Þjóðviljinn - 26.04.1989, Blaðsíða 6

ERLENDAR FRÉTTIR
Takeshita
boðar afsögn
Forusta stjórnarflokksins lömuð af Recruithneykslinu.
Noboru Takeshita, forsætisráð-
herra Japans, lýsti því yfir í
gær að hann ætiaði að segja af
vegna Recruit-hneykslisins svo-
kallaða, mesta fjármálahneykslis
í sögu landsins eftir heimsstyrj-
öldina síðari. Hart hefur verið
sótt að Takeshita undanfarið
vegna hneykslis þessa, en svo að
segja öll forusta stjórnar -
flokksins, Frjálslynda lýð-
ræðisflokksins eins og hann
heitir, er í það flækt.
Flokkur þessi hefur farið með
stjórnartaumana óslitið frá því að
Douglas MacArthur hershöfð-
ingi, sem stjórnaði landinu nán-
ast eins og einvaldur sjógún
fyrstu árin eftir heimsstyrjöldina,
skikkaði landsmenn til að taka
upp þingræði og lýðræði að vest-
urlenskri fyrirmynd. En sumra
mál er nú að við Recruit-
hneykslið hafi Frjálslyndi lýðr-
æðisflokkurinn (sem skæðar
tungur segja miðlungi frjáls-
lyndan og lýðræðissinnaðan)
fengið slíkan skell, að hann muni
ekki bíða þess bætur.
Þar er til máls að taka um upp-
haf hneykslisins að Recruit, risa-
fyrirtæki er sýslar með útgáfu-
starfsemi og fjarskipti, reyndist
hafa gefið fjölmörgum áhrifa-
mönnum í stjórnmálum stórhöfð-
ingiegar gjafir, yfirleitt í reiðufé,
áreiðanlega með það fyrir augum
að áhrifamenn þessir yrðu fyrir-
tækinu innanhandar um margs-
konar fyrirgreiðslu. Þetta er síður
en svo í fyrsta sinn, að svona
nokkuð kemur upp á diskinn í
Japan eftir stríð. Takeshita er
fjórði þarlendi forsætisráðherr-
ann, sem segir af sér á þessu tíma-
bili út af slíkum vandræðamálum.
Sá næsti á undan honum, sem
þeim öriögum laut, var Kakuei
Tanaka, er flæktur var í vafasöm
fasteignaviðskipti og sagði af sér
þessvegna 1974. Takeshita komst
upphaflega til frama í stjórn-
málum sem skjólstæðingur hans.
Fyrir utan almennan álits-
Afganistan
Áframhaldandi þrátefli
egar sovéski herinn hafði sig á
brott frá Afganistan fyrir
rúmum tveimur mánuðum
bjuggust margir við því að stjórn
skjólstæðinga Sovétmanna í Ka-
búl myndi hrynja eins og spila-
borg. En af því hefur ekki orðið
og mun vígstaðan lítt hafa breyst
frá því að Sovétmenn fóru.
Afganskir skæruliðar, mujahi-
deen eins og þeir nefna sig, sem
gegn Kabúlstjórninni berjast,
hafa sem fyrr á valdi sínu mestan
hluta dreifbýlisins, en meirihátt-
ar borgir eru allar enn á valdi Ka-
búlstjórnar. Mujahideen eru eftir
sem áður skiptir í fjölmarga
hópa, sem fara sínu fram hver
fyrir sig.
Atlaga skæruliða á dögunum
að borginni Jalalabad, sem mis-
heppnaðist hrapallega, varð
þeim til verulegs álitshnekkis, en
Kabúlstjórnin hefur hinsvegar
heldur eflst að virðingu, þótt í
litlu sé, vegna harðrar varnar
liðsmanna sinna við Jalalabad og
víðar og úthalds síns þrátt fyrir
brottför Rússa. Eftir að þeir fóru
hefur meiri athygli beinst en áður
að stuðningsaðilum mujahideen.
Bandaríkin og Saúdi-Arabía fjár-
magna þá og bandaríska leyni-
þjónustan CIA og pakistanska-
leyniþjónustan útdeila til þeirra
vopnum. Hafa þessir aðilar þann-
ig á sínu valdi að láta skæruliða-
samtök þau, sem þeim eru helst
að skapi, hafa forgang í þeim efn-
um. Hefur þetta leitt til þess að
leyniþjónustur þessar ráða orðið
miklu um stríðsrekstur skæru-
liða, þannig kvað pakistanska
leyniþjónustan hafa knúið þá til
áhlaupanna á Jalalabad. Hers-
höfðingi einn pakistanskur hefur
látið í ljós, að þetta gæti leitt til
þess að mujahideen fengju það
orð á sig að vera leppar Paki-
stans, alveg eins og Kabúlstjórn-
in hefur talist vera leppstjórn So-
vétríkjanna.
dþ.
Takeshita - sumir telja að Frjálslyndi lýðræðisflokkurinn svokallaði,
einráður í stjórnmálum landsins frá stjórnartíð MacArthurs, muni aldrei
veröa samur eftir hneykslið.
hnekki, sem hneykslið hefur
valdið flokki þeirra, er hann af
völdum þess í alvarlegri forustu-
kreppu. Takeshita hefur því Iýst
yfir, að hann muni gegna embætti
áfram um mánaðartíma, þangað
til fjárlög hafi verið afgreidd, en
hefur ekkert um það sagt hver
verði eftirmaður hans. Sennilega
veit hann það ekki sjálfur. Sá sem
helst er talinn koma til greina er
Masayoshi Ito, fyrrum utanríkis-
ráðherra, einfaldlega vegna þess
að hann er sá eini af helstu for-
ustumönnum stjórnarflokksins,
sem ekki er flæktur í hneykslið.
En hann er hálfáttræður að aldri,
heilsutæpur og kvað þegar hafa
gefið í skyn, að hann hefði ekki
áhuga á forsætisráðherrastóln-
um.
Stj órnarandstöðuflokkarnir,
sem í þessu máli hafa gert banda-
lag gegn stjórnarflokknum, þykj-
ast nú í fyrsta sinn eygja mögu-
leika á að hnekkja veldi hans.
Meðal almennings er álit stjórnar
og stjórnarflokks í lágmarki, en
jafnframt ber mikið á leiða og
vantrausti gagnvart hinu pólit-
íska kerfi landsins yfirleitt.
Fjármálamenn, sem haft hafa
áhyggjur af því að hneykslið yrði
Japan og viðskiptum þess út á við
til skaða, virðast nú vongóðir um
að afsögn Takeshita leiði til þess
að þetta endi allt saman vel fyrir
þá og stjórnarflokkinn. Og ekki
virðast margir gera sér vonir um
að hneykslið leiði af sér varan-
lega siðbót í japönskum fjármál-
um og stjórnmálum. Þar hefurfrá
aldaöðli þótt sjálfsagður hlutur
að höfðingjar þiggi gjafir af
stöndugum þegnum gegn ýmis-
konar ívilnunum.
dþ.
Staða Gorb-
atsjovs styrkist
Tilkynnt var í Moskvu í gær að
110 rosknir meðlimir miðnefndar
sovéska kommúnistaflokksins
hefðu sagt af sér. Talið er að hér
sé um að ræða ráðstöfun stjórnar
Gorbatsjovs til að losna við
gamla og íhaldssama menn frá
Brezhnevstímanum.
Meðal þeirra, sem nú láta af
störfum í miðnefndinni, eru nefn-
dir Andrej Gromýkó, utanríkis-
ráðherra um langt skeið, Níkolaj
Tíkhonov, forsætisráðherra síð-
ustu ár Brezhnevs og Borís Pon-
omarjov, hugmyndafræðingur í
þjónustu hans.
Reuter/-dþ.
Ein Lance-flauganna aldurhnignu - Vestur-Þjóðverjar öndverðir gegn
nýjum og langdrægari flaugum í þeirra stað.
A tlantshafsbandalag
Skiptar skoðanir með
Engilsöxum og Þjóðverjum
Talað um klofningíNató. Almenn andstaða vesturþýsks almennings
við endurnýjun skammdrœgra kjarnaflauga
Hans-Dietrich Genscher, utan-
ríkisráðherra Vestur-
Þýskalands, sagði í gær að
Vestur-Þjóðverjar myndu hvergi
hvika frá þeirri afstöðu sinni að
Atlantshafsbandalagið og Var-
sjárbandalagið ættu að hefja við-
ræður með það fyrir augum að
skammdrægum kjarnaeldflaug-
um í Evrópu yrði fækkað. Taldi
ráðherrann að stjórn hans ætti
sér í þessu máli vísan stuðning fle-
stra Nató-ríkja á meginlandi Evr-
ópu.
Afstaða Vestur-Þýskalands í
máli þessu er mjög á sömu lund
og Varsjárbandalagsins, en það
lagði til fyrir skömmu að téð
varnarbandalög tækju upp við-
ræður um fækkun og jafnvel út-
rýmingu skammdrægra kjarna-
vopna í Evrópu. Belgar eru í
þessum efnum svipaðs sinnis og
Vestur-Þjóðverjar, en hinsvegar
var í gær haft eftir talsmanni hol-
lenska utanríkisráðuneytisins að
stjórn hans væri andvíg nýnefndri
tillögu vesturþýsku stjórnarinn-
ar. Genscher hefur hvað eftir
annað fullyrt, að afstaða stjórnar
hans í þessu máli sé í fullu sam-
ræmi við stefnu Atlantshafsband-
alagsins. Þeir Helmut Kohl, sam-
bandskanslari Vestur-Þýska-
lands, ætla næstu dagana að ræða
málið við Uffe Ellemann-Jensen,
utanríkisráðherra Danmerkur,
Margaret Thatcher, forsætisráð-
herra Bretlands og Ciriaco De
Mita, forsætisráðherra Ítalíu.
Kominn er á daginn djúpstæð-
ur ágreiningur innan Atlantshafs-
bandalagsins út af skammdræg-
um kjarnaflaugum. Bandarfkin
og Bretland vísa tillögu Vestur-
Þýskalands um viðræður um
fækkun þessara flauga á bug og
vilja að nýjar flaugar verði stað-
settar í Evrópu í stað Lance-
flauganna, sem Atlantshafs-
bandalagið hefur þar nú og gerast
gamlaðar. Þær flaugar draga 120
kílómetra, og Bandaríkjamenn
og Bretar vilja að í stað þeirra séu
settar flaugar er draga allt að 450
km.
Niðurstöður skoðanakannana
benda til þess, að þorri Vestur-
Þjóðverja frábiðji sér þessar nýju
flaugar. Fólk þarlendis er löngu
orðið þreytt á því að vera í fram-
línu Atlantshafsbandalagsins og
staðsetningu fjölmennra herja og
fjölda kjarnavopna í landinu,
sem því ástandi fylgir. Þar að auki
er Vestur-Þjóðverjum kappsmál
að gera ekkert, sem orðið geti til
þess að spilla batnandi sam-
skiptum þeirra við austantjalds-
lönd.
Dick Cheney, varnarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, kallaði
umrædda afstöðu vesturþýsku
stjórnarinnar alvarleg mistök,
eftir að hann, James Baker utan-
ríkisráðherra og Brent Scowcroft
þjóðaröryggisráðunautur ræddu
málið nýlega við Genscher og
Gerhard Stoltenberg, varnar-
málaráðherra Vestur-Þýska-
lands. Talið er að ófarir vestur-
þýsku stjórnarflokkanna, kristi-
legra demókrata og frjálsdem-
ókrata, í kosningunum í Vestur-
Berlín og Hessen fyrir skömmu
hafi leitt til þess, að vesturþýska
stjórnin hafi gerst eindregnari í
þeirri afstöðu sinni að koma á
viðræðum um fækkun skamm -
drægra flauga. Reuter/-dþ.
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 26. apríl 1989