Þjóðviljinn - 23.02.1989, Blaðsíða 5

VIÐHORF
Sjávamtvegsfyrirtæki íslands hf.
Núverandi ríkisstjórnarflokk-
ur hefur á stefnuskrá sinni að
sameina fyrirtæki í sjávarútvegi
og þó sérstaklega í fiskvinnslu.
Ekki liggur fyrir nein skilgreining
á þessum þætti í stefnuskrá
flokksins, hvort stefna beri að því
að í sjávarútvegi skuli innan á-
kveðins tímabils verða fá stór fyr-
irtæki á landinu, t. d. að eitt
eignarfyrirtæki eigi alla sjávarút-
gerð í 2—4 samliggjandi sjávar-
byggðum á ákveðnu svæði eins og
svæðið Fáskrúðsfjörður - Djúpi-
vogur, eðac markið sé ekki hærra
sett en það að sameina sjávarút-
vegsfyrirtæki í hverri byggð.
Sjálfsagt er hægt að hugsa sér
fleiri leiðir í þessu sameiningar-
máli, jafnvel eitt sjávarútvegs-
fyrirtæki fyrir allt landið - Sjávar-
útvegsfyrirtæki íslands h/f.
Það liggur ekki heldur fyrir
nein skilgreining á því í stefnu-
skrá ríkisstjórnarflokksins hver
sé tilgangur fyrirhugaðrar sam-
einingar -1. d. hvað gott muni af
henni leiða - annað en óljóst tal
um það að sameining fyrirtækja
hljóti alltaf að vera til hagsbóta
fyrir alla - það er nú svo!
Ef núverandi ríkisstjórnar-
flokki tækist að búa til Sjávarút-
vegsfyrirtæki íslands h/f og sam-
eina alla fiskvinnslu og útgerð á
íslandi undir einum hatti, væri
það vitaskuld verðugt verkefni
næsta ríkisstjórnarflokks að
hverfa frá villu þess vegar. Það
yrði jafnverðugt verkefni og það
verkefni ríkisstjórnarflokksins
nú að tala illa um fastgengis-
stefnu fyrrverandi ríkisstjórnar-
flokks. Allt er þetta með sama
merkinu brennt - ráðleysi tekur
við af ráðleysi.
Staðreyndin er nefnilega sú að
Skúli Alexandersson skrifar
núverandi ríkisstjórnarflokkur
þarf ekkert að hafa fyrir því að
stofna og koma á fót Sjávarút-
vegsfyrirtæki íslands h/f. Fyrri
ríkisstjórnarflokkur, sá er var við
völd til loka september s.l., hafði
komið þessu til leiðar. Flest öll
sjávarútvegsfyrirtæki á fslandi
eru ekki lengur sjálfs síns ráð-
andi, og hafa engar eignir til að
hirða um. Samkv. upplýsingum
aðalmannsins í báðum ríkis-
stjórnarflokkunum, núverandi
laga og opinberra fyrirtækja, sem
sagt kröfuhafarnir. Ríkis-
stjórnarflokkur Þorsteins, Stein-
gríms og Jóns Baldvins hafði því
komið á sameiningu allra sjávar-
útvegsfyrirtækja á íslandi með
því að gera þau eignalaus áður en
núverandi ríkisstjórnarflokkur
Steingríms, Jóns og Ólafs tók að
sér að stjórna landinu. Sjávar-
útvegsfyrirtæki íslands h/f er sem
sé staðreynd. Þessvegna er allt tal
forustumanna núverandi ríkis-
enga atvinnustefnu. Einn ráð-
herranna talar um endurskipu-
Iagningu og sameiningu sjávarút-
vegsfyrirtækja, annar um vaxta-
lækkun, þriðji um kauplækkun
og fækkun fiskiskipa. Enginn
ráðherranna gerir tilraun til að
tengja umtal sitt og tillögur lík-
legri þjóðfélagsþróun komandi
tíma.
Umræða um endurskipulagn-
ingu sjávarútvegsfyrirtækja er
marklaus á meðan slík fyrirtæki
„Ríkisstjórnarflokkurinn hefur enga atvinnu-
stefnu. Einn ráðherranna talar um endur-
skipulagningu og sameiningu sjávarútvegs-
fyrirtœkja, annar um vaxtalœkkun, þriðji um
kauplækkun ogfœkkunfiskiskipa. Enginn
ráðherranna gerir tilraun til að tengja umtal
sitt og tillögur líklegri þjóðfélagsþróun kom-
andi tíma. “
forsætisráðherra, hefur eigið
fjármagn sjávarútvegsfyrirtækja
minnkað um helming á árunum
1987 og 1988 og var þá talið allt of
lítiðd fyrir. Atvinnufyrirtæki með
ekkert eigið fjármagn eru í sjálfu
sér ekki lengur til. Eigendur
þeirra eru ekki þeir sem teljast
eiga hlutabréf í slíkum fyrirtækj-
um heldur eru það lánadrottnar
og kröfuhafar - ráðamenn fyrir-
tækjanna eru þvf bankastjórar,
eigendur þjónustu- og vörudreif-
ingarfyrirtækja, ýmiskonar skatt-
heimtustofnanir ríkis, sveitarfé-’
stjórnarflokks á þessum grunni
eða hinum frekar marklaust hjal.
Ríkisábyrgð þar og ríkisábyrgð
hér er þaðs sem við horfum á, það
eru úrræðin.
Eignatilfærsla síðustu missera
frá framleiðslu- og undirstöðuat-
vinnuvegum okkar er staðreynd,
sú eignatilfærsla heldur enn
áfram. Nú ver verið að tryggja
framhald þessa ástands með því
að láta ríkissjóð ábyrgjast skuldir
þeirra fyrirtækja sem verða fyrir
barðinu á þessari stefnu.
Ríkisstjórnarflokkurinn hefur
hafa ekki heilbrigðan rekstrar-
grundvöll. Óskir um vaxtalækk-
un eru óraunhæfar nema á tímum
lögbundinnar kaup- og verð-
stöðvunar í þjóðfélagi þar sem
'undirstöðuatvinnuvegir eru
reknir með tapi og framleiðslu-
fyrirtæki þurfa stöðugt að leita
eftir meira fjármagni til útláns-
stofnana en framleiðslan gefur af
sér.
Að tala um launalækkun á
sama tíma og skattbyrði og verð-
lag í landinu hefur hækkað um
10% án þess að leiðrétt hafi verið
í launum er skrítin hugmynd.
Gagnvart því fólki sem vinnur al-
menn störf við framleiðslu og
þjónustu er svona tillaga fráleit.
Það sem þörf er á, er að bæta
launastöðu þessa fólks og þeirra
atvinnugreina sem það starfar við
- en ekki öfugt.
Allt frá því eftir stríðið á
fimmta áratugnum að ný-
sköpunarflotinn varðtil og fór að
sækja okkur björg í bú hefur ver-
ið talað um það af hagfræðingum
og sumum stjórnmálamönnum
að fiskiskipastóllinn okkar væri
of stór.
Á þessu hefur verið klifað þótt
sjávarútvegsgreinarnar sem
standast samanburð við atvinnu-
rekstur í nágrannalöndunum
varðandi afköst á hvern starfs-
mann og afla á rúmlest í skipi.
Afköst hafa verið og eru miklu
meiri f okkar sjávarútvegi en hjá
nágrannaþjóðunum. En nú
keyrir þó um þverbak í þessari
umræðu þegar sami ráðherra
stendur fyrir stækkun fiskiskipa-
flotans og talar um leið um nauð-
syn þess að minnka hann. Stefn-
umál ráðherranna reka sig hvert
á annars horn.
Núverandi ríkisstjórnarflokk-
ur á íslandi getur ekki talað um
að sameina fyrirtæki til þess að
koma á hagkvæmari rekstri og
betri eignastöðu því þessi sam-
eining hefur óbeint þegar átt sér
stað með skipulagðri eignaupp-
töku hjá fyrirtækjunum. Sjávar-
útvegsfyrirtæki Islands h/f er
staðreynd - fyrirsjáanlegur halla-
rekstur þess eignalausa fyrirtækis
er ábektur af ríkissjóði.
Skúli er þingmaður rikisstjórnar-
flokksins.
Aspartam ekki hættulegt
Vegna greinar, sem birtist í
Helgarblaði Þjóðviljans, föstu-
daginn 2. febrúar 1989, undir
yfirskriftinni „Drekktu „diet“,
vertu ruglaður, tapaðu minn-
inu“, vill Hollustuvernd ríkisins
koma eftirfarandi athugasemd-
um á framfæri.
í grein Þjóðviljans er vitnað til
umfjöllunar í tímaritinu New Sci-
entist í febrúar á s.l. ári, þar sem
greint er frá upplýsingum sem
fram komu á fundi bandarískra
samtaka (154th National Meet-
ing of the American Association
for the Advancement of Sci-
ence). Ekki var um að ræða nið-
urstöður birtar í virtu vísindariti,
heldur umfjöllun um erindi sem
flutt var á fundinum af H. J. Ro-
berts, þar sem fjallað var um sæt-
uefnið Aspartam (NutraSweet).
í grein Þjóðviljans er bent á að
Matvæla- og ly fj aeftir lítið í
Bandaríkjunum (FDA, Food
and Drug Administration) hafi
ekki bannað notkun aspartams,
þrátt fyrir að stofnunin hafi feng-
ið hundruð kvartana frá neytend-
um. Þar sem neytendur aspart-
ams í Bandaríkjunum eru yfir 100
miljónir, er ekki að undra þó
kvartanir berist til stofnunarinn-
ar, en ljóst er að orsakir slíkra
kvartana geta verið ýmsar. FDA
hefur ásamt öðrum aðilum (t. d.
CPC, Center for Disease Cont-
rol) athugað þær kvartanir sem
neytendur þar í landi hafa lagt
fram og hefur CDC m. a. birt
skýrslu með niðurstöðum slíkra
athugana. Niðurstöður þeirra
eru þær, að ekki sé hægt að benda
á tengsl milli neyslu aspartams og
kvartana neytenda. Því hefur
FDA ekki séð ástæðu til að banna
notkun efnisins, sem reyndar hef-
Þórhallur Halldórsson skrifar
ur aukist á undanförnum árum, á
sama tíma og kvörtunum
neytenda fer fækkandi. Er nú
heimilt að nota aspartam við mat-
einnig að 45% þeirra kvörtuðu
undan höfuðverk cftir neyslu
vörunnar sem ekki innihélt asp-
artam (placebo) Engin tengsl er
því hægt að rekja milli neyslu asp-
artams og kvartana þessara ein-
staklinga.
Hollustuvernd ríkisins hafa nú
„ Umfangsmiklar rannsóknir hafa verið gerð-
ar á sœtuefninu Aspartam með tilliti til eitur-
efnafrœðilegra áhrifa og niðurstöður þeirra
benda ekki til þess að heilbrigðir einstaklingar
verðifyrir skaðlegum áhrifum vegna neyslu
vörutegunda, semframleiddar eru með þessu
sœtuefni. “
vælaframleiðslu í yfir 60 löndum,
þ. m. t. á íslandi.
Algengasta kvörtunin sem
fram hefur komið er vegna höf-
uðverks. Til samanburðar má
geta þess, að í vísindaritinu New
England Journal of Medicine,
voru í nóvember 1987 birtar nið-
urstöður svokallaðrar tví-
blindrar rannsóknar, sem gerð
var á fólki, sem kvartað hafði
undan höfuðverk eftir neyslu
aspartams. Þátttakendum var
skipt í tvo hópa, sem neyttu síðan
án vitneskju um efnasamsetn-
ingu, annars vegar vöru sem ekki
innihélt aspartam (placebo) og
hins vegar aspartams, í magni
sem samsvarar innihaldi þessa
sætuefnis í 4 lítrum af gosdrykk.
Niðurstöður sýndu að 35% þátt-
takenda kvörtuðu undan höfuð
verk eftir neyslu aspartams og
Drekktu „diet“
vertu ruglaður
tapaðu minninu
Allir knnnasl vlö horrcnglurn-
nr í sumlbolumiin, scm koina
hlaupandi cflir sandströndinni i
blóörauðu sólarlagi og slcngja svo
I sig heilli flösku af „dict“drukk.
Samkvscmt raunsóknum ciga |nir
sem svolgra slíka drykki ótæpi-
lcga á hættu nð Inpa minninu,
missa sjón, |>jóst aí alvarlcgum
sljólcika og fá liausvcrk.
I’etta kom íram viö rannsókn á
551 cinstaklingum sein voru látn-
ir ncyta sxtucfnisins „aspart-
ame“ sem markaðssett cr undir
vörumerkinu „Nutra Swect“. 157
þátttakcndur ( rannsókninni
fundu fyrir alvarlcguin vanda-
ntálum.
Tímaritið New scicntist skýrði
frá þcssunr niðurstöðum. Hllcfu
misstu sjón á öðru eða báðuni
augum, þriðjungur þjáðist af al-
varlcgum sljóleika, helmingur til-
kynnti mikinn höfuðverk. Átján
ára karlmaður, sem drakk nærri 2
lítra af „dict“gosi daglega rataði
stundum ekki heim til sín.
Ef neyslunni var hætt kom í Ijós
að áhrifin, sórstaklega minnis-
lcysið og ruglið, hvarf. I»á kom í
Ijós að konur virtust þrisvar sinn-
um nsmari fyrir alvarlegum
áhrifum sxtuefnisins.
Matvxla- og lyfjaeftirlitið í
Bandarfkjunum hefur fengið
hundruð kvartana vegna sætunn-
að.
borist niðurstöður rannsókna,
sem að hluta til voru kynntar á
síðastliðnu ári (1988 Annual Me-
eting of The Federation of Amer-
ican Societies for Experimental
Biology), en sem enn hafa ekki
verið birtar opinberlega. Er hér
um að ræða niðurstöður um-
fangsmikillar tví-blindrar rann-
sóknar, sem nýlega er lokið í
Bandaríkjunum, með þátttöku
108 sjálfboðaliða. Þátttakendur
neyttu aspartams daglega í sex
mánuði, í magni sem samsvarar
innihaldi aspartams í 10 lítrum af
gosdrykk. Er magn þetta nálægt
helmingi meira én markgildi efn-
isins (ADI-gildi, Acceptable Da-
ily Intake) og u.þ.b. þrjátíu sinn-
um meira en áætluð dagsneysla
fólks af aspartam í Bandaríkjun-
um. Klínískar athuganir, sem
gerðar voru á þeim þátttakend-
um sem neyttu aspartams, sýndu
engar marktækar breytingar
samanborið við þá sem ekki
neyttu aspartams (placebo).
Rannsóknin sýndi einnig sömu
niðurstöður varðandi athugun á
þeim þáttum, sem neytendur í
Bandaríkjunum hafa kvartað
mest undan, þ. m. t. höfuðverk-
ur.
Umfangsmiklar rannsóknir
hafa verið gerðar á sætuefninu
Aspartam með tilliti til eiturefna-
fræðilegra áhrifa og niðurstöður
þeirra benda ekki til þess að
heilbrigðir einstaklingar verði
fyrir skaðlegum áhrifum vegna
neyslu vörutegunda, sem fram-
leiddar eru með þessu sætuefni.
Þórhallur er forstöðumaður heil
brígðiseftirlits Hollustuverndar ríkis
ins.
Fimmtudagur 23. febrúar 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5