Þjóðviljinn - 14.03.1989, Blaðsíða 3

FRETTIR
Bókmenntir
Komust
undraskjótt
að niðurstöðu
Þórður Helgason: Heiður aðfá að afhenaa
Gyrði Elíassyni fyrstu stílverðlaun Þórbergs
Ahundrað ára afmæli Þórbergs
Þórðarsonar á sunnudaginn
hlaut Gyrðir Elíasson stílverð-
laun í nafni hans sem þá voru veitt
í fyrsta skipti.
Þórbergur lét þess getið strax í
Bréfi til Láru 1924 að hann væri
einn mesti ritsnillingur á íslenska
tungu, og stíll var eitt af fjölmörg-
um hugðarefnum hans alla ævi.
Þegar hann skrifaði sjálfur valdi
hann hvert orð af kostgæfni og
hugsaði stílinn út í æsar. Þó allt
virtist áreynslulaust sem hann
sendi frá sér og laust við tilgerð
þandi hann boga málsins stríðar
en aðrir, eins og Árni Sigurjóns-
son bókmenntafræðingur komst
að orði við verðlaunaafhending-
una. Hann vildi finna hinum nýja
tíma mál við hæfi.
Skáldið sem verðlaunin hlaut,
Gyrðir Elíasson, hefur líka leitað
að máli handa nýjum tíma í ljóð-
um sínum og sögum. Hann fædd-
ist 1961 en hefur þegar gefið út
fimm ljóðabækur, eina skáldsögu
og eitt smásagnasafn og hafa allar
bækurnar hlotið eftirtekt og lof
gagnrýnenda og annarra lesenda,
ekki síst ungs fólks. Fyrsta bókin,
Svarthvít axlabönd, kom út 1983
þegar Gyrðir var 22ja ára, síðan
hafa komið Tvíbreitt (svig)rúm
(‘84), Einskonar höfuðlausn
(‘85), Bak við Maríuglerið (‘85),
Blindfugl/svartflug (‘86), Gang-
andi íkorni (‘87) og Bréfbátarign-
ingin (‘88). Safnið Haugrof frá
1987 geymir aðra útgáfu á þrem
þá uppseldum eldri ljóðabókum.
Þórður Helgason formaður
dómnefndar og fulltrúi
menntamálaráðuneytis sagði að
dómnefndin hefði komist undra-
skjótt að niðurstöðu. Gyrðir
sameinaði þrátt fyrir ungan aldur
fornan arf og nýsköpun í verkum
sínum og Þórbergur hefði eflaust
orðið dómnefndinni hjartanlega
Gyrðir Elíasson skáld
sammála um niðurstöðuna.
Gyrðir væri í fremstu röð ís-
lenskra skálda og vonandi yrðu
verðlaunin honum hvatning til
frekari afreka.
Gyrðir Elíasson sagðist í sam-
tali við Þjóðviljann geta sagt með
góðri samvisku að hann hefði
meira dálæti á Þórbergi en nokkr-
um öðrum íslenskum rithöfundi.
Hann hefði byrjað ungur að lesa
bækur hans, fyrst Rökkuróper-
una og svo Bréf til Láru. Bækur
Þórbergs væri hægt að lesa aftur
og aftur og þær hefðu haft mikil
áhrif á hann. Hann sagði að það
væri mjög hressandi að fá þessi
verðlaun og hann vildi feginn
verða oftar var við aðdáendur
sína.
Það voru Mál og menning, Há-
skóli íslands og menntamála-
ráðuneytið sem stóðu að verð-
laununum, 150.000 krónum, sem
áætlað er að veita annað hvert ár.
Þau eru ekki bundin við rithöf-
unda og skáld, heldur stflafrek
hvar sem þau eru unnin.
SA
Verðbólga
Vísitalan
hækkar um 2,7%
Samsvarar 26,4% verðbólgu á árinu með
sama áframhaldi
Vísitala framfærslukostnaðar
miðað við verðlag í marsbyrj-
un reyndist vera 117,4 stig sam-
kvæmt útreikningum Hagstof-
unnar. Er það 2,7% hækkun frá
Stjarnan og Bylgjan
Sönn ást
Stjarnan og Bylgjan hafa
gengið í eina sæng, útvarpa þó
hvor í sínu lagi að undanskildum
fréttum og auglýsingum sem út-
varpað er sameiginlega. Mark-
mið samrunans er að bæta fjár-
hagsstöðu og möguleika á sam-
keppni við Ríkisútvarpið. Mis-
þungt er í rúmunum, þ.e. 165
hluthafar frá Bylgjunni en
eignaraðilar Stjörnunar eru að-
eins fimm talsins.
eb
febrúar, en viðmiðunartalan 100
var sett í maí 1988.
Helstu orsakir hækkunarinnar
eru gjaldskrárhækkanir ýmissa
opinberra stofnana, sem valda
0,5% hækkun vísitölunnar. Þá
valda verðhækkanir á áfengi og
tóbaki 0,4% hækkun vísitölu.
Hækkun húsnæðisliðar vísitöl->
unnar veldur 0,3% hækkun og
verðhækkun á bensíni 0,2%
hækkun. Verðhækkun á mjólk og
mjólkurafurðum 1. mars olli 0,2
hækkun vísitölu og verðhækkun á
fatnaði 0,1% hækkun. Verð-
hækkun ýmissa annarra vöru- og
þjónustuliða olli alls um 0,8%
hækkun á vísitölu framfærslu-
kostnaðar.
Síðastliðna 12 mánuði hefur
fram færsluvísitalan hækkað um
21,2% og síðustu 3 mánuði hefur
vísitalan hækkað um 6% sem
jafngildir 26,4% verðbólgu á
heilu ári.
-Frá Hagstofunni
KÍog HÍK
Ekki lengur samstíga
Kennarafélögin tvö, Hið ís-
lenska kennarafélag (HÍK) og
Kennarasamband íslands (KI)
standa nú ■ samningum við ríkis-
valdið. HÍK er aðildarfélag að
BHMR og hefur í takt við önnur
félög innan BHMR efnt til at-
kvæðagreiðslu um hvort félagið
skuli efna til verkfalls þann 6.
aprfl næstkomandi. Fulltrúaráð
KS ákvað hins vegar um síðustu
helgi eftir 9 klukkustunda langan
fund þar sem hart var deilt að
efna ekki til atkvæðagreiðslu um
verkfall, a.m.k. ekki að svo
komnu máli. Jafnvel þó Kennar-
asambandið haldi í orði kveðnu
enn öllum leiðum opnum um að-
gerðir, þá þýðir þessi ákvörðun
fulltrúaráðsins að litlar líkur eru
á að KI muni efna til verkfalls á
þessu vori.
Atkvæðagreiðsla um verkfall
þann 6. aprfl stendur nú yfir með-
al félaga HÍK og lýkur henni á
morgun. Ekki er búist við að taln-
ingu atkvæða verði lokið fyrr en á
mánudag, þar sem eitthvað af at-
kvæðum berst kjörstjórn í pósti.
Hins vegar þurfa niðurstöður að
liggja fyrir í síðasta lagi á þriðju-
daginn 21. mars, því boða þarf
verkfall með hálfs mánaðar fyrir-
vara og eins og fyrr segir eru fé-
lagar í HÍK að greiða atkvæði um
hvort efna skuli til verkfalls eða
ekki, einn ákveðinn dag, þann 6.
apríl. Það er ekki verið að veita
stjórn HÍK umboð til að efna til
verkfalls, en á þeim formgalla var
boðuðu verkfalli KÍ aflýst í fyrra.
Samkvæmt heimildum Þjóðvilj-
ans urðu félagar HÍK fyrir von-
brigðum með niðurstöðu fundar
fulltrúaráðs KÍ. Þeir vonuðust til
samstöðu í þessu máli og er e.t.v.
ekki óeðlilegt þó einhverjir fé-
lagar HÍK telji að KÍ hafi hopað
af velli til þess að láta þá standa
síðan í fremstu víglínu með verk-
falli.
Málin er nefnilega þannig vax-
in að verkfall annars þessara fé-
laga kemur hinu beint til góða.
Jafnvel þó félagar í KÍ séu aðal-
lega starfandi í grunnskólum og
félagar HÍK að mestu í fram-
haldsskólum og á háskólastigi að
þá skarast þetta tvennt. Þannig er
hópur félaga í HÍK starfandi í
grunnskólum og fari HÍK í verk-
fall raskast skólastarf þar veru-
lega jafnvel þó flestir grunnskól-
akennararnir í KÍ séu í fullu
starfi. Verkfall HÍK eitt sér dugar
til að setja verulegan þrýsting á
yfirvöld, því það hefur áhrif í
skólakerfinu öllu. Verkfall HÍK,
ef af verður vinnur því fy rir KÍ frá
og með 6. apríl og kann það að
hafa valdið nokkru um afstöðu
fulltrúaráðs KÍ.
Svanhildur Kaaber, formaður
Kennarasambands íslands sagði
að rök þeirra sem andvígir hefðu
verið atkvæðagreiðslu um verk-
fallsboðun á fulltrúaráðsfundin-
um, hefðu einkum verið þau að
samningaleiðin við ríkið væri
ekki fullreynd. Aðeins hefðu ver-
ið haldnir þrír fundir með samn-
inganefnd ríkisins og því þyrfti að
fullreyna þá leiðina. Hins vegar
í BRENNIDEPLI
áskildi félagið sér fullan rétt til að
breyta um baráttuaðferðir ef þörf
væri talin á. Um fund fulltrúa-
ráðsins sagði Svanhildur að öðru
leyti að þar hefðu skoðanir verið
mjög skiptar, enda í mörg horn
að líta. Hins vegar væri hún óá-
nægð með frétt DV þess efnis að
kennarar utan af landi hefðu far-
ið í fararbrjósti fyrir þeim sem
voru andvígir atkvæðagreislu.
Engin slík skipting eftir búsetu
hefði komið fram. Taldi Svan-
hildur enn ekki útséð um hvaða
aðferðum KÍ mundi beita í kjara-
baráttunni og útilokaði ekki að til
verkfalls yrði boðað.
Er Klað beita
HÍKfyrirsigí
kjarabaráttunni?
Hvort til þeirra ráða verður
gripið ákvarðast hins vegar aðal-
lega af tvennu; vilja félagsmanna
sjálfra og þá þarf fulltrúaráðið að
hafa þar ákveðið frumkvæði og
svo hins vegar af tímanum. Tím-
inn til verkfallsboðunar fyrir KÍ
er nefnilega orðinn ansi naumur.
f fyrsta lagi hefur samninganefnd
ríkisins hlotið gagnrýni kennara
og annarra fyrir að draga á eftir
sér fæturna í samningaviðræðun-
um. Þó svo KÍ hafi nú ákveðið að
halda þeim viðræðum áfram er
fátt sem bendir til að það muni
herða á samninganefnd ríkisins,
sérstaklega ekki ef samninga-
nefndin sér fram á, að slíkur
dráttur gæti orðið til þess að KÍ
félli á tíma með boðun verkfalls.
Undirbúningur og framkvæmd
atkvæðagreiðslu tekur a.m.k. 10-
15 daga og 15 dagar til þurfa að
líða frá boðun verkfalls þar til
það skellur á. Næsti fundur full-
trúaráðs KÍ er boðaður um næstu
mánaðamót og þó ákvörðun
verði þá tekin um atkvæða-
greiðslu þá líður mánuður þar til
verkfall getur hafist, hafi atkvæði
fallið á þann veg. Þá er komið
fram á mánaðamótin maí-júní og
maí er prófamánuðurinn. Þó svo
Svanhildur hafi sagt í samtali við
Þjóðviljann að til greina komi að
efna til verkfalls í maí mánuði,
æxlist mál á annað borð á þann
veginn, þá er þessi tímasetning
um margt slæm til verkfallsað-
gerða. Félagið er þá heilum mán-
uði á eftir HÍK með verkfall og
eins og alltaf fylgir tilfinningarík
umræða verkföllum kennara.
Ekki er víst að KÍ hætti sér hrein-
lega út í slíkt áróðursstríð, sér-
staklega ekki ef hægt er að núa
félaginu því um nasir að þeir fari
eingöngu í verkföll til að koma í
veg fyrir að nemendur skóla geti
lokið sínum prófum. Margir
kennarar eru orðnir hvekktir á
slíkri umræðu og því ekki óeðli-
legt að fulltrúaráð KÍ hafi a.m.k.
viljað sjá hver úrslitin yrðu í at-
kvæðagreiðslu HÍK áður en það
hleyptri slíku af stað í eigin félagi.
phh
EFTA
Leiðtogafundurinn hefst í dag
Steingrímur Hermannsson for-
sætisráðherra fór síðastliðinn
sunnudag til Noregs, þar sem
hann situr fund forsaætisráð-
herra EFTA-ríkjanna sem stend-
ur í dag og á morgun. Fyrir fund-
inum liggur að EFTA-ríkin móti
sameiginlega meginstefnu gagn-
vart Evrópubandalaginu og
væntanlegum innri markaði EB.
Jafnframt verða innri málefni
fríverslunarbandalagsins á dag-
skrá, þar á meðal fríverslun með
fisk. Steingrímur Hermannsson
sagði áður en hann fór á fundinn
að hann vænti þess að þar yrðu
teknar mikilsverðar ákvarðanir,
en lýsti því jafnframt yfir að hann
myndi ekki undirrita skuldbind-
andi yfirlýsingar fyrir íslands
hönd varðandi hugsanlegt tolla-
bandalag milli EFTA og EB eða
önnur þau atriði, er verða kynnu
á dagskrá. -ólg
Þriðjudagur 14. mars 1989 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 3