Þjóðviljinn - 08.03.1989, Blaðsíða 4

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
8. mars
í dag er 8. mars sem hefur verið alþjóðlegur baráttu-
dagur verkakvenna síðan árið 1910 þegar róttækum
konum á ráðstefnu í Kaupmannahöfn þótti rétt að einn
dagur ársins yrði helgaður þeim hópi samfélagsins
sem einna verst var settur og launaður. Dagurinn er
tengdur nafni þýska sósíalistans Klöru Zetkin sem
hörðust var í kvennabaráttunni á þeim tíma og sagði
meðal annars að barátta verkakvenna fyrir
mannsæmandi lífi og launum væri óaðskiljanleg frá
baráttu fyrir sósíalisma. Konur og karlar yrðu að berjast
hlið við hlið fyrir nýju samfélagi þar sem öllum yrði gert
jafnhátt undir höfði.
Síðan hefur 8. mars verið í heiðri hafður sem baráttu-
dagur víða um heim þó að hér á landi hafi 19. júní af
sögulegum ástæðum orðið minnisstæðari dagur í
áfangabaráttu kvenna fyrir jafnrétti á við karla.
Ekki ber að vanmeta allt sem áunnist hefur síðan 8.
mars var fyrst nefndur baráttudagur, en furðu langt er í
land jafnréttisins enn. í blaðinu í dag er rætt við verka-
konu sem segir m.a. að það sé fáránlegt hve víða fólk
vinni hlið við hlið, karl og kona, sömu störf, en starfs-
heitin séu af einhverri tilviljun ekki þau sömu og út á
það fái hann hærri laun en hún. Brýnasta baráttumálið
finnst henni að breyta því.
„Kvennastörf" sem svo eru nefnd hafa ævinlega
verið meðal hinna verst launuðu, og voru jafnvel oft
ólaunuð. Má þar nefna aðhlynningu ungra, sjúkra og
gamalla og ýmiss konar þjónustustörf. Ekki er jafnvel
alveg laust við að enn sé ætlast til að konur vinni slík
störf í sjálfboðavinnu.
Verkakonur í bæjum og borgum hafa alltaf unnið við
hlið karla sinna. Glöggur erlendur gestur kom reyndar
auga á það á síðari hluta 19. aldar að konur í bæjum
ynnu miklu meira en karlar þeirra! Laun verkafólks voru
þá sem og síðar svo lág að fjölskylda komst illa af á
einum launum.
Undanfarna áratugi hefur það svo færst hratt í vöxt
að konur úr millistétt vinni utan heimilis og þarf ekki að
telja upp ástæðurnar fyrir því. Nú er talið sjálfsagt að
konur séu fjárhagslega sjálfstæðar eins og karlar, þótt
stjórnvöld hafi notfært sér breyttar aðstæður til að
lækka laun þessara þjóðfélagshópa - úr því að konurn-
ar voru farnar að vinna úti hvort eð var.
En þó að allir viðurkenni að vinnuframlag kvenna er
þjóðarheildinni nauðsynlegt, að íslenskt samfélag
gengi ekki eðlilega án þess miðað við kröfur okkar um
þjónustu og þægindi, þá verður ekki sagt að konum sé
hampað fyrir það að leggja sitt af mörkum. Nú vinna
ríflega áttatíu af hverjum hundrað íslenskum konum
utan heimilis, en árið 1985 höfðu karlar meira en 64%
hærri meðaltekjur en þær. Hvaða vit er í þessu? Ef
vinnuframlag karla væri 64% mikilvægara fyrir þjóðar-
búið mætti sætta sig við þessar tölur, en því fer víðs
fjarri.
Hverjar eru undirstöður nútímasamfélags og hvað er
það sem fólk nefnir af mestu stolti þegar það lýsir
aðstæðum fólks í landinu? Það eru almenn menntun,
almenn heilsugæsla, góður þrifnaður og aðbúnaðurað
fólki á vinnustöðum. Allt eru þetta atvinnugreinar þar
sem konur eru meirihluti starfsmanna. Undirstöðuat-
vinnugreinarnar eru líka mannaðar konum, sem nú er
vegið að með því að senda æ meira af fiski óunninn úr
landi. Jafnvel þar hafa karlar líka mun hærri tekjur.
Það er vandséð hvaða leið er best að fara að næsta
marki í baráttunni. Stundum er eins og þær hafi allar
verið þræddar og engin náð á leiðarenda. Notum 8.
mars til að velta málinu fyrir okkur einu sinni enn.
SA
KLIPPT...
Landsbyggðar-
væntingar
„Ráðherra á réttri braut“ heitir
leiðari Austurlands í síðustu
viku, skrifaður af ems, sem
mundi vera Einar Már Sigurðs-
son kennari á Neskaupstað.
Þar segir að landsbyggðar-
menn hafi haft sérstakar vænting-
ar til ríkisstjórnarinnar sem nú er
uppi „enda tók hún við af einni
höfuðborgarsinnuðustu ríkis-
stjórn sem setið hefur“. Vænting-
ar landsbyggðarmanna í upphafi
stjórnartímans hafi að vísu reynst
um sumt óraunhæfar bæði vegna
þess að þrotabú fyrri ríkisstjórnar
hafi reynst enn verra en haldið
var og vegna þess að mál taka
sinn tíma. Stjórnin verði samt að
standa við þau heit sem gefin
voru gagnvart landsbyggðinni.
Þetta er allt saman formáli að
því að hrósa Steingrími J. Sigfús-
syni samgönguráðherra fyrir nýj-
ar reglur um snjóruðning:
Snjóruðningur
„Fyrir stuttu var hér í blaðinu
spurt um hvað liði endurskoðun á
snjóruðningsreglum sem fyrir
löngu eru orðnar úreltar og mið-
ast við allt aðrar þjóðfélagsað-
stæður. Þau gleðilegu tíðindi hafa
nú spurst að ráðherra samgöngu-
mála hefur nú lokið þessari end-
urskoðun og út hafa verið gefnar
nýjar reglur um snjóruðning.
Ljóst er að hér er ekki um hinar
fullkomnu reglur að ræða, en
vissulega þó skref í rétta átt. En
hitt er ekki síður mikilvægt
hvernig reglurnar verða útfærðar
á hverju svæði. Hvað tákna til
dæmis þrír snjóruðningsdagar í
viku? - Verða það einhverjir
fyrirfram ákveðnir dagar eða
verður sveigjanleiki viðhafður,
sem er að sjálfsögðu lykilatriði ef
þjónustan á að vera í takt við þær
kröfur sem gerðar eru í dag til
samgangna."
Snjóbíllinn
Nú má vel vera að einhverjum
höfuðborgarbúum finnist skrítið
að skrifa leiðara um snjóruðn-
ingsreglur, og sjálfsagt gæti Þor-
steinn Pálsson dálkahöfundur á
Morgunblaðinu lesið úr þessu'
marga sönnun fyrir kenningu
sinni um hagkerfin tvö: Á höfuð-
borgarsvæðinu ríkir frjálst hag-
kerfi í vestrænum dúr og þar hafa
það flestir jútakk nokkuð gott ef
ekki væri ásóknin frá landsbyggð-
arlýðnum, en útá landi ríkir ann-
að hagkerfi í austurstíl, bundið á
klafa hafta og skömmtunar, og
svo kúgaður er sveitavargurinn
að hann neitar að taka við frelsis-
flagginu úr höndum Þorsteins,
Vilhjálms Egilssonar og annarra
baráttumanna fyrir frjálsu mann-
lífi austan Elliðaáa.
En staðreyndin er eftir allt
saman sú að landið og náttúra
þess setur okkur reglur sem við
hljótum að gangast undir, og það
sýnir best pólitíkin kringum snjó-
inn útá landi (og auðvitað líka á
suðvesturhorninu). Þarum les-
endadálkur í „Austurlandi“ þar-
sem þetta er að lesa:
„Ég hélt að snjóbfllinn væri til
að halda uppi áætlunarferðum
yfir Oddsskarð þegar ófært
væri,“ sagði reiður Norðfirðingur
sem hringdi til blaðsins í gær-
morgun. Hann hafði komið með
áætlunarvél Flugleiða til Egils-
staða á þriðjudagskvöld eftir bið
syðra vegna ófærðar í tvo daga,
en þegar til Egilsstaða var komið
kom í ljós að engin áætlunarferð
var þaðan. „Lausnin var því að
fara á puttanum til Eskifjarðar í
von um að rekast á snjóbílinn
þar, en eftir að á Eskifjörð kom
var enga snjóbflsferð að hafa en
við fréttum þó að hann hefði ver-
ið að snatta yfir skarðið," sagði
viðmælandi blaðsins.
„Austurland“ leitar svo skýr-
inga hjá Austfjarðaleið, og þar er
sagt að snjóbílar séu ekki notaðir
nema í neyðartilfellum:
„Við bjuggumst við því allan
þriðjudaginn að Oddsskarð yrði
rutt og ég sagði vegagerðar-
mönnum oft frá því að besta
veður væri þar uppi en hinsvegar
nokkur vindur þegar neðar kæmi
Eskifjarðarmegin. Þeir ruddu
hins vegar aldrei og því gátum við
ekki notað rútuna eins og við
höfðum búist við. Snjóbíllinn
annaði einfaldlega ekki meiru því
við fluttum með honum fólk sem
safnast hafði saman á Eskifirði og
þess á meðal var hópur af blak-
fólki, sem áður hafði verið teppt
á Stöðvarfirði."
Afhverju
ráöuneytiö?
Breyttar reglur um snjóruðn-
ing hafa áhrif á lífsskilyrði heilla
kaupstaða meira en hálft árið, og
þær breytingar sem samgöngu-
ráðherra stóð fyrir um daginn
virðast við fyrstu sýn til mikilla
bóta, þótt þær kosti nokkurt fé.
Meginstefnan er að tengja ein-
stök byggðarlög betur saman inn-
byrðis og koma í veg fyrir ein-
angrun, í samræmi við þá nýrri
byggðahugsun að byggja á héruð-
unum og svæðaheildinni frekar
en á hverri vík og vogi sér og um
sig.
Það sem klippari skilur hins-
vegar ekki er sá gangur mála að
mokstur og ruðningur á þjóðveg-
um sé ákveðinn í smáatriðum við
Tryggvagötuna í Reykjavík,
jafnvel þótt þar heiti samgöngu-
ráðuneyti, og jafnvel þótt ráð-
herrann þar heiti Steingrímur J.
Sigfússon og sé alls góðs mak-
legur.
... OG SKORIÐ
Allons enfants
Hér á síðunni er ekki hefð-
bundinn frásagnarstaður kvik-
mynda, en klippari getur þó ekki
stillt sig um að benda áhuga-
mönnum í nágrenninu um kvik-
myndir, pólitík og sagnfræði á
frönsku kvikmyndavikuna sem
nú stendur í Regnboga,. og er
helguð tvöhundruð ára afmæli
frönsku byltingarinnar. Þarna
eru sýndar myndir sem tengjast
byltingunni og nokkrar myndir
nýjar og gamlar ótengdar bylting-
unni - ef það er yfirleitt til að vera
af frönsku þjóðerni og ótengdur
stjórnarbyltingunni miklu.
Danton
Það er sérstök ástæða til að
benda mönnum á að missa ekki af
Danton -mynd hins pólska And-
résar Wajda, þess sem gerði Járn-
manninn og fleira gott. Danton
var sýnd við upphaf kvikmynda-
vikunnar og verður sýnd aftur á
föstudag klukkan fimm, sjálfsagt
eina tækifærið hérlendis í mörg
ár. Þetta er mögnuð filma þarsem
hæfileikar Ieikstjórans Wajda
lýsa sér vel, og gerir hvort tveggja
að seiða áhorfandann með sögu-
legum átökum og stilla honum
upp fyrir tveimur kostum og báð-
um illum einsog í íslendingasög-
unum, -Robespierre segir þannig
um réttarhöldin yfir borgara
ak, —og reyndar er leikur og leik-
stjórn og taka og klipping og
sviðsmynd og búningar eiginlega
án hnökra.
Sumsé:
Danton verður sýnd aftur, með
enskum texta, í Regnboganum
klukkan fimm á föstudag og á-að
öðrum myndum frönsku vikunn-
ar ólöstuðum- skilið mikla að-
sókn þeirra sem komið geta, fjar-
lægðar vegna og tungumáls.
-m
Danton að lifi Danton og tapist
réttarhöldin sé eyðilögð byltingin
og vinnist þau með dauða Dant-
ons sé hún eyðilögð líka.
Sá frægi Frakki Gérard Depar-
dieu leikur Danton, 35 ára geisl-
andi pólitíkus og Iífsnautna-
mann, en myndin hringar sig ekki
síður um Robespierre, sem glímir
við fullkomnunina með hörmu-
legum afleiðingum í einkalífi og
opinberu lífi. Hann leikur frábær
pólskur leikari, Wojciech Pzoni-
Þjóðviljinn
Síöumúla 6 -108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóöviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁmason, SiljaAðalsteinsdóttir.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Aðrir blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Elísabet
Brekkan, Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim
Smart (Ijósm.), Kristófer Svavarsson, Magnús H. Gíslason.Ólafur
Gíslason, Páll Hannesson, SigurðurÁ. Friðþjófsson (umsjm. Nýs
Helgarblaðs), SævarGuðbjörnsson, ÞorfinnurÓmarsson(íþr.),
Þröstur Haraldsson.
Framkvæmdastjór I: Hallur Páll Jónsson.
Skrlf8tofu8tjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Erla Lárúsdóttir
Útbreiðsiu- og afgreiöslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 80 kr.
Nýtt Helgarblað: 110 kr.
Askriftarverð á mónuði: 900 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN i Mi&vikudagur 8. mars 1989