Þjóðviljinn - 03.03.1989, Blaðsíða 22

ævintýraleit

annaðhvort að ýkja hann til að
sýna óstyrk eða losa leikarann við
samfellda og stöðuga sveiflu á
handleggjunum. Egill stendur nú
frammi fyrir því hvort hann vill
fara að taka þessa prófessjón af
fullri alvöru. Hann getur það,
takist honum að fá fjölda smærri
hlutverka til að treysta þanþol sitt
og þjálfa fjölbreytileika sinn. En
tök hans á þessu hlutverki lofa
góðu um hann sem sviðsleikara.
Á nokkuð að minnast á
leikstjórann í þessum greinar-
stúf? Gamall kollegi hans hefur
nýlega á prenti lagt út af getuleysi
gagnrýnenda almennt til að lýsa
starfi leikstjóra. Því skal þetta
sagt um leikstjórn Péturs Einars-
sonar: Það er vandasamt að
koma leikverki á svið sem ber í
sér marga bresti, en lofsvert að
starfa að því af tiltrú að þá megi
yfirvinna. Enda uppsker hann
sýningu sem lítur vel út,
leiðbeinir leikendum rétta leið að
settu marki, en líður að sama
skapi og aðrir í sýningunni fyrir
galla verksins. Valgeir verður að
halda áfram, pæla meira, vinna
betur. Þjóðleikhúsið á lof skilið
fyrir að gefa honum þetta tæki-
færi. Og vonandi verður hann
traustsins betur verður næst.
það starf legið í lágmæli. Þannig
rak LR á liðnum vetri leiksmiðju
með börnum og leikurum og ár-
angur af því starfi er nú kominn á
fjalirnar í gamla Iðnó. Olga Guð-
rún ber ábyrgð á texta verksins og
er nú horfin á fornar slóðir ævin-
týra og álfa rétt eins og Benóný
Ægisson í verðlaunaleik sínum
sem LR sýnir í Borgarleikhúsi á
komandi ári. Hin gömlu kynni
gleymast ei.
Þetta er ágætur ævintýraleikur
hjá Olgu og samverkamönnum.
Hér takast á gott og illt, án skýrra
og afdrifaríkra einkenna, mein-
lítill galdrakarl og góð álfaprins-
essa og fær hún í lið með sér þrjá
krakka í útilegu. Staður og stund
er óklár, þetta eru ekki þjóðlegar
týpur né erum við stödd á íslandi,
heldur í landi og tíma ofan við
okkur. Leiðarhnoð í leiknum er
Geislaglóð, magnari fyrir kraft
álfanna sem hlaða verður á
hundrað ára fresti á heimsenda.
Þegar galdrakarlinn kemst yfir
Geislaglóð er allt í voða og hið
illa nær yfirhöndinni. En krakk-
arnir bjarga öllu með heppni og
ráðsnilld. Og allt fer vel að lok-
um.
Margt í sýningunni lýtur sígild-
um minnum ævintýra: forn móðir
galdrakarlsins, hjálparkona hans
sem er honum snjallari, tröll sem
koma börnunum til hjálpar, gler
sem brugðið er upp til að sjá í
gegnum holt og hæðir, syngjandi
tré og hrekkjóttar dísir. Börnin
þrjú nýsloppin úr heimi barna-
bókanna, hvert með sinni lyndis-
einkunn. Fléttan er snoturlega
undin og samtölin kátleg.
Ásdís Skúladóttir sviðsetur
leikinn með aðstoð og afskiptum
Margrétar Árnadóttur. Henni er
þröngur stakkur skorinn í mjóu
sviðsopinu í Iðnó og teygir
leikinn fram í sal. Sýningin er lit-
rík en einföld í öllum formum, oft
bregður fyrir snjöllum hugdett-
um hjá Hlín Gunnarsdóttur í
leikmyndinni. Þetta er sýning
sem má leggja á hilluna og geyma
í nokkur ár ef vill og taka þá upp
aftur fyrir nýjar kynslóðir. Slíkir
eru eiginleikar hennar og gæði.
í leiknum er farinn vandratað-
ur meðalvegur milli ýkju og raun-
sæis. Hin mennsku börn mátu-
lega kunnugleg og enn krakkaleg
þótt leikararnir séu nokkuð yfir
tvítugt. Galdrahyskið afkáralegt
og talsvert einhæft í brögðum sín-
um. Tröll, tré og kóngulær þjón-
uðu sínu hlutverki.
Mórallinn í þessari sýningu er
elskulegur. Hér er ekki færst of
mikið í fang, einungis ætlað að
skapa lítinn leikinn ævintýraheim
fyrir börn stutta dagsstund.
Nokkurskonar geislaglóð sem
vonandi magnar og viðheldur
þeim galdri sem leikhús er börn-
um sem og fullorðnum.
Pálmi Gestsson í hlutverki sínu í Brestum.
Leikfélag Reykjavíkur í Iðnó:
Ferðin á heimsenda eftir Oigu Guð-
rúnu Árnadóttur.
Leikstjóri: Ásdís Skúladóttir.
Leikmynd og búningar: Hlín Gunn-
arsdóttir.
Tónlist: Soffía Vagnsdóttir.
Aðstoðarleikstjóri: Margrét Árna-
dóttir.
Lýsing: Lárus Björnsson og Egill Örn
Árnason.
Aðstoð við hreyfingar: Auður Bjarn-
adóttir.
Leikendur: Kjartan Bjargmundsson,
Margrét Árnadóttir, Edda Björgvins-
dóttir, Ása Hlín Svavarsdóttir, Stefán
Sturia Sigrjónsson, Valgerður Dan
Jónsdóttir, Rósa Guðný Þórsdóttir,
Ólöf Sverrisdóttir, Arnheiður Ingi-
mundardóttir, Ólöf Soebeck, Mar-
grét Guðmundsdóttir, Arnheiður
Kristján Franklín Magnúss, Sigrún
Edda Björnsdóttir.
Leikfélagið í Reykjavík hefur
sárasjaldan sinnt yngsta áhorf-
endahópnum í bænum með
leiksýningum. Þessu hefur valdið
húsnæðisskortur frekar en
áhugaleysi. Um tíma var úr því
bætt með sýningum í gamla íshús-
inu í Tjarnargötu, en barnasýn-
ingar LR hafa aldrei náð sömu
fótfestu og sýningar Þjóðleik-
húss. Leikfélagið hefur aftur
unnið nokkuð á síðari árum með
börnum á öðrum vettvangi, en
Kjartan Bjargmundsson og Margrét Árnadóttir sem Hrappur og
Skotta. Mynd Jim Smart.
Þjóðleikhúsið sýnir á Litla sviðinu
Bresti eftir Valgeir Skagfjörð.
Leikstjóri: Pétur Einarsson.
Leikmynd: Gunnar Bjarnason.
Lýsing: Ásmundur Karlsson.
Tónlist og áhrifshljóð: Pétur Hjalte-
sted.
Leikendur: Egill Ólafsson, Pálmi
Gestsson.
Valgeir Skagfjörð hefur á
skömmum tíma vakið athygli al-
þjóðar fyrir leikrit sín. Á réttu ári
hefur hann látið frá sér þrjú verk
og síðast heilskvöldsverk sem
frumflutt var í Þjóðleikhúsinu á
sunnudagskvöld. í kynningu á
þessu verki hefur verið látið svo
að það kanni reynsluheim karla,
en það er ekki nema hálfur sann-
leikur. Þetta stutta leikrit (flutt
án hlés) er blanda af þriller og
sálfræðilegu drama og það er
vandi höfundar, leikstjóra,
leikara og áhorfenda hvað verkið
er óráðið og stefnulaust.
Tónlist Péturs Hjaltested setur
strax tóninn fyrir spennandi
kvöld í leikhúsinu, úfir vindar og
aðvífandi bflar fyrir hálfdimmu
sviði: lúxusstofa í sumarbústað
sem dygði meðalfjölskyldu sem
heilsárshús. Maður kemur inn og
svipast um líkt og eitthvað
skuggalegt sé á sveimi. Það er að
hefjast þriller.
Nei, eftir að hann er kominn úr
sturtu og búinn að skipta um föt
kemur annar bfll og út stígur
yngri bróðir, fullur og vitlaus. Þá
hefst uppgjör milli kvalara og
hins auðmýkta, yngri og eldri,
menntaðs og fátæks. í lipurlega
skrifuðum átökum er farið fljótt
yfir sögu og tæpt á mörgum
skúmaskotum sem áhorfandinn
væntir að verði síðar stiklur að
stærri átökum.
En þá er tekinn breyttur kúrs.
Leikurinn breytist í lokaatriði á
þriller. Allt er yfirstaðið, ekkert
eftir nema yfirhylming og synda-
játning. Og svo er allt búið.
Það er synd, jafn lipurlega og
Valgeir skrifar samtöl í þessum
leik, að hann skuli ekki hafa lagt
meiri vinnu í fléttu og umfram allt
ekki þreifað sig áfram að beinni
niðurstöðum hvað hann vildi
gera, hvað hann vildi sagt hafa.
Um það verður engum kennt
nema honum sjálfum. í leik hans
erekki falin nein djúp sálarkrufn-
ing á karlmannlegri vitund, rétt
tæpt á nokkrum almennum ein-
kennum, yfirborði. Á hinn bóg-
inn er lagt af stað með forsögu,
andstæður í tveim mótherjum,
daðrað við andstæðar lífskoðan-
ir, sem kunna að vera eins eða
líkar þegar allt kemur til alis. Til
koma drög að fléttu sem virðist
vera lengi framanaf býsna efnileg
en trosnarsíðan. Lengi læddist sá
grunur að mér að ódæði og iðrun
eldri bróðurins væri leikur til þess
eins að hafa hinn yngri enn að
leiksoppi í gráu gamni, leikurinn
ætti eftir að taka eina kollveltuna
enn. En af því varð ekki. Til-
gangur Valgeirs var að sýna að
þrátt fyrir andstæður og átök
ganga menn saman þegar harðn-
ar á dalnum. Fornir eiðar duga
enn, strákar eru og verða strákar.
En ótal brigð og brestir eru á
þeirri niðurstöðu hans.
Vitaskuld ber leikur þeirra fé-
laganna merki textans þótt þeir
sleppi reyndar frá ófullburða
leikriti með furðu heilar per-
sónur. Pálmi er slúbbert í hlut-
verki Palla, þess yngri. Egill
verður að spanna miklu meiri
vídd í sínu hlutverki. Það er dá-
lítið hringsól sem einkennir svið-
setningu Péturs og skrifast enn á
reikning skáldsins sem kann ekki
að klæða orðræðuna átökum eða
átökin orðræðu. Pálmi er undra
sannfærandi lengi frameftir
leiknum, já reyndar allt til enda.
Persónan er svo frumstæð og
sannfærandi sem slík. Egill á við
stærri vanda að etja. Hann verð-
ur fyrir það fyrsta að kasta af sér
popphetjugervinu og fara að
leika persónu. Hann ber sig vel,
flytur textann afbragðsvel, hefur
ágæta raddbeitingu og leikur
þetta af skynsemi. Leikstjórinn
átti reyndar að sjá til þess að
hjálpa honum með handaburð.
PÁLL BALDVIN
BALDVINSSON
Blús með brestum
Olivier Messiaen.
Eftir ab
eyrað
stækkaði
Fyrir viku voru stórmerkilegir
tónleikar haldnir í Langholt-
skirkju. Kammersveit Reykja-
víkur flutti tónverkið „Frá gljúfr-
unum til stjarnanna" eftir Messi-
aen. Paul Zukovsky stjórnaði og
það sér jafnvel hver asninn að
mikill munur er að því mannsliði.
Anna Guðný Guðmundsdóttir
stóð sig eins og hetja við píanóið
og Joseph Ognibene blés í horn af
mikilli hind. Öll sú frammistaða
var góð og merkileg, en hver er
ég að ég setji línur á blað um þá
hluti? Mundi vesalingur minn
vita hvort vel er spilað svo erfitt
verk úr okkar tíma ef honum væri
ekki sagt það? Auðvitað ekki.
Um hitt má reyna að skrifa
nokkur orð: það var húsfyllir og
allir voru svo innilega glaðir og
upphafnir eitthvað. Og maður
fór að velta fyrir sér örlögum tón-
ÁRNI BERGMANN
verka og mótttökuskilyrðum
fyrir þau. Hvað hefði gerst fyrir
til dæmis tuttugu árum ef reynt
hefði verið að flytja þetta verk
þá? Hefðu ekki færri komið,
hefði ekki hrifningin verið dauf-
legri miklu, hefði ekki drjúgur
hópur stolist út í hléi ? Hvað hefur
gerst? Er kannski búið að stækka
eyrað á þjóðinni?
Svo getur hver spurt sjálfan
sig. Skyldi ekki mörgum hafa far-
ið eins og þessum skriffinni hér?
Einu sinni var hann að bisa við að
hlusta á músík sem kennd var við
nútíma og framúrstefnu og það
var svo sannarlega meira af á-
reynslu en unaði. En þó ekki væri
hann fylginn sér í þeirri viðleitni
þá er eins og hún skili sér alllöngu
síðar. Maður fer að hafa gaman
af, svo að notuð séu allrahvunn-
dagslegustu orð. Ekki síst vegna
þess að það er í rauninni önnur
reynsla að hlusta t.d. á Messiaen
en „þá gömlu". Að hlusta á klass-
ík er að aka um vinsamlegar og
kunnuglegar sveitir: man ég
grænar grundir. En tónlist eins og
sú sem Kammersveitin flutti í fyr-
ri viku, hún er svo sannarlega
reisa inn í hið ókunna. Þú ert
djúpt snortinn, Messiaen er
þannig, og um leið er aldrei að
vita hvað gerist næst.
Kaflaheitin í verkinu vísa á
eyðimerkur, gljúfur, fuglasöng
og fleira, en ég segi fyrir sjálfan
mig: fyrr en varði hafði hugurinn
losað sig við það prógramm allt.
Einn kaflinn heitir kannski Óp
stjörnunnar, tja hversvegna ekki
„Öp bjöllunnar“ eða Ýlfrið í
sléttuúlfinum? - munurinn raun-
ar enginn er, segir Jónas....
22 SÍBA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 3. mars 1989