Þjóðviljinn - 26.04.1989, Qupperneq 5
VIPHORF
Díalektísk hamskipti
„Ég sá hvernig frétt breyttist í
sannleika. Og Prímos hafði
hlotið nýjan titil: „hinn voldugi
konungur vor“. Seinna, því von-
lausara sem stríðið varð, þurftu
menn að titla hann „hinn
allravoldugasti konungur vor“.
Endurnýjunin hefur sinn tilgang,
sagði Panþóos. Segi maður
eitthvað nógu oft trúir maður því
að lokum.“
(Kassandra eftir Christa Wolf)
Hver er reynslan af þátttöku
Alþýðubandalagsins í núverandi
ríkisstjórn? Erfitt finnst mér að
taka undir þá sjálfsánægju sem
víða kemur fram, fremur vakna
spurningar hvort flokkurinn sé
endanlega dauður sem sjálfstæð
eining. Hvort stefna flokksins og
samþykktir hafi týnst í skjölum
fjármálaráðuneytisins.
Frá því gengið var til stjórnar-
samstarfs hefur stefna ríkis-
stjórnarinnar verið stefna flokks-
ins. Viðkvæðið er: Við erum ekki
ein í ríkisstjórn, við þurfum að
fara milliveg. En hvernig á að fá
þrýsting til að ganga lengra en
hinir mest hægfara ef stefnunni er
stungið undir stól? Hvar á að fá
styrk til að sækja fram þegar hinir
baráttufúsu eru úthrópaðir
skemmdarverkamenn. Ansierég
hrædd um að ekki einungis Al-
þýðubandalagið heldur og verka-
lýðshreyfingin í heild eigi eftir að
gjalda fyrir það hvernig haldið
hefur verið á málum.
í Pjóðviljanutn þann 22. apríl
er lýst miklum fögnuði vegna
BSRB-samningsins sem sam-
þykktur var af yfirgnæfandi
meirihluta félaga BSRB. Leið-
arahöfundur Þjóðviljans telur
samninginn hafa mótast af launa-
stefnu Alþýðubandalagsins,
undir það tekur fjármálaráðherra
í sama blaði. Pað er ekki úr vegi
að rifja upp nýlegar samþykktir
flokksins varðandi kjaramál.
Síðastliðið vor lögðu þing-
menn flokksins fram þingsálykt-
unartillögu þar sem lagt var til að
lágmarksdagvinnulaun yrðu 45-
55 þúsund kr. á mánuði. Ekki
hefur framfærslukostnaður lækk-
að á árinu sem liðið er. í lok fe-
brúar sl. sendi verkalýðsmálaráð
flokksins frá sér samþykkt þar
sem hvatt er til baráttu fyrir
endurheimt kaupmáttar eins og
hann var í júní 1988, fyrir 50 þús-
und kr. lágmarkslaunum, fullum
verðbótum á laun og tryggri at-
vinnu. Ekki er hægt að segja að
þessar samþykktir hafi mótað af-
stöðu fjármálaráðuneytisins í
samningaviðræðum við opinbera
starfsmenn.
Tvennt er jákvætt við samn-
inga BSRB. Þeir færa hinum
lægst launuðu mest og taka mið af
lífaldri en ekki starfsaldri við
röðun í launaþrep. Petta kemur
einkum konum til góða sem fara
út á vinnumarkað eftir margra
ára starf við barnauppeldi og
heimilishald. Pað er ekki samn-
inganefnd ríkisins að þakka að
þetta náðist fram, heldur náðist
þetta þrátt fyrir andstöðu henn-
ar. Vert er að minna á að strax í
febrúar komu yfirlýsingar frá
fjármálaráðuneytinu þess efnis
að ekki yrði samið um meiri
kaupmátt en fyrsta ársfjórðungs
1989. Samningur BSRB nær því
ekki, fyrst og fremst vegna allra
þeirra hækkana sem dunið hafa
yfir að undanförnu. Samningur-
inn nær ekki að vinna upp þá
kaupmáttarrýrnun og kjarask-
erðingar sem við höfum búið við
frá síðasta vori. Og það sem verst
er, í samningnum er engin kaup-
máttartrygging. Kröfurþess efnis
voru settar fram en náðust ekki
vegna andstöðu fjármálaráðu-
neytisins.
Ríkisstjórnin hafði alla mögu-
leika á að ganga til samninga
verkalýðshreyfingunni í hag,
Birna Þórðardóttir skrifar
henni var í lófa lagið að ganga að
grundvallarkröfu verkalýðs-
hreyfingarinnar um fulla verð-
tryggingu. Hún kaus að gera það
ekki.
Reynslan af
stjórninni
Við ríkisstjórnarþátttöku Al-
þýðubandalagsins gullu margvís-
legar heitstrengingar. Tryggja
sér hag í því að ala enn frekar á
þessari sundrungu. En nú heyrist
dylgjað um andstæða hagsmuni
opinberra starfsmanna og félaga
ASÍ. Háskólamenntaðir nkis-
starfsmenn eru gerðir tortryggi-
legir og jafnvel örlar á mennta-
mannahatrinu sem nýtist vel þeg-
ar finna þarf óvin. Það eru fleiri
en ofsatrúarmenn komeinisinna
sem þarfnast óvina til að breiða
yfir eigin vanhæfni. Breiddur er
sem unnin eru á vegum ríkisins.
Það varðar ekki einungis fræðslu-
og uppeldisstörf, heldur marg-
þáttuð rannsókna- og vísinda-
störf, ekki síst fyrir undirstöðuat-
vinnuvegi landsmanna.
Ákvörðun fjármálaráðherra
að skerða launagreiðslur til
þeirra sem boðað höfðu verkfall
kom eins og köld gusa yfir marga
félaga Alþýðubandalagsins. Þeg-
ar fjármálaráðherrann Albert
„Ríkisstjórnin hafði alla möguleika á að
ganga til samninga verkalýðshreyfingunni í
hag, henni var í lófa lagið að ganga að
grundvallarkröfuverkalýðshreyfingarinnar
umfulla verðtryggingu. Hún kaus að geraþað
ekki“
átti atvinnu, bæta hag launafólks
og auka félagslega þjónustu.
í atvinnuuppbyggingu hefur
lítið breyst og eru ýmsir stuðn-
ingsmenn stjórnarsamstarfsins
langþreyttir á biðinni, sérlega á
landsbyggðinni þar sem fegurst
fyrirheitin voru gefin.
Undanfarna mánuði hefur
hagur launafólks versnað. Frá ág-
ústlokum til aprílbyrjunar rýrn-
aði kaupmáttur kauptaxta um 7-
8%. Frá áramótum hefur gengið
sigið um 10% og veldur það um
4% hækkun á framfærsluvísitölu.
Þann 1. mars hækkuðu landbún-
aðarvörur um 10% að jafnaði.
Um síðustu mánaðamót hækk-
uðu dagvistargjöld um 23%, það
þýðir 1100 kr. hækkun hjá for-
gangshópum en rúmlega 3000 kr.
hækkun hjá öðrum. Búast má við
að álögð gjöld sveitarfélaga muni
hækka um 20% eða jafnvel meira
á þessu ári. Engin leið virðist að
stemma stigu við þessum hækk-
unum, einu hækkanir sem unnt er
að koma böndum yfir eru launa-
hækkanir.
Ekki hefur félagslega öryggið
aukist. Nýjast í þeim efnum er
boðaður niðurskurður í grunn-
skólum. Á sjúkrastofnunum er
fyrirskipaður 4% niðurskurður. f
samræmi við það hefur dag-
gjaldanefnd sjúkrastofnana fyrir-
sícipað 4% niðurskurð á launa-
kostnaði. í sparnaðarskyni eru
sjúkradeildir sameinaðar og öðr-
um lokað, það mun aukast í
sumar. Svo langt hefur gengið að
reynt hefur verið að ráða fólk
utan úr bæ á aukavaktir og greiða
dagvinnutaxta fyrir, til þess að
þurfa ekki að greiða fólki í hluta-
starfi aukavaktir á yfirvinnu-
taxta. Farið er að senda geðsjúkt
fólk heim um helgar. Borgar-
spítalinn hefur tilkynnt lokun
skurðstofu á fæðingargangi, en
þar voru framkvæmdar um 900
aðgerðir á síðasta ári. Samt segja
menn kokhraustir að niður-
skurður bitni ekki á þjónustu,
þótt starfsfólki sé fækkað. Þau
sem eftir eru eiga kannski að
hlaupa helmingi hraðar og vinna
á tvöföldum hraða.
Verkfall BHMR
í yfirstandandi kjaradeilum
hefur ríkisvaldið óspart beitt
þeirri aldagömglu aðferð að deila
og drottna. Löngum hefur verið
ríkjandi tortryggni á milli ólíkra
hópa innan verkalýðshreyfingar-
innar, ekki síst á milli opinberra
starfsmanna og félaga ASÍ, en
einnig á milli þeirra sem eiga
langskólagöngu að baki og hinna
sem ekki eiga það. Hingað til hef-
ur Alþýðubandalagið ekki talið
út órhóður um kröfur BHMR og
þeim lýst sem stjarnfræðilegum
tölum.
Þó að BHMR hafi óskað við-
ræðna við ríkisvaldið þegar í nóv-
ember skipaði fjármálaráðuneyt-
ið ekki samninganefnd fyrr en um
miðjan febrúar. Allt kapp var
lagt á að ná samningum við
BSRB, en BHMR hundsað. Nú
er reynt að leika sama leikinn við
kennara, lögð áhersla á viðræður
við kennara í KÍ en félagar HÍK
sem standa í verkfalli skildir eftir.
Lítið er rætt um afleiðingar
þess verði ekki hægt að tryggja
sérmenntað starfsfólk í þau störf
Guðmundsson gerði slíkt hið
sama í verkfalli opinberra starfs-
manna 1984 nefndi Svavar Gests-
son það „löglausa launasvipt-
ingu“. Athæfi Ólafs Ragnars var
jafn löglaust og hefur mörgum
sviðið sárt að forystumenn Al-
þýðubandalagsins innan ríkis-
stjórnarskuli tileinka sér það
versta úr stjórnarháttum íhaldsins.
Samkvæmt samningum skulu op-
inberir starfsmenn, fastráðnir, fá
greidd laun fyrirfram. í áróðrin-
um gegn BHMR hefur því verið
haldið fram að félagar þess vilji fá
greidd laun í verkfalli! Auðvitað
hefðu verkfallsdagar verið dregn-
ir frá laununum um næstu mán-
aðamót. Ákvörðun fjármála-
ráðuneytisins hefur því ekkert
með sparnað eða ráðdeild að
gera, heldur var henni ætlað að
kúga fram samþykki við tilboð
ríkisins, kúga fólk til hlýðni.
„Þetta svertir verkfallsréttinn,“
sagði fjármálaráðherra. í verk-
fallinu 1955 fengu verkfallsverðir
í Reykjavík úttekt í KRON sem
var greidd eftir verkfall, var það
ekki svívirða við verkfallsrétt-
inn? Þegar fjármálaráðuneytið
sendi út launaseðla fyrir aprfl
stóð á þeim: Laun 1.-5. apríl.
Frádregin laun 6.-30. vegnaverk-
falls. Ráðuneytið hafði kannski
þá þegar ákveðið að halda
BHMR í verkfalli út mánuðinn.
Enginn blettur virðist hafa fall-
ið á samvisku ráðherra við það að
greiða þingmanninum Álberti
Guðmyndssyni óskert mánaðar-
laun fyrir hálfan vinnudag.
Á miðstjórnarfundi Alþýðu-
bandalagsins þann 5. aprfl lögðu
nokkrir félagar fram tvær tillögur
þar sem ítrekaðar voru fyrri sam-
þykktir flokksins í kjaramálum
og lýst andstöðu við ákvarðanir
fjármálaráðherra varðandi
skerðingu launa til félaga
BHMR. Andstæðingar tillagn-
anna sögðu þær kröfu um stjórn-
arslit. Við því er einfalt svar. Geti
Alþýðubandalagið ekki verið í
ríkisstjórn án þess að taka þátt í
því að keyra verkalýðshreyfing-
una niður þá á það ekkert erindi
þangað.
23. apríl 1989
Birna Þórðardóttir
Birna Þórðardóttir er ritari og blaða-
maður, og á sæti í framkvæmdastjórn
Alþýðubandalagsins.
Miðvikudagur 26. apríl 1989 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5
Pistill til Jóns
Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Herra eðlisfræðingur Jón Hálf-
dánarson
Vegna greinar þinnar í Þjóð-
viljanum, þann sjötta apríl, get
ég ekki á mér setið að skrifa þér
til.
Tilefni þess að þú tekur þér
penna í hönd skilst mér að séu
skrif Skjaldar Eiríkssonar, þar
sem hann talar um eyðingu gróð-
urs af völdum náttúruhamfara.
Af skrifum þínum mætti svo
ætla að þú teljir sauðkindina til
náttúruhamfara, a.m.k. er grein
þín eingöngu aðför að þessari
skepnu sem þú gefur í skyn að sé
hinn versti vargur sem, ... „veltir
sér í rofabörðum og leggst á ný-
græðing á örfoka landi“, svo ég
noti þitt eigið orðalag.
Nú vil ég vinsamlegast benda
þér á að það eru til fleiri grasbítar
en sauðkindin og ennfremur það
að téð skepna veltir sér aldrei,
það gera hross aftur á móti.
Þetta með að sauðkindin „...
leggist á nýgræðing á örfoka
landi“, getur ekki rétt verið, því
að í minni orðabók er örfoka land
gjörsamlega gróðursnautt og þar
því hvorki nýgræðingur né nokk-
ur annar gróður, svo þar er ansi
lítið á að leggjast.
Hitt er þar á móti alveg rétt hjá
þér að sauðkindin velur úr þann
gróður sem henni best líkar, enda
væri hún þá fyrst orðin skaðvald-
ur ef hún æti allt sem fyrir er.
Þessari meðfæddu gáfu
sauðskepnunnar að kunna að
velja sér kjarnbestu grösin,
eigum við svo að þakka okkar
ljúffenga lambakjöt.
Nú las ég þessa grein Skjaldar
Eiríkssonar sem þú vitnar svo
rækilega í með að samkvæmt út-
reikningum á heyfeng séu bithag-
ar á vel grónu landi á láglendi
nógu víðáttumiklir til að fóðra
sauðfjáreign íslendinga.
Mér vitanlega tiltekur Skjöld-
ur hvergi í þessari grein að út-
reikningarnir eigi aðeins við um
bithagana á láglendi, samkvæmt
„Sauðkindin á annað
skilið afokkur
Islendingum en að
henni sé gefin stórsök
á gróðureyðingu sem
svo margtannað
veldur, ogfyrirmér
og mörgum öðrum
myndi Island ekki
vera það Island sem
við viljum vera láta ef
hvergi á að sjást til
heiðafallegtfé með
styggð ífasi ogfrelsi í
augum. “
mínum skilningi er maðurinn að
tala um bithaga á landinu al-
mennt svo til fjalla sem á lág-
lendi.
Það mun því vera þín túlkun á
þessum útreikningum Skjaldar
að láglendisbithagi beri alla
sauðfjáreign landsmanna og mér
er nú spurn, gerirðu nokkuð ráð
fyrir að í þessum högum þarf líka
að vera pláss fyrir hross og
jafnvel nautpening?
Á flestum stöðum á landinu er
óheimilt að reka stóð á afrétti svo
það verður að vera í heimahögum
allt árið og hross þurfa mikið
landrými ef vel á að vera.
Fullyrðing þín um að stórfé sé
eytt í girðingar meðfram vegum
og í sauðfjárveikivarnargirðingar
er ekki allskostar rétt held ég og
hygg reyndar að þar sé frekar fjár
vant en hitt og að nýta þá fjár-
muni f að hólfa niður beitilönd
eins og þú leggur til er að mínu
mati hin mesta firra, enda dygðu
þeir peningar hvergi nærri til svo
viðamikils verks í upphafi né
heldur til viðhalds seinna meir
því gera má ráð fyrir, í okkar
snjóþunga landi, að margur girð-
ingarspottinn fari illa á vetri
hverjum eins og reyndin er nú
þegar.
Svo er mér nú spurn, hvort
þetta grasigróna láglendi sé ein-
mitt til staðar þar sem við á?
Lítið gagn hefði ég af því að fá
beitarhólf fyrir mitt fé norður á
Hornströndum, eða í eyðifirði
austanlands.
Það er nú einmitt fyrir land-
þrengsli í byggð að fé er rekið á
afrétt en ekki vegna þess að við
viljum ekki hafa það í byggð.
Mér dettur stundum í hug að
þið gróðurverndarfólk haldið að
bændur reki fé á fjall aðallega til
að skaprauna ykkur.
Fyrirgefðu að ég hló, ég gat nú
ekki annað þegar ég las ígrundun
þína um hvort arðsemi lamba-
kjötsframleiðslu myndi ekki
aukast ef bændur gætu fylgst með
búfé í nágrenni bæja, „... í stað
þess að eltast við hann upp um
fjöll og firnindi", svo ég leyfi mér
enn að vitna orðrétt í greinina.
Framhald á bls. 9.