Þjóðviljinn - 07.04.1989, Blaðsíða 12

FJÖLSKYLDAN
SIGTRYGGUR
JÓNSSON
Makaval
Á ævinni kynnumst við mörg-
um einstaklingum af gagnstæðu
kyni, en hvað er það sem ræður
því að við löðumst að sumum og
sumum ekki, í leit okkar að
maka? Það eru ef til vill ekki til
neinar einhlítar skýringar á því,
en ýmislegt kemur þar til, sem
skoða má nánar. Oft hefur því
verið haldið fram, og ef til vill
ekki að ósekju, að við makaval
leitum við að einhverjum, sem
uppfyllir einhvern skort hjá okk-
ur sjálfum. Samkvæmt þeirri
kenningu getum við hugsað okk-
ur að veikur einstaklingur leiti
eftir sterkum einstaklingi og
öfugt, að sá sem sakni foreldris
leiti að foreldri, sá sem leitar
verndar, leiti að þeim sem geti
verndað og svo framvegis. En er
þetta svo? Leitum við meðvitað
að einhverjum einstaklingi eða er
makaval alger tilviljun? Fæstir
myndu viðurkenna að þeir hafi
leitað meðvitað að einhverjum
ákveðnum maka, eða maka með
ákveðna eiginleika. En þegar við
hugsum okkur betur um kemur
sennilega í ljós að flestir þeir, sem
eiga sér maka, finna ákveðna
þætti í fari hans, sem þeir treysta
á til uppfyllingar eigin ófullkom-
leika á einhverju sviði. Að því
tilskildu þó, að við séum ánægð
með makavalið.
Viltu vera me’m?
Þegar makaval á sér stað til-
tölulega snemma á ævinni, kem-
ur oft í ljós síðar, að þær þarfir
okkar, sem réðu makavalinu,
hafa breyst. Oft er þá um að ræða
að makarnir hafa vaxið hvor frá
öðrum, þroskast sinn í hvora átt-
ina, og eru hættir að uppfylla þær
þarfir, sem upphaflega var þörf
fyrir. Ef til vill erum við sjálf farin
að uppfylla þær þarfir, sem við
væntum frá makanum og hann er
ekki í stakk búinn að uppfylla þær
þarfir, sem komið hafa í staðinn.
Við slíkar aðstæður skapast oft
mikil spenna í sambandinu og ef
við gerum okkur ekki grein fyrir
ástæðum hennar, getur hún vald-
ið langvarandi erfiðleikum, rifr-
ildum og barlattu, sem getur leitt
til flótta eða skilnaðar. Ef við
hins vegar gerum okkur grein
fyrir því hvað er á ferðinni, kom-
umst við að raun um, að eina
leiðin til þess að bjarga samband-
inu, er að ræða saman um
breyttar þarfir, láta vita um þær
og gera kröfur. Með því móti ger-
um við okkur sjálf grein fyrir
þörfum okkar og látum maka
okkar vita um þær. Ef þetta leiðir
ekki til breytingar á sambandinu,
getum við verið komin í þá stöðu,
að skilnaður sé eina lausnin, til
þess að við getum lifað því lífi,
sem við viljum lifa. En þá er
skilnaður ekki flótti frá sam-
bandi, sem ekki er fullnægjandi,
heldur fyrsta skrefið í átt að því
lífi, em við teljum fullnægja
okkar eigin þörfum. Ef skilnaður
er flótti, án þess að við gerum
okkur grein fyrir hvað við viljum í
staðinn, er líklegt að við lendum í
samskonar sambandi aftur,
vegna þess sem ég ræddi í upp-
hafi, þ.e. að líklega er makaval
ekki tilvljanakennt. Fordæmi
fyrir því að fólk lendi aftur í sams-
konar eða svipuðu sambandi eru
því miður afskaplega mörg. Ann-
að, sem oft fylgir slíkum skilnaði,
er tilfinning fyrir því að samband--
ið hafi ekki verið fullþróað.
Spennan, sem fylgdi samband-
inu, hafi gengið mest út á útásetn-
ingar og baráttu um sigur, en
kröfur um hvað ætti að koma í
staðinn hafi skort.
Leiðin til að
vekja athygli
Ef við víkjum nú aftur að því
sem ég ætlaði að ræða um í upp-
hafi, þ.e. makavalinu sjálfu, er
ýmislegt annað, sem þar kemur
til. Eitt af því er til dæmis það, að
við notum margs konar leiðir til
þess að vekja athygli á okkur. í
því sambandi notum við aðra leið
gagnvart þeim, sem við erum að
„reyna“ við, en til dæmis
gagnvart foreldrum eða vinum.
Þegar við tölum við aðra einstak-
linga, búum við til „stöðu“ á milli
okkar og þess, sem við erum að
tala við. Til eru í meginatriðum
þrjár slíkar „stöður“, en fimm
leiðir að þeim. „Stöðurnar" eru:
jafnréttisstaða, við hærri, hann/
hún lægri, og við lægri, hann/hún
Þeir sem hafa áhuga á að fræðast um eitthvert
ákveöið efni varðandi fjölskylduna geta skrifað.
Merkið umslagið: Fjölskyidan; Nýtt Helgarblað,
Þjóðviljanum, Síðumúla 6, Reykjavík.
—----------------------------------------1
Leitum við meðvitað að einhvetjum einstaklingi eða er makaval algjör
tilviljun?
hærri. í öllum samskiptum ein-
staklinga er einhver þessara
„staða" uppi á teningnum og það
sem meira er, við búum þær til.
Annað hvort meðvitað eða óm-
eðvitað. Annað hvort með því að
vera gerandi eða með því að vera
samþykkjandi. Stundum undir-
búum við þær með fyrirvara, eins
og til dæmis ef við ætlum að biðja
um eitthvað eða krefjast einhvers
og væntum mótspyrnu. Oft gerist
þetta þó meir eða minna ómeð-
vitað og fer eftir sjálfstrausti okk-
ar og sjálfsmynd. Leiðirnar fimm
að þessum „stöðum" eru: að tala
beint til viðkomandi og á jafn-
réttisgrundvelli, að hækka sig
með því að gera lítið úr sjálfum
sér, og hækka hinn aðilann með
því að gera meira úr honum og að
lækka hinn aðilann með því að
tala niður til hans. Þegar við
erum að „reyna“ við einhvem,
notum við einhverja af þessum
leiðum. Allt eftir því hvort við
veljum að leggja áherslu á okkur
sjálf eða hinn aðilann. Eftir því
hvort við veljum að leggja
áherslu á eigin ágæti eða ágæti
hins aðilans. Skyldum við alltaf
nota sömu leiðina? Skyldi sú leið
henta öllum mótaðilum? Eða er
það einmitt þess vegna, sem mak-
aval er ekki tilviljanakennt, þ.e.
við löðumst ekki að þeim, sem
ekki laðast að þeirri sjálfsmynd,
sem við sýnum út á við? Hvaða
aðferð notar þú lesandi góður?
Sýnir þú eigin styrk, eða leggur
þú áherslu á styrk hins aðilans?
Eða gerir þú kröfur um jafnrétti,
þar sem bæði er leyfilegt að vera
sterkur og veikur, allt eftir því
hverjar þarfirnar eru hverju
sinni? Má mótaðilinn einnig sýna
hvorttveggja, eða á hann aðeins
að vera annað hvort?
AUGLÝSINGAR
íslenska játnhlendlfélagiðhf.
Styrkur til háskólanáms
íslenska járnblendifélagið hf. hyggst styrkja
rannsóknir og nám til meistara- eða doktors-
prófs við Tækniháskólann í Þrándheimi sem
hefjist á komandi hausti.
í boði eru rannsóknaverkefni á fræðisviðum er
tengjast framleiðslu og vinnslu járnmálma.
Verkefnin verða unnin í tengslum við
rannsóknarsamvinnu Háskóla íslands og ís-
lenska járnblendifélagsins.
Umsækjendur skulu hafa lokið háskólaprófi í
einhverri grein raunvísinda eða verkfræði.
Nánari upplýsingar veita dr. Jón Hálfdánarson,
íslenska járnblendifélaginu hf., síma 93-13344
og dr. Þorsteinn I. Sigfússon, Háskóla íslands,
síma 91-694800.
Orlofshús
Starf sman nafélagsi ns
Sóknar
Orlofshús Starfsmannafélagsins Sóknar verða
leigð til félagsmanna sem hér segir: orlofstími
frá 1. maí til 30. september. Umsóknum verður
veitt móttaka frá 10. apríl til 21. apríl.
Orlofshúsin eru á eftirtöldþm stöðum: Húsafelli,
Svignaskarði, Ölfusborgum, lllugastöðum og
íbúð á AkureyrL Innritun fer fram á skrifstofu
Sóknar, Skipholti 50a og í símum 681150 og
681876.
Stjórnin
AUGLÝSINGAR
AUGLÝSINGAR
DAGSBRUN

Orðsending
Tekið verður á móti umsóknum um dvöl í orlofs-
húsum félagsins í sumar frá og með mánudeg-
inum 10. apríl 1989 á skrifstofu félagsins að
Lindargötu 9. Þeir sem ekki hafa áður dvalið í
húsunum ganga fyrir með úthlutun til og með
17. apríl.
Húsin eru: 5 hús í Ölfusborgum
2 hús í Svignaskarði
1 hús í Vatnsfirði
2 hús á lllugastöðum
2 íbúðir á Akureyri
1 hús að Vatni í Skagafirði
Vikuleigan er kr. 7.000 nema að Vatni kr.
10.000 og skal greiðast við pöntun.
Allt mömmu að kenna -
móðirin í veldi feðra
Laugardagskaffi með fyrirlestraröð Helgu Sig-
urjónsdóttur hefst í Hlaðvarpanum laugardag-
inn 8. apríl kl. 11 f.h.
Ný fótaaðgerðastofa
Veiti almenna fótsnyrtingu, fjarlægi líkþorn,
meðhöndla inngrónar neglur, fótanudd.
Guðríður Jóelsdóttir, med. fótaaðgerða-
sérfræðingur
Borgartúni 31, 2. hæð t.h., sími 623501
íSqil Fjórðungssjúkrahúsið
á Akureyri
Staða yfirlæknis við Fæðinga- og kvensjúk-
i dómadeild sjúkrahússins er laus til umsóknar.
; Staðan er laus strax eða síðar eftir samkomu-
lagi.
Umsóknarfrestur er til 21. apríl 1989.
Umsóknir ásamt upplýsingum um nám og fyrri
störf sendist framkvæmdastjóra sjúkrahússins,
Halldóri Jónssyni, sem einnig veitir nánari upp-
lýsingar.
Stjórn Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri
Fjórðungssjúkrahúsið
á Akureyri
Hjúkrunarfræðingar!
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri óskar að ráða
deildarstjóra á 20 rúma Lyflækningadeild frá
1. maí nk. í a.m.k. eitt ár. Einnig hjúkrunar-
fræðing í K I stöðu.
Á deildinni fer fram hjúkrun sjúklinga með
hjarta-, æða- og lungnasjúkdóma, auk al-
mennrar lyflækningahjúkrunar.
Hjúkrunin er í formi hóphjúkrunar og byggir á
markvissri upplýsingasöfnun, áætlanagerð,
framkvæmd og mati.
Nemendur í hjúkrunarfræði við Háskólann á Ak-
ureyri og sjúkraliðanemar frá Verkmenntaskól-
anum á Akureyri fá verklegt nám á deildinni.
Allar nánari upplýsingar gefur hjúkrunarfram-
kvæmdarstjóri Sonja Sveinsdóttir í síma 96-
22100 kl. 13.00-14.00 virka daga.