Þjóðviljinn - 12.04.1989, Blaðsíða 8

SJAVARUTVEGUR
Norræn samstarfsáætlun
um sjávarútvegsmál
Norrænt samstarf á sviði
sjávarútvegsmála var í fyrstu
fólgið í samskiptum á milli yfir-
valda og atvinnulífs í hinum ein-
stöku löndum við ýmiss tækifæri
og á vettvangi Norrænu fiski-
málaráðstefnunnar. Síðan hófst
formlegt samstarf í Norræna sam-
starfshópnum fyrir sjávarútvegs-
mál og í Embættismannanefnd-
inni um sjávarútvegsmál.
Norrœna fiski-
málaráðstefnan
Fyrsta nærræna fiskimálaráð-
stefnan var haldin í Hindsgavl í
Danmörku árið 1949. f upphafi.
var ráðstefnan haldin á hverju
ári, en síðar annað hvert ár. Þátt-
takendur eru sjávarútvegsráð-
herrar Norðurlandanna og full-
trúar sjávarútvegsráðuneytanna,
samtaka í sjávarútvegi, fisksölu-
aðila, fiskiðnaðar og rannsókna-
stofnana. Fjallað hefur verið um
fjölda mismunandi málefna er
snerta sjávarútveg og fiskvinnslu.
Norrœni samstarfs-
hópurinn fyrir
sjávarútvegsmál
Samkvæmt tillögu 10. þings
Norðurlandaráðs komu ríkis-
stjórnir Norðurlandanna á fót
föstum samstarfshóp fyrir mál er
varða sjávarútveg og fiskiðnað.
Tilhögun og starfssvið stofnunar-
innar voru rædd og samþykkt á
Norrænu fiskimálaráðstefnunni í
Þrándheimi í ágúst 1962. Starfs-
hópnum var ætlað að fylgjast
með þróun í sjávarútvegi og fást
við ýmiss vandamál, sem tengjast
fiskveiðum einstakra Norður-
landa eða viðskiptum þeirra sín í
milli og móta afstöðu gagnvart
öðrum löndum um þessi mál.
Fyrsti fundur hópsins var í Kaup-
mannahöfn, 14. janúar 1963 og
síðan hafa fundir verið með hálfs
árs millibili.
Stofnun ráðherranefndarinnar
(1971), skrifstofu ráðherranefnd-
arinnar (1973) og embættis-
mannanefnda á vegum ráðherra-
nefndarinnar hefur skapað aukna
möguleika á norrænu samstarfi.
Norræn embættis-
mannanefnd
um sjávarútvegsmál
Norræna ráðherranefndin
stofnaði Embættismannanefnd-
ina um sjávarútvegsmál 18. des-
ember 1985. Fyrsti fundurnefnd-
arinnar var haldinn 17. ágúst
1986 á Akureyri.
Embættismannanefndin hefur
stofnað til og eflt samstarf á sviði
fiskeldis. Nú er verið að taka
tækniþróun í sjávarútvegi og
vinnslu með í samstarfsáætlunina
með það fyrir augum að auka
verðmæti framleiðslunnar.
Nefndin hefur auk þessa fjallað
um fiskstofna og umhverfismál.
Nefndin hefur látið taka saman
yfirlit yfir rannsóknir, er gerðar
hafa verið á Norðurlöndunum á
sviði sjávarútvegs og fiskvinnslu.
Samkvæmt ákvörðun ráð-
herranefndarinnar var embættis-
mannanefndin gerð ábyrg fyrir
norrænu samstarfi um sjávar-
spendýr. Það var gert að ósk
Norrænu embættismannanefnd-
arinnar um umhverfismál og í
samráði við hana. Samstarfið er
ekki komið í fastar skorður, en
oftast hefur verið reynt að leysa
einstök mál heima fyrir í sam-
ræmi við norræn langtímasjónar-
mið um ábyrga nýtingu auðlinda
sjávar.
Á vegum embættismanna-
nefndarinnar hefur jafnframt
starfað sérstakur starfshópur um
fiskeldismál, sem framkvæmir
faglegt mat og röðun á umsókn-
um til verkefna í fiskeldi.
Grundvöllur
og markmið
rannsókna-
samstarfs
Norrænt samstarf á þessu sviði,
sem öðrum, byggist á Helsing-
forssáttmálanum frá 1962
(endurskoðaður 1971). Á grund-
velli hans fer fram samvinna um
ótal mál með það meginmar-
kmið, að nýta auðlindir landanna
skynsamlega og að leysa sam-
eiginleg vandamál. Auk þess er
reynt að samræma afstöðu og
koma á framfæri sameiginlegum
norrænum sjónarmiðum og fá
með því móti meiri hljómgrunn
og víðtækari áhrif.
Efling norrænnar samvinnu
hefur mikla þýðingu í sjávarút-
vegi. í því sambandi má nefna
nýtingu fjölda fiskstofna, ört vax-
andi fiskeldi, og þörf fyrir aukna
verðmætasköpun í fiskiðnaði,
m.a. með markaðsrannsóknum.
Aukin mengun í hafi og ósöltu
vatni og tilkoma innri markaðar
Evrópubandalagsins hafa jafn-
framt mikla þýðingu fyrir sjávar-
útveg.
Á fundum norrænu sjávarút-
vegsráðherranna á Akureyri,
1986 og nú síðast í Ábo, í des-
ember 1987 sendu ráðherrarnir
frá sér sameiginlega yfirlýsingu
gegn losun skaðlegra efna og
brennslu úrgangs á hafi úti. Þar
kom jafnframt skýrt fram, að
jafnvægi lífríkis í hafi, vötnum og
ám er nauðsynleg forsenda á-
framhaldandi fiskveiða.
Ríkisstjórnir Norðurlandanna
hafa á líkum nótum tekið undir
tillögur Alheimsnefndar um-
hverfis- og þróunarmála frá 1987
um ábyrga nýtingu auðlinda og
eflingu hagvaxtar með tilliti til
umhverfisins. Við stefnumótun
um byggða- og atvinnumál þarf
að taka tillit til stöðu kvenna í
sjávarplássum og kvenna sem
starfa við sjávarútveg. í hverju
landi fyrir sig er verið að finna út
hvar og hvernig tillögurnar geti
komist í framkvæmd.
Ráðherranefndin álítur mikil-
vægt, að um þessi mál verði fjall-
að og að samvinnuna um
sjávarútvegsmál megi og eigi að
skoða í ljósi þeirra.
Á grundvelli ofanskráðs álítur
ráðherranefndin að sérstök þörf
sé á að hefjast handa um:
• að ýta undir rannsóknir á sam-
spili fiskstofna, samspili
þeirra við stofna sjávarspen-
dýra og umhverfið í sjónum
bæði með nýtingu til neyslu og
líftækni að leiðarljósi.
# að nýta fyrirliggjandi þekk-
ingu um mengun sjávar og ó-
saltra vatna til að meta af-
leiðingarnar fyrir fiska og
sjávarspendýr og að reyna að
meta hættuna á erfðamengun
og bregðast við henni.
• að efla skoðanaskipti og
leitast við að samstilla viðhorf
til mála á alþjóðavettvangi er
varða nýtingu náttúruauð-
linda.
• að efla rannsóknir á sviði fi-
skeldis með áframhaldandi
þróun og vöxt fyrir augum.
# að þróa hagkvæma veiðitækni
t.d. með því að finna upp ný
veiðarfæri eða nýjar veiðiað-
íerðir.
# að auka sölu sjávarafurða
með skipulegri upplýsinga-
söfnun um alþjóðleg mark-
aðsmál.
Ráðherranefndin telur einnig
ástæðu til að efla samstarfið á
sviðum er ekki varða auðlindirn-
ar. Þar skal sérstaklega bent á
eftirfarandi:
Vinnuumhverfi og öryggismál
eru mikilvæg í þessari atvinnu-
grein vegna hárrar slysatíðni og
er þörf á átaki til að bæta aðstöðu
og fyrirbyggja vinnuslys.
Bœtt vinnuumhverfi er jafn-
framt nauðsyniegt fyrir eflingu
jafnréttis í greininni.
Menntun í sjávarútvegi. Komið
hefur verið á fót auknum tengsl-
um og upplýsingamiðlun milli
menntastofnana með þriggja ára
norrænu samstarfsverkefni. Þar
eð áframhaldandi þróun atvinnu-
greinarinnar mun gera breyttar
kröfur til menntunar þykir eðli-
legt að efla þessa samvinnu enn
frekar og jafnframt að nýta
menntun til að auka jafnrétti.
Markaðsmál. Tilkoma innri
markaðar Evrópubandalagsins,
fríverslun með fisk innan EFTA
og Viðskiptasvæðis Evrópu
(EES) getur allt haft veruleg
áhrif.
Breyttar markaðsaðstæður
gera auknar kröfur til upplýs-
ingastreymis, samráðs og stjórn-
unar framboðs. Sjávarútvegur-
inn verður að leggja sitt af mörk-
um til þeirrar samstarfsáætlunar
Norðurlanda, er varðar samein-
ingu Evrópu.
Tengsl við heilsufar. Hafa ber í
huga að fiskveiðar eru ekki að-
eins fjárhagslega mikilvægar
heldur geta þær einnig verið vett-
vangur heilnæmrar útivistar. í
þessu sambandi eru möguleikar á
norrænu samstarfi um bætta að-
stöðu til veiða við strendur og
stöðuvötn með heilsubót og
yndisauka að leiðarljósi. Á svæð-
um þar sem sjávarútvegur er
mikilvæg atvinnugrein gegna að-
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN