Þjóðviljinn - 21.03.1989, Blaðsíða 6

LANDBUNAÐUR
Beitarþolsrannsóknir
Byggja þarf á traustum grunni
Fyrir Búnaöarþingi lá erindi
frá Arnari Karlssyni um mat á
beitarþoli landsins og annað
frá Búnaöarsambandi Borg-
arfjarðar um afréttarmál, fjall-
skil o.fl. Búnaðarþing af-
greiddi þessi erindi með þeirri
ályktun, sem hér fer á eftir
óstytt, ásamt greinargerð:
Búnaðarþing lýsir yfir þeirri
skoðun að beitarþolsmat, byggt á
traustum vísindalegum grund-
velli, sé meðal nauðsynlegustu
gagna til heppilegrar landnýting-
ar við nútímabúskap.
Því er það mikið áhyggjuefni,
að ágreiningur er verulegur og
jafnvel vaxandi milli sérfræðinga
Rannsóknastofnunar landbúnað-
arins annarsvegar og leiðbein-
ingaþjónustunnar, Landgræðslu
ríkisins og ýmissa bænda hinsveg-
ar, um notagildi þess beitarþols-
mats, sem Rala hefur unnið að
undanfarna áratugi og þá að-
ferðafræði sem það byggist á.
Búnaðarþing vill því eindregið
fara þess á leit við stjórnendur og
sérfræðinga Búnaðarfélags ís-
lands, Rannsóknastofnunar
landbúnaðarins og Landgræðslu
ríkisins, að taka höndum saman
um að byggja ofan á og bæta þann
grunn, sem lagður er með gróð-
urkortagerðinni. Verði nýjustu
þekkingu og aðferðum beitt til að
meta beitarþol landsins að nýju
svo að fyrir liggi á hverjum tíma
besta fáanleg undirstaða hæfi-
legrar nýtingar.
Jafnframt taki þessar stofnanir
höndum saman til að skýra fyrir
bændum og almenningi í hverju
þeim gögnum, sem fram hafa ver-
ið lögð og afhent sem „reiknað
beitarþol" er áfátt sem „raun-
verulegu beitarþoli". Ennfremur
að beita sér fyrir sameiginlegu
átaki til að fræða almenning um
þau fjölþættu öfl, sem valda og
hafa valdið gróðureyðingu hér á
landi, þannig að búskaparhættir
nútímans birtist þar í réttu sam-
hengi.
Greinargerð
Rala hefur um áratugi starfað
að gróðurkortagerð og gróður-
mati. Niðurstöður þessara mæl-
inga voru afhentar eigendum af-
rétta (og bújarða) sem „reiknað
beitarþol" talið í mælieiningunni
ærgildi í tiltekinn dagafjöida á
ári.
Bændur fögnuðu þessum
gögnum mjög, og skildu þetta
orðafar (beitarþol) svo, að þau
væru nothæf viðmiðun í meðalári
fyrir það beitarálag sem landið
þyldi. Að sjálfsögðu með fyrir-
vörum um skekkjur af mann-
legum mistökum. Með hliðsjón
af þeim hafa margvíslegar ráð-
stafanir verið gerðar og þær lík-
lega veigamestar að hrossabeit
hefur að mestu verið létt af há-
lendisafréttum.
Það er því eðlilegt að bændum
bregði í brún þegar þeir heyra og
það jafnvel frá þeim sem afhentu
þeim á sínum tíma „beitarþols-
matið“, að lönd þeirra beri, hvað
sem tölum líður, litla sem enga
beit og þeir séu að eyðileggja
landið. Því er von að Búnaðar-
þingi berist erindi af því tagi sem
hér er fjallað um. Umræða al-
mennings og fjölmiðla um gróð-
ureyðingu er mikil og neikvæð í
garð bænda og þeim fellur hún
þungt vegna þess hve þeir hafa
þegar hneigt búhætti sína til meiri
beitarstjórnar, auk mikillar fén-
aðarfækkunar. íslendingar,
bændur sem aðrir, eru sómakærir
fyrir hönd sinna æðstu valds-
manna, og þegar menn úr þeim
hópi taka að hlaupa á sig með
yfirlýsingum og ummælum um
ofbeit og bera fyrir sig vísinda-
menn, meðal annars Rala, þá
verður mönnum bilt við.
Af hálfu Rala er því haldið
fram, eflaust með réttu, að mikils
misskilnings gæti í þessu máli.
Það hafi frá upphafi átt að vera
ljóst, að beitarþolsmatið sem af-
hent var væri ekki nothæft sem
grundvöllur beitarstjórnar nema
að takmörkuðu leyti. Ennfremur
að þjóðfélagsumræðan byggist á
misskilningi að því leyti sem hún
vitni til starfsmanna Rala. Skal
það ekki vefengt, en umhugsun-
arefni er það fyrir stofnunina
hvort hún þarf ekki fremur að
láta aðra túlka sitt mál en þá sem
svo mjög misskiljast.
En fyrir Búnaðarþing skiptir
ekki mestu máli að leita söku-
dólga. Það á ekki „að koma til að
niðurbrjóta heldur til að upp-
fylla“. Því er hér lagt til að þær
stofnanir sem hér um ræðir taki
höndum saman um að Ieysa þetta
ágreiningsmál. Það verða þær að
gera, því sameiginlegt ætlunar-
verk þeirra allra er þjópusta við
landbúnað samtíðar og'framtíð-
ar. Þær verða einnig að taka
höndum saman um apsýna þjóð-
inni sem réttasta my^dyfesambúð
lands og landbúnaðar'ög leiðrétta
það spégler sem fjölmiðlar
bregða fyrir augu þjóðarinnar í
þessu máli. Öfgar leiða hvar-
vetna til ills, en „aftur hverfur
lygi þá sönnu rnætir".
Búnaðarþing
Hagstofnun
landbúnaðarins
í landbúnaðarráðuneytinu
hafa verið unnin drög að
lögum um Hagstofnun land-
búnaðarins, og sendi land-
búnaðarráðherra Búnaðar-
þingi drögin til umfjöllunar.
Þingið afgreiddi málið með ít-
arlegri ályktun. Þar er því fagn-
að, að þetta mikla hagsmuna- og
baráttumál bænda sé nú komið á
slíkan rekspöl og að væntanlegri
Hagstofnun sé ætlað aðsetur á
Hvanneyri, til styrktar æðra bú-
fræðinámi í landinu. f ályktun
þingsins segir m.a. að mjög mikil-
vægt sé, að Hagstofnunin verði
óháð stofnun á faglegum grunni
og njóti trausts ólíkra hópa í
þjóðfélaginu. Lagði þingið til að
stjórn Hagstofnunarinnar skipi
þrír menn, einn tilnefndur af
Búnaðarfélagi íslands, sem full-
trúi faglegra málefna bænda,
annar tilnefndur af Hagstofu ís-
lands sem fulltrúi hagmála hins
opinbera og hinn þriðji skipi
landbúnaðarráðherra án tilnefn-
ingar. Búnaðarþing leggur
áherslu á að stjórn Búnaðarfélags
íslands fái að fylgjast með frekari
vinnu við fullnaðarfrágang frum-
varpsins.
-mhg
Sjóoagjöld
landbúnaðarins
Tekjustofnar búnaðarsam-
bandanna hafa farið rýrnandi
á síðustu árum. í tilefni af er-
indum, sem um það bárust til
Búnaðarþings, ályktaði þingið
að fela stjórn félagsins að
leita eftir samningaviðræðum
við landbúnaðarráðuneytið
um eðlilegar greiðslur til bún-
aðarsambandanna fyrir þá
vinnu, sem þeim er gert skylt
að inna af hendi, með til-
skipan laga og reglugerða
vegna framleiðslustjórnunar
og annarra verkefna.
Einnig var stjórninni falið að
láta semja viðmiðunargjaldskrá
fyrir búnaðarsamböndin yfir þau
verkefni, sem þau hyggjast taka
gjald fyrir. - Þá er stjórninni og
falið, að krefjast þess að land-
búnaðarráðherra tilnefni nú þeg-
ar fulltrúa frá Búnaðarfélagi Is-
lands í stjórnskipaða nefnd, sem
endurskoða á sjóðagjöld land-
búnaðarins, en þar á Búnaðarfé-
lagið nú engan fulltrúa. Við
endurskoðun sjóðagjaldanna
leggur Búnaðarþing til, að hlut-
deild búnaðarsambandanna í
skiptingu þeirra verði tvöfölduð.
Mjög brýnt sé einnig, að öll
sjóðagjöld, sem tekin eru af verði
til framleiðenda, önnur en Stétt-
arsambandsgjald, verði viður-
kennd sem gjaldstofn í verðlags-
grundvelli landbúnaðarafurða.
-mhg
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN