Þjóðviljinn - 12.04.1989, Blaðsíða 3

FRÉTTIR
Hrefna
Veiðar verði
heimilaðar
Þingmennirnir Sighvatur
Björgvinsson og Skúli Alexand-
ersson hafa lagt fram tillögu á Al-
þingi þar sem skorað er á sjávar-
útvegsráðherra að heimila tak-
markaðar veiðar á hrefnu á kom-
andi sumri. Veiðarnar verði
stundaðar undir umsjón Haf-
rannsóknastofnunar, til að hægt
verði að meta ástand og stærð
stofnsins og leggja grundvöll að
hagnýtingu hans í atvinnuskyni.
Allar veiðar á hrefnu hafa ver-
ið bannaðar síðustu árin, m.a.
vegna ótta um að stofninn væri í
hættu. Flutningsmenn telja að
ástæðulaust sé að halda þeim sem
eiga afkomu sína undir hrefnu-
veiðum í frekari óvissu um fram-
tíð veiðanna. -Ig.
Síldarvinnslan hf
11 miljónir
íhagnað
FinnbogiJcmsson: Góðu
starfsfólki til sjós og
lands að þakka. Nettó
fjármagnskostnaður 201
miljón króna
Um 11 mi|jóna króna hagnaður
varð á rekstri Síldarvinnslunnar
hf. í Neskaupstað 1988 og þar af
var hagnaður af útgerð um 2 milj-
ónir og af vinnslu um 9 miljónir
króna. Þetta kom fram á aðal-
fundi félagsins sem haldinn var á
laugardaginn.
Að sögn Finnboga Jónssonar
framkvæmdastjóra Síldarvinnsl-
unnar hf. er þetta einkum að
þakka góðu starfsfólki fyrir-
tæksins til sjós og lands. Útflutn-
ingstekjur félagsins 1988 námu
samtals 1507 miljónum króna og
að meðtöldum innlögðum afla frá
eigin skipum nam heildarvelta
ársins um 1920 miljónum króna
sem 33% aukning frá 1987.
Hagnaður fyrir afskriftir og fjár-
magnsgjöld var 302 miljónir, af-
skriftir námu 90 miljónum og
fjármagnskostnaður 201 miljón
króna nettó. Fjármunamyndun í
rekstri nam 167 miljónum, bók-
fært eigið fé var í árslok neikvætt
um 30 miljónir króna en endur-
metið raunverulegt eigið fé fé-
lagsins er talið nema um 500 milj-
ónum króna.
Síldarvinnslan hf. gerir út 5
skip, 3 skuttogara og 2 loðnuskip
en annað þeirra er einnig gert út
sem hálffrystitogari. Félagið rek-
ur frystihús, saltfisk- og skreiðar-
verkun, skreiðarverkun og loðn-
uverksmiðju auk dráttarbrautar.
Um 450 manns voru að meðaltali
á launaskrá félagsins í fyrra og
námu heildarlaunagreiðslur þess
um 533 miljónum króna. -grh
BHMR
Styttist í samninga?
Margt bendir til að samningar náist innan skamms í deilum BHMR og ríkisins. Hjálparþar
hvoru tveggja til, þrýstingur verkfalla BHMR-félaganna og tiltölulega slœm áróðursstaða
BHMR. Líklegasta niðurstaðan er að samið verði um laun á BSRB-nótunum, en ríkið komi
verulega til móts við BHMR íýmsum réttindamálum. Það leiðirsíðan til hœkkandi launa
Samninganefndir BHMR og
ríkisins mættust á samninga-
fundi í Rúgbrauðsgerðinni
klukkan þrjú i gær til að ræða
nýjar hugmyndir BHMR um
þriggja ára samning. Indriði H.
Þorláksson formaður samninga-
nefndar ríkisins hafði reyndar
þegar lýst því yfir fyrir fundinn
að launaliðurinn í samningstil-
boði BHMR sé það hár að um
hann geti ekki náðst samkomu-
lag. Rflrið geti ekki samið við
hluta sinna starfsmanna, þ.e.
BHMR-félaga um mikið hærri
laun en þegar hefur verið um
samið við BSRB. Páll Halldórs-
son formaður BHMR hefur lýst
því yfir að nú sé fyrst kominn al-
vöruskriður á samningaviðræð-
urnar, en það er nokkuð Ijóst að
BHMR verður að sætta sig við
alilægri kauphækkanir en þeir
hafa gert kröfur til.
Veik
baráttustaða
Almennt er talið að staða
BHMR í yfirstandandi viðræðum
sé fremur veik, verkfall þeirra
hafi ekki nægan kraft til að knýja
fram þær kröfur sem forystu-
menn samtakanna hafa gefið í
skyn að ekki verði haggað frá. Þá
hafa yfirlýsingar þeirra um að
samningar BSRB séu klénir ekki
aukið stuðning við þá innan
verkalýðshreyfingarinnar al-
mennt, en innan ASÍ hefur
löngum verið landlæg einhvers
konar andúð á „mennta- og skrif-
stofuliði sem aldrei hefur difið
hendi í kalt vatn“ og er sí-
heimtandi meiri laun, gott ef ekki
fyrir neina vinnu. Samstaða með
BHMR innan verkalýðshreyfing-
arinnar er því sennilega af heldur
skornum skammti og skilningur
með kröfum þeirra sömuleiðis.
BHMR er því eðlilega í nokkurri
vörn á meðan menn tregðast við
að meta menntun þeirra og hugs-
anlega ábyrgð til fjár. Þó sam-
heldni innan verkfallsfélaga
BHMR sé talin góð, verður ekki
fram hjá því litið að nokkur hluti
kennara innan HÍK hefði viljað
halda öðru vísi á málum. Þeir
hefðu fremur kosið að efna til
samflots með KÍ og jafnvel Félagi
háskólakennara, enda telja þeir
að þessi félög eigi mun meira
sameiginlegt en önnur félög
BHMR. Þá hélt ríkið áfram við-
ræðum við KÍ í gær og kann það
að verða til að þrýsta á BHMR til
að semja. KÍ hefur heitið sam-
stöðu við HÍK í verkfallinu, en ef
sú samstaða bregst og KÍ semur á
undan HÍK eru margir sem telja
að sameiningarhugmyndir þess-
ara félaga séu endanlega úti.
Lausnin?
í yfirstandandi viðræðum gæti
hins vegar náðst niðurstaða sem
báðir aðilar geta sætt sig við.
BHMR fellur frá launakröfum
umfram BSRB samningana en
fær á móti ýmsar leiðréttingar og
viðurkenningu á menntunarstigi
í BRENNIDEPLI
og ábyrgð. Þessi atriði komi til
leiðréttingar á lengri tíma og gæti
því þriggja ára ramminn verið tal-
inn hæfilegur. Með hliðsjón af
þeim þrýstingi sem verkfall
BHMR skapar, (kennaraverkfall
og verkfall dýralækna sem kemur
í veg fyrir alla slátrun í sláturhús-
um t.d.) og svo þá slæmu áróð-
ursstöðu sem BHMR virðist vera
eru taldar verulegar líkur á að
samningar náist innan skamms.
En hverjar voru hugmyndir þær
sem BHMR lagði fram til um-
ræðu?
Yfirgripsnriklar
breytingar
Þær eru í grófum dráttum þær
að samningstíminn verði þrjú ár
og gildi samningurinn frá 1. janú-
ar 1989 til loka árs 1991. Á sam-
ingstímanum verði í gildi rauð
strik, sem veiti rétt til skoðunar
og leiðréttingar kaupmáttarþró-
unar á þriggja mánaða fresti og
veiti rétt til uppsagnar samnings-
ins. Þó gerðar séu kröfur um að
lágmarkslaun hækki strax og
verði 70 þúsund krónur fyrir
BHMR-félaga nteð BA-próf er
gert ráð fyrir að aðrir liðir náist
fram á lengri tíma. Litið er á
lengd samningstímans sem nokk-
urs konar málamiðlunartilraun af
hálfu BHMR, en margir eru
þeirrar skoðunar að félagið sé
komið í nokkuð þrönga stöðu,
sérstaklega með tilliti til harðra
yfirlýsinga forystumanna
BHMR. Á hitt er svo að líta að
hugmyndir BllMR gera ráð fyrir
svo yfirgripsmiklum breytingum
að þeim yrði vart komið í fram-
kvæmd nema á lengri tíma.
Tillögur þær sem BHMR lagði
fyrir samninganefnd ríkisins í gær
voru, auk þess sem þegar er til-
greint þessar helstar: Náms- og
starfsmatskerfi verði endurskoð-
að þannig að menntun, sérhæfing
og ábyrgð komi fram í launum og
þetta nýja kerfi verði að fullu
komið til framkvæmda fyrir lok
samningstímans. Lágmarkslaun
fyrir starfsmenn með BA-próf
hækki strax í 70 þúsund krónur og
lágmarkslaun starfsmanna með
MA-próf hækki sem nemi fimm
launaflokkum.
Framhaldsmenntun á há-
skólastigi verði metin í hlutfalli
við annað nám, jafnvel þó henni
sé ekki lokið með formlegum
hætti og þak á menntunarstigum
til launa verði afnumið. Samið
verði um sérstakt punktakerfi,
þar sem tekið er tillit til faglegrar,
fjármálalegrar- og stjórnunar-
legrar ábyrgðar. Prófaldurskerf-
ið verði endurbætt í áföngum, en
lágmarksþrep vegna lífaldurs
verði ákveðin strax, þannig að 30
ára lífaldur gefi rétt til 6. þreps,
40 ára lífaldur gefi rétt til 7. þreps
og menn nái 8. þrepi séu þeir
fimmtugir.
Kröfur eru um endurbætur á
endurmenntunarkerfinu og
tryggingum. Loks eru kröfur sem
tekið er fram að séu ekki samn-
ingsatriði. Taka þær til breytinga
á reglugerðarákvæði um réttindi í
sambandi við barnsburðarleyfi
og lífeyrissjóðamál og krafa er
gerð um fullan samnings- og
verkfallsrétt. Þar mun átt við lið-
kun á þeim rétti frá því sem nú er,
en sem kunnugt er verða félög
BHMR að ákveða verkfall nán-
ast heilum mánuði áður en það
kemur til framkvæmda og geta
ekki blásið það af, hafi ákvörðun
verið tekin á annað borð. Loks er
gerð krafa um átak í dagvistun-
armálum. Gera BHMR menn
ráð fyrir því að samið verði um
nánari tímasetningar og útfærslur
efnisatriða við ríkið.
Sem fyrr segir er líklegasta nið-
urstaðan sú að sorfinn verði
broddurinn af launakröfunum en
komið verði á móts við aðrar
kröfur. í hvaða formi það verður,
kemur hins vegar fyrst í ljós þegar
samningar hafa verið undirritað-
ir. -phh
Vinnumarkaður
Tvö prósent atvinnuleysi
Hœstu tölurlengi, en helmingi lœgri en íspá Verslunarráðs
Um 2500 manns voru atvinnu-
lausir að meðaltali í mars
samkvæmt tölum frá félagsmála-
ráðuneytinu. Þetta telst vera 2%
atvinnuleysi, og er hæsta tala
fyrir mars síðan tekin var upp ný
viðmiðun 1975.
Þrjá fyrstu mánuði ársins telj-
ast atvinnuleysisdagar samtals
175 þúsund, sem jafngildir 2700
manns á skrá allan tímann. Þenn-
an fyrsta ársfjórðung var helm-
ingi meira atvinnuleysi hér en að
meðaltali undanfarin þrjú ár á
sama tíma, um 2% af mannafla á
vinnumarkaði á móti 1%. Síðasta
ár taldist atvinnuleysi í mars að-
eins 0,8% sem er varla marktækt
vegna óvenjulegrar þenslu.
I yfirliti vinnumálaskrifstofu
félagsmálaráðuneytisins segir að
atvinnustig í mars hafi haldist nær
óbreytt frá febrúar miðað við
landið allt. Hinsvegar hafi orðið
talsverðar breytingar milli
landshluta, þannig að atvinnu-
leysi eykst í Reykjavík og ná-
grenni en dregur úr því á lands-
byggðinni, einkum á Suðurnesj-
um og Suðurlandi.
Atvinnuleysi helmingi meira
en í meðal-mars, en sjávarafli
betri en oftast, - þetta gefur til
kynna, segir í yfirliti skrifstofunn-
ar, að „atvinnuleysið nú sé af öðr-
um toga spunnið en venkulega á
þessum árstíma. Samfelld fjölgun
atvinnuleysisdaga á höfuðborg-
arsvæðinu frá áramótum sýnir að
samdráttur í þjónustugreinum á
hér verulegan hlut að máli. Sömu
þróunar gætir víða á landsbyggð-
mm.
Þess er að lokum skylt að geta
að þrátt fyrir háar atvinnuleysis-
tölur afsannar ástandið ýmsar
þær hrakspár sem voru í tísku um
og eftir áramótin. Tölur ráðu-
neytisins eru þannig helmingi
lægri en Vilhjálmur Egilsson hag-
fræðingur hjá Verslunarráðinu
og varaþingmaður Sjálfstæðis-
flokksins setti fram á spástefnu
26. janúar, en þar spáði hann
6000 atvinnuleysingjum í
marsmánuði.
ITT
Sjónvarpstæki
fjárfestíng i gæöum
[JNOkVC^p’
HÆLi og FRYSTISKÁPAR
Ótrulegt verð
útttúM en
Mlðvikudagur 12. apríl 1989 ÞJÖÐVILJINN - SÍÐA 3