hafa ekki
talið að það bjargaði málum á
markaðnum þótt þrír ráðherrar
og einn forseti, -að ógleymdum
guðsmönnunum, hafi biskup ver-
ið með í ráðum-, kaupi sér ís-
lenskar rækjur í dós til að stýfa úr
hnefa á löngum stjórnmálafund-
um.
Enda liðu ekki nema nokkrir
dagar í þetta sinn áður en upp var
dreginn mikill meistari úr
Austurlöndum, embættismaður
úr japönsku ráðuneyti, og heitir
því hljómfagra nafni herra Síma.
Nú er nýjast að þeir í Japan
ætla hreinlega að redda okkur
markaði fyrir þessar rækjutítlur.
Það er að sögn ráðherranna
tveggja ekki um að ræða neitt
smáræði, ekki bara það sem tap-
ast í Þýskó. Nú standa mál þannig
að ríki austursins standa í rísandi
sól og breiða út faðminn við
Iagmetisframleiðslu okkar. Mál-
inu er bjargað í eitt skipti fyrir öll,
og Þjóðverjarnir geta barasta ét-
ið það sem úti frýs, enda hingaðtil
gleypt við bæði ósannindum og
fölsunum, reyna að kaupa dóm-
arana til sín í handboltanum og
gott ef það voru ekki einmitt þeir
sem stóðu á bakvið Iætin í
heimsstyrjöldunum með ein-
hvern bölvaðan skepnuskap við
smáþjóðir.
Japanir eru hinsvegar hið ágæt-
asta fólk, hjálpfúst, óeigingjarnt
og elskulegt.
Að vísu er sá hængur á að þeir
kunna víst ekki að borða fisk
öðruvísi en nýjan, og vilja hann
meirasegja helst hráan. En þeir
ætla víst að reyna hjá vinaþjóðum
í kringum sig, til dæmis Kóreu-
mönnum, og Kínverjum. Og ef
það fólk vill heldur ekki íslenskt
lagmeti þá er víst töluvert þarna
um brottflutta Evrópumenn,
sagði annar ráðherranna í útvarpi
í vikunni. Vonandi barasta að þar
í brottfluttum hópi sé ekki mikið
um Þjóðverja.
OG SKORIÐ
Ofstæki
f Morgunblaðinu í gær birtist
skopmynd af íslenskum hjónum
við sjónvarpið að horfa á aðdá-
endur Komeinís krefjast þess að
Rushdie verði myrtur. Karlinn á
myndinni segir við konuna:
„Þetta er nú Ijóta ofstækið". Fiff-
ið í teikningunni er að hann held-
ur á dagblaði, sennilega Moggan-
um, og þar sér í fyrirsögnina:
„Málshöfðun Flugleiða: Hóta fé-
laginu refsiaðgerðum ef það iðr-
ast ekki“.
Þarna leggur Morgunblaðið
semsagt að jöfnu Rushdie-málið
og deilu Flugleiða og samtaka
launafólks á Islandi. Annarsveg-
ar eru íslamskir öfgamenn sem
reka þá miðaldaritskoðun að
launa höfundum villu sína með
morði, -aðfarir sem hljóta að
vekja hroll og fordæmingu hvar-
vetna.
Hinsvegar er það að verka-
lýðsfélög hafa neitað að skipta
við flugfélag sem stendur í mála-
rekstri til að fá það lögfest að það
megi notast við verkfallsbrjóta,
og að verkfallsmenn verði per-
sónulega ábyrgir gagnvart fé-
laginu fyrir því fjárhagslega tjóni
sem það telur sig verða fyrir í
kjaradeilu við starfsmenn sína.
í bland við tröllin
Þetta er nú ljóta ofstækið, væri
rétt að segja um þessa samjöfnun
Morgunblaðsins, en það vissu
svosem allir hvar Moggi stendur
þegar til stykkisins kemur.
Hitt var mun dapurlegra að sá
sem teiknaði myndina fyrir
Moggann er sjálfur Gísli J. Ast-
þórsson blaðamaður og rithöf-
undur, pabbi hinnar stéttvísu og
stoltu „Siggu Viggu“, höfundur
margra snjallra teiknimynda með
nafninu „þankastrik", fyrrver-
andi ritstjóri Alþýðublaðsins á
uppgangstímum í þess sögu, -og
einusinni varaformaður í stétt-
arfélagi sínu, Blaðamannafélagi
íslands.
Kannski sýnir þetta að þrátt
fyrir aukna fagmennsku í blaða-
mennskunni er harla varasamt að
leggja starfsævina á borðið hjá
gömlu íhaldsfrænku í Aðalstræti.
í þjóðarminninu er sá sann-
Ieikur tengdur Hálfdani og rauðri
hurð í Ólafsfjarðarmúla.
Svo er líka um þetta miklu ó-
glæsilegri málsháttur:
Húsbóndans auga vinnur hjú-
anna hálfa verk.
-m
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 • 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Rlt8tjórar:Árni Bergmann, MörðurÁrnason, SiljaAðalsteinsdóttir.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Aðrir biaðamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Elísabet
Brekkan, Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttirjfpr.), Jim
Smart (Ijósm.), Kristófer Svavarsson, Magnús H. Gíslason, Olafur
Gíslason, Páll Hannesson, SigurðurÁ. Friðþjófsson (umsjm. Nýs
Helgarblaðs), Sævar Guðbjörnsson, Þorfinnur Ómarsson (íþr.),
ÞrösturHaraldsson.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglysingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Erla Lárusdóttir
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiöja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verðílausasölu:70 kr.
Nýtt Helgarbiað: 100kr.
Áskriftarverð á mánuði: 800 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 22. febrúar 1989