Þjóðviljinn - 23.02.1989, Blaðsíða 7

Mannamein
Uttminnir menn
á besta aldri
Samkeppni og metnaður grafa mönnum gröfá vinnustöðum
þeirra
Fátt er algengara nú á dögum
harðrar samkeppni en að
menn á besta aldri leggi allt í
einu árar í bát, þeim finnst lífið
orðið grátt og ömurlegt og puð
þeirraundirsólunnieinskis
virði. Þeir hafá brunnið upp
eins og það heitir. Og þetta
hendir ekki síst menn sem
hafa byrjað störf sín mjög gal-
vaskir, bjartsýnirog metnað-
argjarnir.
Dæmi héðan og þaðan úr
heiminum skulu til nefnd:
Háskólakennari var í upphafi
síns starfa allra manna elskuleg-
astur við stúdenta, jákvæður í
umbótamálum, laus við stétta-
hroka. Nú gengur hann til verka
með hangandi hendi, hleypur á
eftir sálfræðingum, forðast þessa
apaketti sem kallast stúdentar.
Ung kennslukona byrjar glöð
og kappsöm að kenna. Og hún er
ekki búin að starfa nema eitt eða
tvö ár þá er hún orðin taugahrúga
og finnst hún geti ekki komist yfir
hvunndagsleikann nema æpa á
nemendur og refsa þeim með ein-
um eða öðrum hætti.
Vel metinn lögfræðingur þolir
hvorki fjölskyldu sína né við-
skiptavini og verður að beita sig
hörðu til að koma fram við þá af
sæmilegri kurteisi. Hann er að
farast úr sjálfsvorkunn og vill
ekkert frekar en að hann sé látinn
afskiptalaus, fái að vera í friði.
Til hvers er maður
að þessu?
Fyrir nokkrum árum höfðu sál-
fræðingar og þeim skyldir ráð-
gjafar einna mest að gera við að
reyna að leysa úr sambýliserfið-
leikum kynjanna og öðru því sem
snýr að einkalífi manna. En nú
eru vandræði tengd vinnustað að
taka við sem fyrirferðarmest við-
fangsefni. Hér er um einskonar
andlegan krankleika að ræða sem
einkennist af langvarandi þreytu,
sinnuleysi, hundingjahætti. Allt
er einhvernveginn tilgangslaust:
Til hvers er maður að þessu? Til
hvers er þetta fólk allt að kvarta
við MIG? Veit það ekki hvernig
mér líður sjálfum? Maginn lætur
illa, svefn er slæmur. Og þessi óf-
ullnægja, hún brýst ekki fram í
uppreisn eða uppgjöri, hún leitar
inn á við og breytir persónunni til
hins verra.
Þeir sem áttu
eld áhugans
Mjög algengt er að fyrir þessu
verði vel menntað fólk í störfum
sem felast í þjónustu við aðra. Og
það fylgir einatt með, að þetta
fólk hafi gert sér mjög háar hug-
myndir um hlutverk sitt þegar
það hóf starfsferil sinn og ætlaði
að „breyta heiminum" á sinn
hátt.
Hvernig stendur á þessu?
Bandarískir félagssálfræðingar
hafa að undanförnu leitað svara
við þeirri spurningu í margvís-
legum rannsóknum og þeif hafa
komið upp með þetta hér: Þeir
brenna gjarna upp sem hafa sett
sér mjög erfið og langsótt mark-
mið sem oftar en ekki er ómögu-
legt að ná nema með ofurmann-
legu átaki (og óvíst samt að vel til
takist). Hjúkrunarfólk, félags-
ráðgjafar og fleiri koðna oft niður
með þeim hætti að gerðar eru til
þeirra miklar kröfur - en viður-
kenningu fá þau enga eða litla.
Annar mjög stór hópur þeirra,
sem brenna upp til agna kannski
þegar um fertugt, eru metnaðar-
gjarnir uppar í fyrirtækjum, sem
sjá allt í einu fyrir sér að þeir eru
að stöðvast á frambrautinni,
komast ekki lengra, mega þakka
fyrir að þeir haldi þeirri stöðu
sem þeir hafa þegar náð.
Að bregðast við
Þegar sú upplausn persónu-
leikans sem hér hefur verið
kennd við brennslu, er hafin,
bregðast menn við með mis-
jöfnum hætti. Sumir gæta einskis
Sigurvin Ossurarson
Minningarorð
Einn hinn ötulasti af liðs-
mönnum Kommúnistaflokks ís-
lands, Sigurvin Össurarson, lést í
Reykjavík 5. febrúar 1989. - Sig-
urvin var fæddur 28. mars 1907 í
Kollsvík í Rauðasandshreppi.
Foreldrar hans voru Össur bóndi
þar Guðbjartsson, einnig bónda
þar, Ólafssonar, og eiginkona
hans Anna Guðrún Jónsdóttir
bónda á Hnjóti í Örlygshöfn við
Paterksfjörð. Kona Guðbjarts
Ólafssonar, amma Sigurvins, var
Magdalena Halldórsdóttir, Ein-
arssonar Jónssonar hreppstjóra í
Kollsvík, sem Kollsvíkurætt er af
komin. (Sjá „Kollsvíkurætt“,
eftir Trausta Ólafsson, Rvk,
1960, bls. 276.)
Sigurvin ólst upp við hin dag-
legu störf til sjávar og sveita, en
ekki aðra skólagöngu en þriggja
vikna setu í farskóla í fjóra vetur.
Þeirrar tilsagnar minntist Sigur-
vin með glettniskenndri hlýju, en
kennari var sr. Þorvaldur í
Sauðlauksdal. Á unglingsárum
fór Sigurvin til sjós, á sjó var
hann lengstum tvo áratugi. Tví-
tugur fluttist hann með foreldr-
um sínum að Mýrum í Dýrafirði.
Um það leyti kvæntist hann
(fyrra sinni) og stofnaði heimili.
Sigurvin Össurarson fluttist
búferlum til Reykjavíkur um
1930. Tók hann þá vinnu, sem til
féll, ásamt atvinnubótavinnu.
Gekk hann þá til liðs við Komm-
únistaflokk Islands. Hann var við
„Gúttó“, þegar átök urðu þar,
meðan fundur í borgarstjórn stóð
yfir 9. nóvember 1932, og tók
hann þá nokkrar ljósmyndir.
Litlu síðar var hann ráðinn á b/v
Geir, það mikla aflaskip, og naut
þess, að hann var góður fískari. Á
Geir var hann í 10 ár. Þess má
geta, að hann hafði jafnan með
sér kennslubók í ensku, og las í
henni, þegar hann kom því við,
og náði hann góðum tökum á
málinu.
Fyrstu stríðsárin sigldi Sigurvin
þannig til Englands á b/v Geir.
Eins og kunnugt er, var b/v Geir í
60-70 sjómflna fjarlægð, þegar
þýskur kafbátur sökkti b/v
Reykjaborg, stærsta fiskiskipi
landsins, á leið til Fleetwood. Á
bakaleiðinni stöðvaði kafbátur b/
v Geir og beindi að honum fall-
byssu. (Frá því atviki sagði Matt-
hías Johannessen í „Morgunblað-
inu“ 12. aprfl 1968.)
í land mun Sigurvin hafa farið
1941. Um það leyti kynntist ég
honum í félagsstarfi Sósíalista-
flokksins, sem hann lét mjög til
sín taka. Tók ég eftir, að Sigurvin
var flestum betur að sér um gang
styrjaldarinnar, en vissi þá ekki,
hve mjög hann lagði sig fram um
það. Hefur Halldór Kiljan Lax-
ness sagt svo frá: „Undursam-
legt, að þessi íslenski verkamað-
ur skuli hafa verið við hlið mér
skref af skrefí, frá einni dagstund
til annarrar, allan tímann sem ég
var að berjast við Hitler,“ sagði
Boris Polevoj, þegar ég kom til
hans í Moskvu eftir íslandsferð-
ina, sýndi mér gjöf til vinar síns
Sigurvins Össurarsonar: Evrópu-
kort, þar sem Sigurvin og félagar
hans höfðu dregið strik og fært til
flagg oft á dag, eftir því, hvar
fréttirnar sögðu, að Rauði herinn
stæði þá, uns yfir lauk fyrir Hitler
og fáninn með hamri og sigð var
dreginn að hún yfir Berlín.“ (For-
máli að Sönnum manni eftir Bor-
is Polevoj.) Þáer þess að geta, að
Sigurvin lagði jafnframt stund á
rússnesku og innan tíðar las hann
rússneskar bækur og blöð sér til
ánægju.
í hálfan annan áratug frá
stríðslokum viðhafði Sigurvin
starfsheitið bílstjóri, þótt verka-
mannavinnu og grásleppuveiðar
legði hann ekki síður fyrir sig en
akstur vörubfls. En á sjötta árat-
ugnum stofnaði hann og fleiri ís-
torg hf. Flutti ístorg hf. inn ýmsa
muni frá Ráðstjórnarríkjunum
og Kína og öðrum sósíalískum
löndum og hafði opna sölubúð á
Hallveigarstíg. Um 1965 fór Sig-
urvin að flytja inn Hellesen-
rafhlöður, sem hann seldi í fyrstu
í búðir úr bfl sínum. í kringum
þann innflutning stofnaði hann
Hnitberg hf. Fékkst hann síðan
við innflutningsverslun til dauða-
dags.
Fyrri kona Sigurvins var Guð-
rún Helga Kristjánsdóttir frá
Kollsvík. Eignuðust þau sex
börn. Hana missti Sigurvin. Lið-
lega sextugur giftist hann Zítu
Kolbrúnu Benediktsdóttur og
eignuðust þau þrjú börn. - Sigur-
vin þótti góður meðalmaður að
hæð, var vel að manni og hinn
röskvasti maður, hreinskiptinn
og einarður. Hann var líka
glöggur maður og víða vel heima.
Reykjavík 18. febrúar 1989
Haraldur Jóhannsson
annars en að raða í sig sælgæti
fyrir framan sjónvarpið, aðrir
auka mjög sinn drykkjuskap.
Enn aðrir hella sér út í vinnusýki,
leggja enn meira á sig, þeytast á
alla fundi og ráðstefnur eins og
óðir menn. En kannski er sá hóp-
ur stærstur sem eins og hverfur
inn í sig - allur þessi sægur manna
sem situr á skrifstofum, sjúkra-
húsum, í skólum og á stofnunum
og reynir einhvernveginn að láta
daginn líða í vélrænu hugsunar-
leysi.
AB byggði á Spiegel.
Leiðrétting
Upphaf Ijósvakarýni Guðmundar
Andra Thorssonar í þriðjudagsblað-
inu varð vegna mistaka í vinnslu ekki
alveg einsog vera átti, og er því hér
endurbirtur með afsökunarbeiðni:
Árni Björnsson þjóðháttafræðing-
ur var um daginn að reifa hér í blað-
inu þá kenningu að ísland hefði verið
nokkurs konar elliheimili dasaðra
víkinga á þeim tímum þegar land var
að byggjast og við værum þannig séð
ekki afkomendur horskra víkinga,
heldur gamalmenna. Nú þarf maður
ekki nema að hafa byrjað á nokkrum
fslendingasögum til að sjá að þetta er
hárrétt ábending hjá honum, og
sennilega er þarnakomin skýringin á
því hvers vegna við erum alltaf að
nöldra þetta, síröflandi, eilíft tuð.
Innst inni erum við íslendingar þras-
gjörn og sífrandi gamalmenni. Við
erum elliær þjóð - Tómas Jónsson
Metsölubók er jafn átakanlegur speg-
ill fyrir okkur að horfa í og hann var
fyrir tuttugu og tveimur árum.
ITT
litasjórrvarp
er fjárfestíng
i v-þýskum
gæöumog