Þjóðviljinn - 06.05.1989, Síða 15

Þjóðviljinn - 06.05.1989, Síða 15
Laugardagur 6. maf 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 15 „Ég ætlaði mér bara að vera á (slandi í eitt ár en atvikin höguðu því þannig til að ég hef búið hér í 50 ár,“ segir llse Árnadóttir, ein þeirr þýsku kvenna sem komu til íslands með Esjunni 9. júní 1949. Mynd Þóm. Sakna skógarins Ilse Árnadóttir kom með Esjunni 9. júní 1949. Hún réð sig í vinnuað Oddgeirshólum og hefur búið þar síðan llse Árnadóttir býr á Odd- geirshólum í Hraungerðis- hreppi í Flóanum. Þar hefur hún búið í 40 ár eða frá því að hún kom til íslands með Esj- unni 9. júní 1949. Ilse var 27 ára þegar hún kom til íslands. Ástæðuna fyrir því að hún sótti um vinnu við landbún- aðarstörf á íslandi segir hún hafa verið atvinnuleysi í Travemunde þar sem hún bjó áður. „Ég þekkti ekkert til landbún- aðarstarfa. Ég hafði starfað hjá Rauða krossinum sem sjúkraliði á stríðsárunum, bæði heima í Travemunde og einnig í Ham- borg. Þegar stríðinu lauk missti ég þá vinnu. Þá fór ég að líta í kringum mig og var m.a. að hugsa um að ráða mig til Svíþjóð- ar og fór að læra sænsku þess- vegna. Þá sá ég auglýsta atvinnu á íslandi og ákvað að sækja um það.“ Ilse segist hafa vitað töluvert um ísland enda hafi faðir hennar verið skipstjóri og m.a. komið til íslands. Hópurinn sem kom með Esjunni taldi tæplega 200 manns og þegar skipið lagði að bryggju klukkan fimm að morgni beið hópur forvitinna íslendinga á bryggjunni enda hið besta veður. Eftir tveggja sólarhringa stopp í Reykjavík þar sem ferðalangar fóru í læknisskoðun og fengu að hvfla sig dreifðust Þjóðverjarnir um allt landið til fundar við vænt- anlega vinnuveitendur. Ilse fór með hóp samlanda sinna austur fyrir fjall. „Þetta var mjög hress hópur og allir í góðu skapi. Þegar við komum upp á Hellisheiði setti okkur hinsvegar hljóða. Það var hvergi hríslu að sjá og víða snjóskaflar þótt kom- ið væri fram í júní. Það var stopp- að á Kambabrún og þá blasti við okkur Suðurlandsundirlendið og úti fyrir ströndinni sáust Vest- mannaeyjar. Þessi sjón var ó- gleymanleg." Langferðabflinn stoppaði við Selfossbíó en þar tóku bændur á móti ferðamönnunum. Ilse hafði ráðið sig í vinnu að Oddgeirshól- um II en þar voru þrír bræður með félagsbú og giftist hún einum þeirra, Guðmundi Árnasyni, haustið eftir og hefur búið með honum síðan á Oddgeirshólum. „Það var tekið mjög vel á móti mér og hér mætti mér bara vin- semd. Ég hafði bara ætlað að vera í eitt ár á íslandi en atvikin höguðu þvf þannig til að ég hef verið hér síðan, í 40 ár. Árið eftir að ég kom til íslands fór ég til Þýskalands að ná í búslóðina mína en ég hef alltaf haldið miklu sambandi við ættingja mína í Þýskalandi. Við höfum heimsótt þá og skyldfólk mitt í Þýskalandi hefur komið í heimsókn til okkar. Ég sé ekki eftir því að hafa flutt til íslands. Ég hef bara kynnst góðu fólki hér og mér hefur liðið vel. Ég sakna skógarins en í stað- inn kemur öðruvísi náttúra en ég ólst upp við sem er ekki síður fal- leg.“ -Sáf Innrás Þjóðverja í sumar eru liðin 40 ár frá því að um 300 Þjóðverjar komu til landsins í landbúnaðarvinnu. Konurvoruí miklum meirihluta og settust margar þeirra að á íslandi og giftust íslenskum mönnum Þjóðverjar höfðu í byrjun síðari heimsstyrjaldarinnar uppi áform um að hernema ísland en þau áform komust þó aldrei lengra en á teikni- borðið. Það voru hinsvegar Bretar sem hernumu ísland í maí 1940 og eitt það fyrsta sem þeir gerðu var að taka til fanga þýska ræðismanninn og fleiri Þjóðverja búsetta hér. Innrás Þjóðverjanna varð ekki fyrr en 1949 en það voru ekki þýskir hermenn gráir fyrir járn- um sem stigu á land í Reykjavík 9. júní 1949, heldur um 200 þýsk- ir verkamenn, 130 stúlkur og 50 karlar, hingað komin til að vinna að landbúnaðarstörfum. Seinna um sumarið bættust svo um 100 Þjóðverjar við þann hóp þannig að samtals fluttu hingað um 300 manns sumarið 1949. Margir Þjóðverjanna settust að hér á Is- landi, stofnuðu fjölskyldu með ís- lenskum mökum og eru búsettir hér enn 40 árum síðar. Ódýrt vinnuafl Þeir Þorsteinn Jósepsson frá Búnaðarfélaginu og Jón Helga- son blaðamaður (seinna ritstjóri Tímans) fóru til Lúbeck um vet- urinn og auglýstu eftir verkafólki til landbúnaðarstarfa. Alls bárust þeim um 2000 umsóknir frá karl- mönnum en mun færri umsóknir frá konum. Neita varð meirihluta umsóknanna því aðeins átti að ráða um 300 manns til starfa á íslandi. Konur voru í miklum meirihluta þeirra sem voru ráðnir þrátt fyrir að mun færri konur hefðu sótt um. Fólkið var flest á aldrinum 19-25 ára. Ekki voru allir jafn hrifnir af þessu framtaki Búnaðarfélags- ins. Þannig segir í fyrirsögn á for- síðu Þjóðviljans 9. júní: „Búnað-' arfélagið réði fólkið hingað gegn beinum mótmælum verkalýðs- samtakanna fyrir miklu lægra kaup en íslendingum er greitt.“ Og í undirfyrirsögn: „Frétta- mönnum í fyrstu bannað að fara um borð! - Hvað höfðu stjórnvöld að fela?“ Fréttamenn fengu þó að fara um borð í Esjuna seinna um kvöldið og ræddu þá við ferða- langana. Iþeim viðtölum kemur fram að flestir séu að flýja atvinnuleysið í Þýskalandi. í lok fréttarinnar eru þessir búferla- flutningar svo bomir saman við vesturferðir íslendinga fyrir alda- mótin. „Það var ill nauðsyn sem reif fólk úr átthögunum og vonin um betri tilveru. Að vísu er ekki gert ráð fyrir að fólk þetta flengist hér, en ef svo verður, verður því ekki óskað annars betra, en að það samlagist íslenzkri alþýðu, en verði ekki aðeins ódýrara vinnu- afl en íslendingar. Svo bezt verð- ur för þess giftusamleg að eitt gangi yfir það og alþýðu þessa lands.“ Alþjóölegt handaband Daginn eftir birtist svo ítarleg vettvangslýsing af því þegar Þjóðverjarnir stigu á land í Reykjavík um fimmleytið morg- uninn 9. júní. Þótt landgangan væri árla morguns hafði fjöldi manna safn- ast saman á hafnarbakkanum. „Máske hefur ástæðan til mannsafnaðarins að einhverju leyti verið sú að þetta var ein hinna mildu en skýjuðu vornátta, sem svo fáar hafa komið á þessu vori. Þó virtust þama ekki aðeins mættir aðdáendur bjartra ís- lenzkra nátta og þýzkra kvenna heldur og dýrkendur víns og ís- lenzkra kvenna,“ segir á baksíðu Þjóðviljans. Lýst er fólkinu við borðstokk- inn sem horfir með eftirvæntingu á landið, sem á að vera dvalar- staður þess næsta árið. Ungur ís- lendingur tók sig út úr hópnum og heilsar með handabandi, „handabandi tilfinningaríkra manna, hvor aðili talaði sitt mál. Handabandið var alþjóðlegt. Svo dró íslendingurinn á hafnarbakk- anum upp brennivínsflösku og rétti upp á skipið. Þýski karlmað- urinn tók við og setti á munn sér. Samtímis ráku þýzku stúlkurnar upp snöggan skræk, eins og tíðk- ast með konum allra þjóða, - ís- lendingurinn á hafnarbakkanum hafði misst út úr sér niður með skipshliðinni það sem nokkru áður hefur sennilega verið inni- hald flöskunnar." Síðan er landgangur settur og lögreglan tekur sér stöðu við enda hans. Ýmsar glósur fjúka á hafnarbakkanum um ferðalang- ana, sumar miður viðeigandi og íslenzku stúlkurnar drepa titt- linga hver farman í aðra „og skríkja upp við barm hvorrar annarrar." „Upp fyrir borðstokkinn gæg- ist andlit lítillar, syfjaðrar þýskr- ar stelpu. Konan við hlið hennar lyftir henni upp á borðstokkinn. Telpan horfir syfjuðum augum á hið framandi land, þetta háværa fólk niðri við skipshliðina. ís- lenzk kona réttir henni brjóstsykurpoka. Fyrst verður telpan aðeins undrandi, en andlit þýzku konunnar við hlið hennar hlýnar snögglega um leið og hún byrjar að tala við konuna fyrir neðan, en þessar konur skildu hvor aðra án orða.“ Tengslin efld í sumar eru liðin 40 ár frá þess- um atburði. Stærsti hópurinn réð sig á bóndabæi á Suðurlandi og mjög margir flengdust þar. Marg- ar þýskar konur giftust íslenskum bændum og gerðust húsfreyjur til sveita. Árið 1950 gekkst dr. Karl Kortsson, dýralæknir á Hellu, fyrir stofnun Þýsk-íslenska vina- félagsins á Suðurlandi og hefur það verið starfrækt síðan. Til- gangur félagsins var að efla tengsl þessa fólks og annarra áhuga- manna um þýska menningu við Þýskaland. 22. apríl í vor hélt félagið vor- fagnað á Hótel Selfossi og skemmtu þýskir listamenn á fagnaðinum. Að sögn Inga Inga- sonar var fagnaðurinn vel sóttur og tókst í alla staði mjög vel. Seinna í sumar er svo í bígerð að minnast þessara tímamóta enn frekar. -Sáf

x

Þjóðviljinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.