Þjóðviljinn - 06.04.1989, Blaðsíða 4

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Ríkið í ríkinu
Áform Bandaríkjamanna um að hefja fjölmennar heræf-
ingar á Reykjanesi að kvöldi þjóðhátíðardags íslendinga í
sumar hafa að einu leyti verið mjög upplýsandi.
Þessi áform hafa nefnilega varpað óvenjulega skæru Ijósi
á samskipti íslensku ríkisstjórnarinnar við yfirmenn herliðs-
ins, og sérstaklega sett undir mæliker sú stofnun sem í
stjórnkerfinu er öllum öðrum Ijósfælnari, svokölluð varnar-
málaskrifstofa utanríkisráðuneytisins.
Þannig hefur komið í Ijós að yfirmenn herliðsins á Kefla-
víkurflugvelli hafa sagt utanríkisráðherrum íslendinga frá
þessum heræfingum munnlega á einhverskonar kynningar-
fundum í herstöðinni.
Það er síðan undir tilviljun komið hvort slík munnleg skila-
boð berast á milli þegar skiptir um ráðherra, og einnig - að
því er virðist - þegar skipt er um skrifstofustjóra á varnar-
málaskrifstofunni.
Þá virðast þessar munnlegu upplýsingar vera harla óljós-
ar. Frásagnir núverandi utanríkisráðherra og tveggja for-
vera hans undanfarna daga af þessum kynningarfundum á
Vellinum benda einnig eindregið til þess að upplýsingagjöf
til þessa ráðherra íslendinga fari nokkuð eftir því hver hann
er.
Á varnarmálaskrifstofu utanríkisráðuneytisins er þó talin
svo mikil leynd yfir þessum kynningarfundum að ekki er talið
rétt að neitt það sem þar fer á milli sé til í rituðu máli.
Þetta minnir helst á James Bond og aðra kappa kalda
stríðsins.
Málið allt sýnir í hnotskurn vinnubrögð varnarmálskrifstof-
unnar svokölluðu. Hún telst á pappírnum til utanríkisráðu-
neytisins. í raun kemur hún þó utanríkisráðuneytinu ekkert
við, sem best má sjá af því að ráðuneytisstjórinn í þvi ráðu-
neyti forðast einsog heitan eldinn að svara fyrir málefni
„skrifstofunnar“. Hún myndar eigið ráðuneyti og á aðeins
ráðherrann sameiginlegan með diplómötunum. Skrifstofan
hefur sín sérstöku vinnubrögð, einsog hin óvenjulega aðferð
munnlegrar geymdar sýnir ágætlega, og skrifstofan telur sig
hafa sérstöðu innan stjórnkerfisins hvað varðar samskipti
við almenning og við fjölmiðla.
Síðustu fréttir benda svo til þess að skrifstofan telji sig
einnig hafa sérstöðu innan stjórnkerfisins hvað varðar upp-
lýsingastreymi til ráðherra og almennan trúnað við fram-
kvæmdavaldið og löggjafann á íslandi.
Skrifstofan er ríki í ríkinu. Á skrifstofunni eru ástunduð
vinnubrögð einræðisstjórnarfars þótt utanvið tíðkist lýðræð-
isvinnubrögð. Á skrifstofunni ráða lögmál leyniþjónustunnar
þótt utanvið sé viðurkenndur réttur borgaranna til fullra upp-
lýsinga um öll landsmál.
Og þótt utan skrifstofunnartelji starfsmenn stjórnkerfisins
að þeir séu að vinna í þágu íslenska ríkisins virðast önnur öfl
knýja áfram verkin á varnarmálaskrifstofu utanríkisráðu-
neytisins.
í kjölfar þessara mála hljóta menn því að sameinast um þá
tillögu Páls Péturssonar þingflokksformanns Framsóknar-
manna að gerð verði ítarleg úttekt á starfsháttum skrifstof-
unnar, ríkisins í íslenska ríkinu.
Furðuleg viðbrögð
Borgarmálakratar hafa lýst því yfir að síðustu tíðindi af
fjölskrúðugum ferli Sjafnar Sigurbjörnsdóttur setji samstarf
stjórnarandstöðuaflanna í Reykjavík í voða, og borgarfulltrúi
flokksins segir að sameiginlegt framboð gegn borgarstjórn-
aríhaldinu sé hérmeð útilokað.
Jafnvel þótt bæði yfirgnæfandi meirihluti kennara í öldu-
selsskóla og foreldraráð skólans hafi eindregið vísað á bug
dylgjum Sjafnar um að ákvarðanir menntamálaráðherra eigi
sér nokkrar aðrar ástæður en faglegar.
Þrátt fyrir öll stóru orðin segir svo borgarfulltrúi Alþýðu-
flokksins, Bjarni P. Magnússon, hér í Þjóðviljanum að grund-
vallarmistökin í málinu hafi verið að ráða Sjöfn Sigurbjörns-
dóttur að ölduselsskóla!
Hvað í ósköpunum gengur á í Alþýðuflokknum í Reykja-
vík?
-m
Leiðaraskrif
um stjórnina
Margir eru krókar á fjölmiðla-
ferli. I fyrradag birti Morgun-
blaðið viðtöl við flokksformenn-
ina Ólaf Ragnar og Jón Baldvin,
Tilefnið var að spyrja þá álits á
leiðurum um stjómarsamstarfið í
Þjóðviljanum og Alþýðublaðinu.
Næsta lykkjan á þessum brautum
gæti verið sú, að sjónvarpsmenn
ættu viðtöl við leiðarahöfunda
þessara blaða um álit þeirra á við-
brögðum flokksformannanna við
leiðurunum. Og svo framvegis.
En semsagt: í þessum leiðurum
kom fram þreyta með stjórn
Steingríms Hermannssonar.
Tónninn var sá, að hún hefði ekki
komið því til leiðar sem um mun-
aði. Slíkir dómar em svosem ekki
ný bóla, og hljóma sérlega eðli-
lega nú á glasnosttímum þegar
pólitískir menn sinna í meira
mæli sjálfsgagnrýni og síður
syndum annarra en við áttum að
venjast.
Sami grautur...
En það er athyglisvert, hve
sterk sjálfsgagnrýnin er einmitt í
Alþýðublaðinu. Við á Þjóðviij-
anum þekkjum það vel, að hve-
nær sem Alþýðubandalagið er í
ríkisstjórn koma upp að liðnum
nokkurra vikna hveitibrauðsdög-
um allsterkar raddir vinstrió-
þreyju sem finnst það illt og bölv-
að „að ekki skuli hafa borið á
öðrum áherslum hjá stjórninni en
þeim ríkisstjómum sem á undan
sátu og kenndu sig við hægri-
mennsku“. En þau orð sem nú
var vitnað til em einmitt úr fyrri
Alþýðublaðsleiðara um stjóm-
arsamstarf og stöðu Alþýðu-
flokks. Og það er haldið áfram á
þessa leið hér:
„Hlutskipti þessarar ríkis-
stjórnar er að verða það sama og
ríkisstjómar Þorsteins Pálssonar.
Það hafði enginn áhuga á henni
og því lognaðist hún út af. Ef rík-
isstjóm Steingríms á að eiga von
um að verða sett á fyrir veturinn
verður að skapa henni annað
bakland en það sérfræðingastóð
sem nú virðist öllu ráða. Stuðn-
ingsfólk ríkisstjórnarinnar er
orðið langþreytt á því að sjón-
armið vinstri fólks sjái ekki dags-
ins ljós. Framferði ráðherra
bendir alls ekki til þess að launa-
fólki verði sýnd önnur veiði en sú
sem fyrirfram er gefin og fram-
reidd af grátkórnum um „erfiða
stöðu þjóðarbúsins“.
Flokkur í vanda
Þetta skrifaði Alþýðublaðið
um stjómina almennt. Degi síðar
var svo vikið sérstaklega að stöðu
Alþýðuflokksins vegna þess að
skoðanakönnun hafði sýnt að
hann var orðinn minnstur hinna
grónu flokka og fylgi hans orðið
„sama sem ekki neitt“, meðan
Sjálfstæðisflokkurinn fitnar
„vegna stefnuleysis annarra
flokka“. Síðan segir leiðarahöf-
undur sem svo:
„Hvað hefur bragðist? Hvaða
augum lítur kjósandi á stefnu
jafnaðarmannaflokksins? Er það
kannski svo að það sem stendur
upp úr era „hreinsanir" ráðherra
í kerfinu, sem fram að þessu hafa
verið kenndar við Sjálfstæðis-
flokkinn og þýkir þá kjósendum
allt eins gáfulegt að kjósa Sjálf -
stæðisflokkinn beint... Þverstæð-
ur í málfutningi Alþýðuflokksins
eru tölverðar. Flokkurinn hefur á
síðari áram stólað á að formaður-.
inn rífi upp fylgi með uppákom-
um ámóta og 100 fundaferðum
um landið. Það er þó eðlilegra að
flokksfólk og áhangendur teldu
vænlegra að jafnaðarstefnan
hefði fastari hljómgrunn. Sósí-
aldemókratísk hugsjón er hljóm-
fegurri en svo að rúmist fyrir í
einni persónu. Jafnvel þótt hún
sé að vestan".
Hér kennir ýmissa grasa: það
er jafnt skotið á Jón Baldvin sjálf-
an og oftrú manna á að funda- og
fjölmiðlaframkoma forystu-
manna ráði lífi flokka og dauða.
Ennfremur er minnst á gamlan og
nýjan vanda Alþýðuflokksins:
hvemig á hann að eignast þá sér-
stöðu sem gerir hann í vitund
manna að öðra en hjáleigu frá
höfuðbólinu, Sjálfstæðisflokkn-
um?
Skoðanaleysið
Hér er um giska fróðleg tilfinn-
ingaleg viðbrögð að ræða en varla
mikið meira en það. Síðan mætti
lengi við bæta ef menn vilja
leggja út af lánleysi stjórnar-
flokka og velgengni Sjálfstæðis-
flokksins um þesar mundir. Sú
útkoma staðfestir í fyrsta lagi
mikið minnisleysi almennings:
það tekur hann ekki nema hálft
ár að gleyma ráðleysi og reyndar
„stefnuleysi" Sjálfstæðisflokks-
ins sem hafði forystu í síðustu
stjórn. í annan stað hallast marg-
ir hinna óráðnu að Sjálfstæðis-
flokknum vegna þess að 'nann er
sú stærð sem fer með mikil völd
hvort sem hann er í stjórn eða
stjórnarandstöðu (og treysta þá
síður á valdlausar Kvennalista-
konur). í þriðja lagi getum við
ekki lokað augum fyrir því, að til
þess að „sjónarmið vinstri manna
sjái dagsins ljós“ í stjórnsýslu, þá
verða menn að vita hver þessi
sjónarmið era. Hér er átt við það,
að eftir að kratar og sósíalistar
hurfu (með mismunandi hraða)
frá sterkum útópisma (hugmynd-
um um allt öðravísi þjóðfélag),
þá hafa þeir týnt niður fram-
kvæði, ekki síst í öllu sem lýtur að
efnahagsmálum. Þeir era barasta
í því að bregðast við því sem upp
kemur í anda nokkuð svo upp-
burðarlítillar mannúðarstefnu,
sem er alltof oft með þeim svip að
það er sem hún biðjist afsökunar
á því að vera til. Það era hag-
skýrslutöffaramir til hægri sem
hasla mönnum völl í umræðunni,
ráða forsendum hennar. Ekki svo
að skilja: vissulega era vinstri-
sjónarmið til hér og þar í höfðum
manna og skrifum. En menn eiga
eftir að koma sér saman um þau
til frambúðar - orka manna fer
reyndar mestöll í það að stunda
pólitík sem „list hins mögulega“
sem á krepputímum verður í rík-
um mæli að lystarleysi hins
ómögulega. r„
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Utgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Möröur Árnason, Silja Aöalsteinsdóttir.
Fróttastjóri: Lúövík Geirsson.
Aðrir blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Elísabet
Brekkan, Guömundur Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttir ípr.), Jim
Smart (Ijósm.), Kristófer Svavarsson, Magnús H. Gíslason, Olafur
Gíslason, Páll Hannesson, SiguröurÁ. Friðþjófsson (umsjm. Nýs
Helgarblaðs), SævarGuðbjörnsson, ÞorfinnurÓmarsson(íþr.),
ÞrösturHaraidsson.
(Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
' Skrifstofu8tjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Augiýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Husmóðlr: Erla Lárusdóttir
Útbreið8lu-og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innhelmtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Rey kjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 80 kr.
Nýtt Helgarblað: 110 kr.
Áákrlftarverð á mánuði: 900 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVIUINN Fimmtudagur 6. apríl 1989