Þjóðviljinn - 01.03.1989, Blaðsíða 7

MENNING
MENNING
Laus staða
fangavarðar
við fangelsin í Reykjavík
Staöa fangavarðar viö fangelsin í Reykjavík er
laus til umsóknar.
Umsækjendur þurfa aö vera á aldrinum 20-40
ára.
Umsóknirsendist Fangelsismálastofnun ríkisins,
Sölvhólsgötu 4,150 Reykjavík, fyrir 15. mars nk.
Fangelsismálastofnun ríkisins,
24. febrúar 1989.
Söluskattur
Viöurlög falla á söluskatt fyrir janúarmánuö
1989, hafi hann ekki verið greiddur í síðasta lagi
2. mars.
Viöurlög eru 4% af vangreiddum söluskatti fyrir
hvern byrjaðan virkan dag eftir eindaga uns þau
eru oröin 20%, en síðan reiknast dráttarvextir til
viðbótar fyrir hvern byrjaðan mánuð, talið frá og
með 16. mars.
Fjármálaráðuneytið
Norrænir
starfsmenntunarstyrkir
Menntamálaráðuneyti Danmerkur, Finnlands, Noregs og Svíþjóðar
veita á námsárinu 1989-90 nokkra styrki handa Tslendingum til
náms við fræðslustofnanir í þessum löndum. Styrkirnir eru einkum
ætlaðir til framhaldsnáms eftir iðnskólaþróf eða hliðstæða
menntun, til undirbúnings kennslu í iðnskólum eða framhaldsnáms
iðnskólakennara, svo og ýmiss konar starfsmenntunar sem ekki er
unnt að afla á íslandi.
Fjárhæð styrks í Danmörku er 15.500 d. kr., í Finnlandi 19.800
mörk, í Noregi 20.400 n. kr. og í Svíþjóð 10.000 s. kr. miðað við styrk
til heils skólaárs.
Umsóknir skulu berast menntamálaráðuneytinu, Hverfisgötu 6,
150 Reykjavík, fyrir 15. apríl n.k., og fylgi staðfest afrit prófskír-
teina, ásamt meðmælum. Sérstök eyðublöð fást í ráðuneytinu.
Menntamálaráðuneytið,
24. febrúar 1989.
FLUGMÁLASTJÓRN
Bóklegt atvinnu-
flugnám
Kennsla á seinni önn hefst 15. mars n.k. og lýkur
þeirri önn með bóklegu prófi fyrir 1. flokks
atvinnuflugmannsskírteini.
Rétt til þátttöku eiga:
Þeir sem lokið hafa prófi á fyrri önn með fullnægj-
andi árangri.
Þeirsem hafa atvinnuflugmannsskírteini III flokks
með blindflugsréttindum og fullnægja skilyrðum
um almenna menntun til að öðlast skírteini
atvinnuflugmanns 1. fl. Sbr. Reglugerð um skírt-
eini gefin út af Flugmálastjórn.
Skráning nemenda fer fram í Loftferðaeftirliti
Flugmálastjórnar. Þeir sem luku prófi á fyrri önn
þurfa ekki að skrá sig.
Flugmálastjórn
Faðir okkar
Hugi P. Hraunfjörð
pípulagningameistari
Fannborg 1
Kópavogi
verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju föstudaginn 3. mars
n.k. kl. 13:30.
Börn hins látna
Herranótt
Sprengjuveisla
Aðalbornar geimverur í nýju leikriti eftir Sjón
Leikfélag Menntaskólans
Reykjavík frumsýndi í gærkvöldi
nýtt leikrit eftir Ijóðskáldið Sjón.
Það heitir Tóm Ast og gerist eftir
þrjátíu ár, hefst I árslok árið 2019
þegar ungur geimprins finnur
sina heittelskuðu á japönsku
veitingahúsi í Reykjavík. Tíminn
hefur aldrei bundið Sjón í báða
skó.
Að morgni frumsýningardags
hafði Þjóðviljinn samband við
skáldið og spurði hvernig kvöldið
legðist í hann.
„Frumsýningin leggst vel í mig.
Hreykinn? Ég hef eiginlega verið
á báðum áttum. Það er undarlegt
að horfa á fjörutíu - fimmtíu
manns á hlaupum við að gera
eitthvað að veruleika sem manni
neitt fyrir frumsýninguna um
hvernig sýningunni verður tekið,
en ég er montinn af að hafa tekist
á við þetta form og klárað heilt
leikrit. Þetta er myndræn, sjón-
ræn sýning og ævintýraleg, bæði
efni og uppsetning. Sprengju-
veisla fyrir augað!“
Hvernig þótti fólki á aðalæf-
ingunni?
„Virkilega skemmtilegt, held
ég. Því kom á óvart að ég skyldi
sýna þarna á mér nýja hlið - um
leið og ég var alls ekki að því!
Eftir Stálnótt átti fólk kannski
í aldarfjórðung, eðafrá 1962-
1987, gáfu þeir Jón R. Hjálm-
arsson og ÞórðurTómasson,
safnvörðuríSkógum, úttíma-
ritið Goðastein, og stóðu að
því með miklum myndarbrag.
Þegar þeir hættu útgáfunni
varð að samkomulagi að
sýslumaðurog sýslunefnd
Rangárvallasýslu tækju við
ritinu. Og nú er fyrsta ritið á
vegum þessara aðila komið
út. Goðasteinn - Héraðsrit
Rangæinga. Ábyrgðarmaður
þess er Friðjón Guðröðarson
sýslumaðuren með honum
eru í ritnefnd Jón R. Hjálmars-
son, ÞórðurTómasson, Sig-
ríðurTh. Sæmundsdóttirog
Oddgeir Guðjónsson.
Efni ritsins má í meginatriðum
skipta í þrennt. í fyrsta hlutanum
eru greinar um ýmis sagnfræðileg
efni og annar fróðleikur, sem
tengdur er Rangárvallasýslu og
Rangæingum. Skipar Njála þar
að vonum veglegt rúm. Jón
Böðvarsson, cand.mag., leiðir
okkur um slóðir Njálu og er þar
byggt á útvarpsviðtali, sem Böðv-
ar Guðmundsson tók við Jón
fyrir 20 árum. Þaðerenginneinn,
sem nýtur fylgdar Jóns á þessum
leiðum. Oddgeir Guðjónsson rit-
ar einnig um Njálu og leiðir að
því skýr rök, að höfundur henn-
ar, hver svo sem hann er, hafi
verið gagnkunnugur í Rangár-
vallasýslu.
Pálmi Eyjólfsson segir í
skemmtilegri grein frá aðdrag-
anda, undirbúningi og vígslu
Markarfljótsbrúarinnar, en
vígsla hennar fór fram 1. júlí,
1934. f þá daga voru brúarvfgslur
í þessu samgöngulausa landi
hreinustu stórhátíðir.
Mörgum, sem muna hina fjöl-
mennu og átakamiklu stjórn-
málafundi fyrir nokkrum ára-
tugum, þykir fremur lítið til
þeirra mannamóta koma nú. Jó-
hann Guðjónsson í Vatnahjá-
leigu rifjar upp minningar frá
fundi, sem haldinn var að Stór-
ólfshvoli árið 1936. Þar var tekist
á um grein í nýjum jarðræktar-
lögum, sem var mikið hitamál
milli Framsóknar- og Sjálfstæðis-
manna. A fundi þessum fór fram
nokkuð söguleg og sérstæð at-
kvæðagreiðsla, sem þó varð
aldrei til lykta leidd.
Haraldur Guðnason skrifar
grein um sr. Þorstein Benedikts-
son á Lundi í Landeyjaþingum.
Páll Eggert Ólason segir svo um
sr. Þorstein í íslenskum æviskrám
„Var þreklega vaxinn, enda
kraftamaður mikill og frækinn
maður, sviphreinn, ljúfmenni hið
mesta, búmaður góður, en ekki
talinn mikill klerkur". Hafði þér-
ingar mjög í heiðri og er mælt að
hann hafi stundum jafnvel þérað
hundinn sinn. Og þrautseigur gat
hann verið við kirkjuathafnir.
Eitt sinn stóð fermingarathöfn
yfir hjá honum í 6 klst. Fermdi
hann þá 10 börn. Flutti tvær
ræður áður en hann hóf að spyrja
börnin. Fór síðan í gegnum allt
Helgakver, 18 kafla. Ætlaði þá
að taka til við Fræði Lúters en
fékk þá bendingu um að nú væri
nóg komið. Féllst klerkur á það.
- Oddgeir Kristjánsson á þarna
grein um örnefni og örnefnasöfn-
un.
Lítið fór fyrir stórvirkjunum á
Ægissíðufoss í Ytri-Rangá, skammt neðan við Hellu. Fiskvegur vinstra megin á mynd-
inni, byggður 1982. Mynd. H.
landi hér fyrir 1930. En á árunum
milli 1920 og 1930 voru þó uppi
ráðagerðir hjá Rangæingum um
virkjun Tungufoss f Eystri-
Rangá. Um það mál flutti Björ-
gvin Vigfússon þáverandi sýslu-
maður Rangæinga ræðu í funda-
húsi Fljótshlíðar 1927 og birtist
hún nú í Goðasteini rúmum 60
árum síðar.
Jónína Jóhannsdóttir frá Þing-
hóli á þarna nokkrar dulrænar
frásagnir og Fanný Sigurðardótt-
ir á Selfossi leiðir okkur um
draumalöndin. - Fjögur ljóð er
þarna að finna. Pálmi Eyjólfsson
kveður um Markarfljót og fang-
brögðin við það á meðan það
fékk enn að leika lausum hala.
Birt eru nokkur smáljóð eftir
Bjarna Halldórsson fyrrum
kennara og skólastjóra. Eru þau
betur birt en óbirt og mun það
eiga við um annan kveðskap
Bjarna Halldórssonar. Sveinn
Sigurjónsson á Galtalæk leiðir
okkur í ljóði að Fjallabaki. Og
svo er það Þorraforlag, alllangt
ljóð, sem talið er vera eftir Jón
Magnússon bónda á Vestur-
Torfastöðum í Fljótshlíð, ort
skömmu eftir aldamótin 1800.
Þvínæst er vikið að félagsmála-
störfum og framkvæmdum í hér-
aðinu. Friðjón Guðröðarson
sýslumaður tekur saman greina-
gott yfiriit um störf sýslunefndar
Rangárvallasýslu á árunum 1956-
1988. Síðan koma annálar úr
hreppum sýslunnar fyrir árin
1986 og 1987. Er þar sagt frá
veðurfari, atvinnu-, fram-
kvæmda- og félagsmálum. Þá
koma stutt æviágrip látinna
Rangæinga og síðan lýkur ritinu
með grein um Samband sunn-
lenskra kvenfélaga, eftir Sigríði
Th. Sæmundsdóttur.
Sýslunefnd Rangæinga, sem er
aðili að útgáfu Goðasteins, mun
nú ekki starfa lengur fremur en
aðrar sýslunefndir. Ekki verður
þó dregið í efa að Rangæingar
muni áfram tryggja útgáfu þessa
ágæta héraðsrits.
- mhg.
Tímarit
Goöasteinn
90° mýkt
Sigrún Ragnarsdóttir
90° mýkt
Biekbyttan, 1988
Lýsingar: Sigurður Þórir og Ingiberg
Magnússon.
Ljóðabókin 90° mýkt er fyrsta
bók höfundar og er tileinkuð Lár-
usi eins og segir á bls. 5. Lárus er
eftir því sem best verður séð
sonur höfundar og bendi ég á
ljóðin Lárus in memoriam og
Kveðju því til stuðnings.
í faðminn sem áður
hélt syni mínum
Bókin hefst á stuttu ljóði sem
ber titilinn Ljóðið.
Ljóðið
Framandi
fjarlœgt
skildi þig ekki
renndi til þín
hýru auga
gaf undir fót
daðraði
tók að skynja
tók upp samband.
Kvenlegt, mjög kvenlegt.
Þarna er því lýst hvernig kona
kynnist ljóðinu og byrjar að
yrkja. Allt liggur ljóst fyrir. Sag-
an er sögð með einföldum
skýrum orðum. Hvunndagsflótti
er framhald fyrsta ljóðsins og ber
sömu stíleinkenni.
Þegar sambandið er orðið
verulega traust getur hún treyst
pappírnum fyrir áhyggjum sínum
og vandamáíum; ort ljóð.
komandi þvargi er hafnað; haldið
utan dyra.
Brot úr kvæðinu Borgarlífi lýs-
ir þessu:
Skarkalinn
smýgur inn
og ég set
plötu á fóninn
að vera ein
með þögn minni
Það er helst að höfundur minn-
ist á árstíðir ef farið er út fyrir
fjóra veggi.
Síðasti kaflinn er stystur og
segir frá þunglyndi þess sem miss-
ir barn sitt. Bókinni lýkur þó á
kvæði sem gefur von um nýtt líf
og annað nýtt barn.
í ljóðinu Bið á síðu 33 kemur
fyrir orðið einmanna, en ég átta
mig ekki á því hvort um er að
ræða orðaleik með ritvillu.
Þegar á heildina er litið er bók-
in einskonar ævisögubrot og fjall-
ar á ljósan hátt um málefni sem
fólk ætti að skilja bæði fljótt og
vel. Heildarsvipur er ágætur en
hér er ekki frumlegur skáld-
skapur og orðfæri er ákaflega ó-
ljóðrænt eins og svokallaður
„raunveruleiki" er þar til skáldið
hefur varpað yfir hann dulitlum
framandleika. Vert þykir mér að
nefna bókartitilinn en hann er
frumlegasta ljóðið á þessum
blöðum Sigrúnar, enda býður
hann upp á margræðni sem hin
ljóðin skortir.
Tveir valinkunnir myndlistar-
menn hafa lýst bókina, myndir
Sigurðar eru ótrúlega nautna-
legar og dregnar skýrum línum.
En þungur svipur fylgir myndum
Ingibergs.
Hvunndagsflótti
/ gráma dagsins
laumast ég
í höll þína
rammbyggða
gagnsœum litum
skreytta orðum
óljósrar merkingar
að dansa aftur út
og bregða lit á grámann.
f ljóðinu Tvö tilbrigði virðist
karlmaður eða ljóðmaður vera í
framlínu en honum er hvorki
hleypt í fylgsni hugar né líkama.
Þegar litið er á annan kafla er
komið nýtt umhverfi, annað
land, eftir ferðalag með flugvél.
Ég vitna í Ferð:
gróðurset börn mín
í ókunnri mold.
Þó ókunn mold sé nefnd í þessu
ljóði, eru útlönd ekki einkenn-
andi fyrir kaflann, heldur eru það
heimiliskennd og að öllu utanað-
MAGNÚS
GESTSSON
hefur dottið í hug. Fram að þessu
hefur fólk verið eitt með sjálfu
sér einhvers staðar úti í bæ yfir
bókunum mínum en allt í einu
leggur heilt leikhús allt í sölurnar
fyrir verk sem maður hefur skrif-
að.
Ég þori auðvitað ekki að segja
von á drungalegu verki frá mér en
ekki leikriti sem sameinar alla
fjölskylduna.“
Kolbrún Halldórsdóttir leik-
stýrir Tómri Ást sem er sýnd í
Tjarnarbíó og eru næstu sýningar
á föstudag og sunnudag kl. 20.30.
SA
Ein af myndum Einars: Þá drukku þau saman um kveldið og voru
allkát.
Bókmenntir
Egla myndskreytt
Egils saga Skalla-Grímssonar er
janúarbók Bókaklúbbs Almenna
bókafélagsins. Það sætir tíðind-
um að þessi útgáfa er mynd-
skreytt af listamanninum Einari
Hákonarsyni. í fréttatilkynningu
frá útgáfunni segir að myndir
hans leggi ekki aðaláherslu á at-
burði og athafnir eins og al-
gengast hafi verið í myndum við
Islendingasögur, heldur skap-
gerð og tilfinningar.
Bókmenntir
Hvaða Ijóð
eru lesin
í skólum?
Eysteinn Þorvaldsson dósent
spyr hvers vegna ljóð séu lesin í
skólum og hvers konar ljóð séu
lesin þar í bókinni Ljóðalærdóm-
ur, athugun á skólaljóðum handa
skyldunámsskólum 1901-1979,
sem Kennaraháskóli íslands gef-
ur út.
í bókinni skoðar höfundur all-
ar skólaljóðaútgáfur þessi áttatíu
ár og gefur áhugafólki grundvöll
til að líta á ný skólaljóð í víðu
samhengi.
Eysteinn Þorvaldsson
Bókmenntir
Hvað hafði Platón
eiginlega
á móti skáldskap?
Eyjólfur Kjalar Emilsson
heimspekingur heldur fyrirlestur
á laugardaginn á vegum Félags
áhugamanna um bókmenntir um
sérkennilegt mat gríska heim-
spekingsins Platóns á skáldskap
og skáldum. Platón bannfærði
skáldskapinn og gerði skáldin út-
læg í höfuðriti sínu, Ríkinu, sem
Eyjólfur er einmitt að ljúka við
að þýða, og ætlar hann velta fyrir
sér hvað Platón meinti eiginlega
með því.
Fyrirlesturinn verður haldinn í
stofu 101 í Odda og hefst kl.
14.00.
Á dagskrá hjá félaginu er fund-
ur um þýðingar í apríl og þing um
Þórberg Þórðarson fyrsta laugar-
daginn í júní, í stíl við þingin sem
hafa verið haldin undanfarin ár
um Halldór Laxness og Málfríði
Einarsdóttur. Áhugamenn um
bókmenntir geta farið að hlakka
til.
Bibba íbobba
Gríniðjan - Bylgjan
Brávallagatan
Leikendur: Edda Björgvinsdóttir og
Júlíus Agnarsson
Um langt skeið hefur Bylgjan
flutt áheyrendum sínum stutta
samtalsþætti um hjónakorn á
Brávallagötu, Bibbu og Halldór.
Þetta eru stuttir sketsar sem eru
endurteknir nokkrum sinnum á
dag og hafa óefað átt stærstan
þátt í þvf að fjöldi fólks stillir á
Bylgjuna sem væri að öðru leyti
einsog hver önnur grammafóns-
stöð með auglýsingum. Brávall-
agötupakkið er lífæðin í Bylgju-
hlustun og skaffar hlutafélaginu
ómældar krónur í auglýsingum.
Ástæðan er ofureinföld: þættirnir
PÁLL BALDVIN
BALDVINSSON
eru bráðskemmtilegir, persón-
urnar og lífshættir þeirra ljóslif-
andi og hefur höfundum, sem
jafnan eru ótilgreindir tekist
undurfurðulega að halda damp-
inum í þessum tveim nýríku
þegnum þjóðarinnar.
Brávallagötupakkið sem er
reyndar á leið í Arnarnesið er af
gömlum toga. Hér takast á tveir
pólar tvítalsins, sá afkáralegi og
hinn sem er öllu jarðbundnari og
leiðir samtalið með spurningum
sínum og athugasemdum við
framferði hins. Bibba er fríkið,
nýríkur plebbi sem eltir uppi allar
tískuflugur. Hún er rugluð á
öllum gildum, slær saman hug-
Bibba heldur sér í formi.
myndum, orðtökum, afbakar
slettur og skoðanir, og á sér langa
röð forvera í leikbókmenntum
okkar, allt frá Sperðli Snorra á
Húsfelli til nýríku frúnna í revíum
stríðsáranna. Edda hefur meira
að segja tamið sér þann nefmælta
flámælistón sem Haraldur Á. og
félagar töldu helsta kost hinna
nýríku kvenna í revíum sínum.
Dóri blessaður er aftur seinn til.
Hann fer sér hægt og er bundinn
ofríki konu sinnar, sníkjum mágs
síns og lagskonu hans. Júlíus er
kostulega kænn í þessari rullu og
þau reyndar bæði í fáfengilegri
tignun og ýkjum sínum á plebba-
skapnum.
Þessir þættir eru styrktir af
menningarsjóði útvarpsstöðva og
þótt þeir einir hefðu komið úr
þeim sjóði væri sú fjársöfnun
ekki unnin fyrirgýg. Maðurgetur
hins vegar ekki annað en látið þá
frómu ósk í ljós að Eddu og Jú-
líusi gefist tækifæri til að flytja
þessar persónur af ljósvakanum
og klæða þær holdi og blóði á
sviði í dúndrandi gamanleik úr
Arnarnesinu.
Hafi Gríniðjan þökk fyrir
skemmtunina.
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 3. mars 1989
Föstudagur 3. mars 1989 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7