Þjóðviljinn - 01.03.1989, Blaðsíða 4

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Húsaleigubætur?
í þeim undirbúningi kjarasamninga sem nú stendur yfir
eru leikir og læröir í þeim efnum aö velta fyrir sér heppileg-
ustum leiðum til þeirra markmiða sem flestir fallast á saman,
-aö minnsta kosti í orði: hækkun kaupmáttar, einkum lægri
launanna, kjarajöfnun í samfélaginu, bætt félagslegt um-
hverfi meö betra og skilvirkara velferöarkerfi.
Ein af þeim tillögum um félagslegar kjarabætur sem menn
eru byrjaðir aö kasta á milli sín er aö taka upp húsaleigubæt-
ur til þeirra sem leigja. Margir leigjendur eru í hópi þeirra sem
lægst hafa launin og húsaleigubætur eftir ákveönum reglum
yröu því kjarabót sem kæmi réttlátlega niður. Slíkar bætur,
uppbætur, framlög eða hvaö menn vildu kalla þaö, líta einn-
ig réttlátlega út þegar gætt er að því aö þeir sem kaupa hús
njóta til þess ýmissar aðstoðar.
Húsaleigubætur gætu raunar einnig orðiö almannahags-
munum til góða í öðru tilliti. Bætur af þessu tæi mundu til
dæmis stuöla að því að greiddur yrði skattur af húsaleigu-
tekjum, sem nú er algengt að undan sé skotið, og hugsan-
legt er að til lengri tíma mundu slíkar bætur geta dregið úr
verðsveiflum á húsaleigumarkaði, sérstaklega á höfuðborg-
arsvæðinu, vegna þess ákveðna frumkvæðis og eftirlits
með þessum markaði sem þær gætu fært í hendur opinber-
um aðilum.
Þá má ekki gleyma því að einhverskonar húsaleigubætur
gætu létt ungu fólki bið eftir öðrum húsnæðiskostum, og
hefðu þannig gert bærilegri langa biðlista undanfarinna
missera hjá Húsnæðimálastofnun.
Hér virðist því mega slá nokkrar flugur í sama höggi, og
ekki spillir fyrir að í þessu dæmi er hægt að læra af grann-
þjóðum.
Hvað sem verður um lauslega hugmynd manna um hús-
næðisbætur sem kjaramál er mikilvægt að trúnaðarmenn í
samtökum launafólks leggi sig nú á næstu vikum í fram-
króka um að setja fram kröfur um raunverulegar samfélags-
breytingar. Á kjaramálafundi í dag verður spurt hvort menn
þori, geti, vilji, einsog segir í baráttusöng úr kvennahreyfing-
unni; þar er vonandi átt við það hvort menn vilja og þora að
breyta samfélaginu, en ekki hvort menn geta endurtekið
leikinn síðan síðast.
Bjór er áfengi
í dag er aftur leyfilegt að drekka bjór á íslandi. Þarmeð eru
í raun úr gildi síðustu leifar bannlaganna sem hér voru sett
að undangenginni þjóðaratkvæðagreiðslu árið 1909, fyrir
áttatíu árum og gengu í gildi í tveimur áföngum 1912 og
1915.
Bannlögin reyndust fljótt óraunhæf. Annarsvegar urðu
íslendingum illvíg svo róttæk skipti frá siðum grannþjóða og
viðskiptalanda, og hinsvegar reyndist yfirvöldum nærókleift
að grípa með þessum afdráttarlausa hætti inní rótgrónar
lífsvenjur þegnanna. Léttvín var leyft aftur 1922 og sterkt vín
1935.
Margur er þessa daga uggandi um hættur af því raski sem
bjórinn veldur í þjóðlífinu nú fyrstu vikur og mánuði. Og það
er auðvitað ekki bara af kenjum einum að mikill hluti þjóðar-
innar hefur andæft bjórsölu hérlendis.
Það er hinsvegar ekki ástæða til neins sérstaks ótta ef við
tökum okkur saman um þann rétta skilning sem umferðar-
ráð og áfengisvarnamenn berjast fyrir þessa daga, að bjór
er áfengi, rétt einsog léttu vínin og þau sterku.
Bjór er áfengi. Þar af leiðir meðal annars að það samræm-
ist ekki íslenskum lögum og venjum að hvetja til bjórneyslu í
flenniauglýsingum einsog þegar eru orðin dæmi um.
Vegna þess ætlum við líka að halda bjórneyslu útlægri af
vinnustöðum einsog öðru áfengi.
Og ekki síst hljóta menn að vera staðráðnir í því við þessi
tímamót að líta þannig á bjór, einsog annað áfengi, að
samanvið hann sé blessaður einkabíllinn afskaplega vond-
ur kokteill.
-m
KLIPPT OG SKORIÐ
Kosningar
í Nicaragua
Eftir nýlega afstaðinn leiðtog-
afund í El Salvador tilkynnti
stjórn Sandinista í Nicaragua að
hún ætlaði að halda frjálsar kosn-
ingar árið 1990. „Kosningar voru
seinast haldnar árið 1984 í Nicar-
agua,“ segir það ágæta blað Fin-
ancial Times í London, „og er
það útbreidd skoðun að þær hafi
farið vel og skipulega fram og
gefið rétta mynd af skoðunum
fólksins í landinu. En Banda-
ríkjastjórn var á þeim tíma að
skipuleggja og fjármagna kontra-
skæruliða í Nicaragua og sýndi
þessum kosningum megna fyrir-
litningu, herti raunar á sama tíma
baráttuna við að steypa Sandin-
istum af stóli.“
Blaðið leggur blessun sína yfir
kosningaundirbúning í Nicarag-
ua núna og endar greinina á að
fagna á hógværan hátt að nú skuli
eiga að leysa upp hersveitir
kontraskæruliða í Honduras.
Stríð hinna
skrælnuðu hálsa
í Financial Times var líka grein
fyrir skömmu um ástandið fyrir
botni Miðjarðarhafs, eins og það
heitir á fréttamannamáli, en séð
frá nýstárlegum sjónarhóli,
nefnilega frá vatnsbólinu.
Höfundar greinarinnar segja
að eitt af aðalatriðunum í
stjórnmálum framtíðarinnar í
Austurlöndum nær verði sam-
keppnin um þann sjaldgæfa og sí-
þverrandi dropa: vatnið. Ein af
helstu röksemdum Likúdflokks-
ins fyrir þvi að halda hernumdu
svæðunum á vesturbakkanum í
síðustu kosningabaráttu var sú að
í Júdeu og Samaríu er 40% af öllu
ferskvatni sem ísrael á aðgang
að. „Líf okkar byggist á vatni.
Það væri fáránlegt að láta upp-
spretturnar í hendur manna sem
gætu orðið okkur óvinveittir."
Og blaðið heldur áfram:
„Við eigum áreiðanlega eftir
að heyra þessar röksemdir oftar,
og ekki eingöngu frá ísraels-
mönnum. Um öll hin skraufþurru
Austurlönd nær sækja menn æ
fastar í síminnkandi vatnsbirgðir,
fólkinu fjölgar hratt, landbúnað-
urinn þarf mikið vatn og iðnaður-
inn líka. Sérfræðingar spá því að
milli 1990 og 2000 verði ef vel fer
harkaleg samkeppni milli ríkja á
þessum slóðum um vatn og það
verði versta hindrunin í samning-
aumleitunum Araba og ísraels-
manna. Ef illa fer gæti það valdið
styrjöld.“
Tímasprengja
ísrael er í mestum vanda enda
er vatnsfrekur landbúnaður aðal-
atvinnuvegur þess. Dýrmætu
vatni er dælt endalaust í skorpnar
sprungur í landinu til að laða upp
úr þeim safamikla ávexti. Þjóðin
hefur gengið á vatnsforða sinn
svo að til skaða er fyrir komandi
kynslóðir, og nú er verið að reyna
að breyta atvinnuháttum til að
spara vatn.
„Þetta er tímasprengja,“ segir
vatnafræðingurinn Meir Ben
Meir, „ef fólkið á þessu svæði er
ekki nógu skynugt til að ræða
sameiginlega lausn á vatnsskorti
þá er stríð óumflýjanlegt.“ Talið
er að um aldamót þurfi ísrael
30% meira vatn en þeir eiga að-
gang að.
Að glata landi
í nýju hefti Mannlífs er rætt um
þennan suðupott heimsins frá
öðru sjónarhorni. Þar segir Elías
Davíðsson, palestínskur íslend-
ingur, frá uppruna sínum og ævi.
Hann segir líka frá landi sínu,
Palestínu, og rekur í stuttu máli
sögu þess á öldinni sem er að líða:
„f lok Fyrri heimsstyrjaldar-
innar náðu Bretar Palestínu og
fengu að hafa þar umboðsstjórn í
nafni þjóðabandalagsins þangað
til landið yrði sjálfstætt. „Bretar
misnotuðu þó umboð sitt og
leyfðu hundruðum þúsunda gyð-
inga að setjast þar að, gegn vilja
heimamanna, þ.e. Palestínu-
araba. Og taktu eftir! Það voru
sömu þjóðir, kristnar þjóðir, sem
gerðu ekkert til að mótmæla nas-
ismanum og gyðingaofsóknun-
um, sem lokuðu dyrum sínum
fyrir þýskum flóttamönnum af
því að þeir voru af gyðingatrú og
sem beinlínis dembdu þeim til
Austurlanda nær. Það voru þess-
ar þjóðir sem fóru eftir stríðið að
væla yfir óförum gyðinga og dá-
sama hernaðarmátt síonista. Því
miður á þetta líka við um fs-
land.““
Og blaðamaður Mannlífs stikl-
ar á stóru: „Þann 29. nóvember
1947 lagði allsherjarþing Samein-
uðu þjóðanna til að í Palestínu
yrðu stofnuð tvö ríki, eitt fyrir
síonista (gyðinga) og eitt fyrir
heimamenn. Þá voru í Palestínu
aðeins 600 þúsund gyðingar en
1,2 milljónir Palestínuaraba. Sí-
onistar áttu þá aðeins um 6% af
landinu, sem þeir höfðu keypt.
Eftir þetta brutust út enn frekari
átök í Palestínu og þar voru fram-
in ótal hryðjuverk á báða bóga.
„Palestínuarabar sættu sig að
sjálfsögðu ekki við að stofnun í
New York úthlutaði aðkomu-
fólki fullveldi yfir 55% af
landinu," útskýrir Elías. „Síon-
istar fögnuðu ályktun allsherjar-
þingsins en töldu bitann sem þeir
fengu enn of lítinn. Þeir herjuðu
því á palestínsk þorp, hröktu íbú-
ana frá þeim og náðu loks að ráða
yfir tveim þriðju af Palestínu.
Þegar síonistar, undir forystu
Ben Gúrion, voru búnir að flæma
burt flesta Palestínuaraba af
þeim svæðum, sem þeir vildu ná
valdi yfir, lýstu þeir yfir stofnun
ísraels þ. 15. maí 1948, sem ríki
gyðinganna í heiminum. Araba-
ríkin komu þá Palestínuaröbum
til hjálpar og réðust gegn þessu
ríki. Arabaríkin töpuðu stríðinu
og um 700.000 Palestínumenn
voru sviptir ættjörð sinni. Þeir
voru reknir í útlegð, sviptir landi,
eignum, rétti og æru. ísraels-
menn jöfnuðu jafnframt við
jörðu flest palestínsk þorp svo
flóttamennirnir gætu ekki snúið
aftur heim.““
Ef landið þurrkast upp verður
ekki að vænu stykki að hverfa
innan skamms.
„Frá degi
til dags“
Dagfinnur í Alþýðublaðinu
kvartar yfir því að fá ekki að nota
í friði titilinn Frá degi til dags á
greinar sínar af því að Magnús
Kjartansson notaði hann fyrrum
á ágæta pistla í þessu blaði. Þetta
þref kom klippara í hug þegar
hann sá hvað þeir kalla sitt Klippt
og skorið í títtnefndu Financial
Times. Það heitir hvorki meira né
minna en Observer! sem þó
áreiðanlega er heilt eldgamalt og
virt blað, gefið út í sömu borg og
Fjármálatíminn.
SA
Þjóðviljinn
Síðumúla 6-108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Möröur Árnason, Silja Aðalsteinsdóttir.
Fróttastjóri: LúðvíkGeirsson.
Aðrir blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Elísabet
Brekkan, Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttirípr.), Jim
Smart (Ijósm.), Kristófer Svavarsson, Magnús H. Gíslason, Olafur
Gíslason, Páll Hannesson, Sigurður Á. Friðþjófsson (umsjm. Nýs
Helgarblaðs), Sævar Guðbjörnsson, Þorfinnur Ómarsson (íþr.),
ÞrösturHaraldsson.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Sfmavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Husmóðir: Erla Lárusdóttir
Útbrelðslu-og afgrelðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, rltstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð f lausasölu: 70 kr.
Nýtt Helgarblað: 100kr.
Áskrlftarverð á mónuði: 800 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 1. mars 1989