Þjóðviljinn - 09.05.1989, Blaðsíða 6

Skipholt 7 Sírrvar
Rvflc. 91*26800
91*26800
91*20080
[/noivc>»p1
kaeliskápur
semer
rúmgóbur
ogódýr
eatekurlítiö
pláss
ERLENDAR FRETTIR
Ráðist að járntjaldinu með vírklippum - austurþýskir og tékkóslóvak-
ískir ráðamenn æfir.
Bangladesh
700-1000
fúust í ofviðri
Ofsarok gekk yfir Bangladesh 26. s.m. og fórust af völdum þess að
minnsta kosti um 700-1000 manns, að sögn AP-fréttastofunnar.
Verið getur þó að miklu fleiri hafi farist, því að samkvæmt þarlendu
blaði, Bangladesh Observer, er um 5000 manns saknað.
Talsmaður Rauða hálfmánans þarlendis segir yfir 40.000 hús hafa
fokið eða eyðilagst í storminum. Mest varð tjónið í Manikganjhéraði,
um 40 km norðvestur af höfuðborginni Dhaka, og er ætlan margra að
þar Iiggi enn mörg lík undir rústunum. Um 20.000 manns slösuðust af
völdum óveðursins. í Manikganj og öðrum héruðum, sem harðast
urðu úti, líður fólk sára nauð vegna skorts á lyfjum og matvælum.
Náttúruhamfarir eins og ofsarok og flóð eru nánast árvissir viðburð-
ir í Bangladesh og er þess skemmst að minnast að s.l. ár hljóp slíkur
vöxtur í stórfljót þau, sem í gegnum landið renna út í Bengalflóa, að
mestur hluti landsins var um hríð undir vatni.
Ungverjaland
Jámtjaldið klippt niður
Það er ekki nóg með það að
jórntjaldið gamaJkunna
grotni niður í pólitískum skilningi
séð, heldur tóku Ungverjar sig til,
daginn eftir alþjóðlegan hátíðis-
dag verkalýðsins, og fóru að
klippa niður þann hluta þess, sem
í áratugi hefur aðskilið þá og
fornkunningja þeirra Austurrík-
ismenn. Járntjaldið þarna er raf-
magnaður gaddavír og því ny'ög
svo áþreifanlegt.
Haft er eftir ungverskum for-
ustumönnum að þeir geri sér von-
ir um, að þessi ráðstöfun verði
samskiptum þeirra við umheim-
inn til bóta og að ungverskum al-
menningi muni líka þetta vel. Má
segja að brottklipping járntjalds-
ins sé í samræmi við aðra ráða-
breytni Ungverja út á við undan-
farið, en upp á síðkastið hafa þeir
rofið ýmsar hefðir austantjalds-
ríkja í utanríkismálum, t.d. með
því að taka upp stjómmálasam-
band við Suður-Kórea og
auðsýna ísrael vinsemd. Búist er
við að stjórnmálaband milli ríkj-
anna verði tekið upp innan
skamms, en Sovétríkin og flest
Áustur-Evrópuriki slitu því sam-
bandi við ísrael eftir sexdaga-
stríðið 1967.
Forvitið fólk streymdi að ung-
versku landamæravörðunum, er
þeir hófust handa með klippurn-
ar, og bað um gaddavírsstúfa af
þessu sögulega mannvirki til að
eiga sem minjagripi. Má áreiðan-
lega reikna með að bútar af járn-
tjaldinu, ekta og falsaðir, gangi
innan skamms kaupum og sölum
á uppsprengdu verði víða um
lönd. Austur-Þýskaland og
Tékkóslóvakía hafa mótmælt
þessu háttalagi bandalagsríkis
síns harðlega og Austurríkis-
menn eru líka uggandi. Þeir ótt-
ast sem sé að þegar járntjaldið sé
ekki lengur hindrun í vegi, muni
Rúmenar, langþreyttir á harð-
stjórn Ceausescus, sækja til
þeirra í stríðum straumum yfir
Ungverjaland. Austurrísku
landamæraverðirnir þama sjá
fram á annasama daga, en hingað
til hafa þeir getað sofið rólegir á
verðinum í trausti þess, að ung-
verskir starfsbræður þeirra sæju
um gæsluna fyrir báða.
dþ.
Svíþjóð
16 fónist í flugslysi
4 fi manns biðu bana í gær er
I O farþegafiugvél af gerðinni
Beechcraft-99 fórst í lendingu á
flugvellinum við Oskarshamn á
strönd Smálands. Af þeim sem
fórust voru 14 farþegar og tveir
flugmenn.
I hópi farþega voru að minnsta
kosti fjórir stjómmálamenn, sem
skipaðir höfðu verið í þingnefnd
um fjarskiptamál, þeirra á meðal
Jon-Olle Persson, sem lengi var
helsti ráðamaður jafnaðarmanna
um borgarmál í Stokkhólmi, og
Anna Wohlin-Andersson, þing-
maður Miðflokksins. Þetta er
mesta flugslysið í Svíþjóð síðan
1977, er flugvél af gerðinni Vick-
ers Viscount hrapaði á byggt
svæði skammt frá Stokkhólmi. Þá
fómst 22. - Ekki er enn vitað um
orsakir slyssins við Oskarshamn.
-Reuter/-dþ.
Hrakspá fyrir Gorbatsjov
Dick Cheney, sem varð varnarmálaráðherra Bandaríkjanna eftir að
öldungadeild þingsins þar hafði eftir mikið japl og jaml og fuður
frábeðið sér til þess embættis John Tower frá Texas, sem Bush forseti
hafði í það skipað, lét fyrir skömmu uppi það álit sitt á Gorbatsjov
Sovétríkjaforseta að umbótatilraunir hans myndu misheppnast. Hlyti
Gorbatsjov í framhaldi af því að hrökklast frá völdum og við taka
leiðtogi fjandsamlegur Vesturlöndum. Cheney, sem er frá Wyoming
og í íhaldssamara lagi, kvaðst ekki efast um einlægni Gorbatsjovs, en
hann hefði tekið sér fyrir hendur að gerbreyta sovéska samfélaginu og
það telur Cheney vera óframkvæmanlegt.
Sovét-múslímum
fjölgar
(búum Sovétríkjanna hefur
fjölgað um 9.3 af hundraði s.l. tíu
ár og nú eru þeir 286.7 miljónir,
samkvæmt manntalsskýrslum
sem birtar voru í Moskvu í apríl-
lok. Mikill munur er á fjölguninni
eftir svæðum og lýðveldum og er
hún mest hjá múslímum. Úkraína
er nú það svoétlýðveldi, þar sem
fólki fjölgar hægast. Konur eru
tæpum 16 miljónum fleiri en karl-
ar yfir Sovétríkin öll, og mun
mannfallið í heimsstyrjöldinni
síðari valda mestu þar um.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Méjudagur 9. maf 1989
Sviss
Konur utan og innan kaðals
Þarlendis fengu þœr ekki kosningarétt til þjóðþings fyrr en 1971 og enn
fá þœr ekki að greiða atkvæði um héraðsmál á allsherjarþingi einnar
kantónu
Svissneska sambandsþingið í Bem - aðeins 18 ár síðan konur fengu rétt til að kjósa á það.
Svisslendingar hafa verið sér-
lunda um margt, allt frá því
að þeir risu gegn Habsborgurum
á síðmiðöldum. Þeir hafa verið
hlutlausir frá Napóleonsstríðum
og standa svo fast á þeirri reglu,
að þeir vilja ekki einu sinni vera
með í Sameinuðu þjóðunum, þótt
þeir hýsi fleiri alþjóðastofnanir
og -ráðstefnur en flestir aðrir.
Þaðan af síður dettur þeim í hug
að ganga í Evrópubandalagið,
þykjast hafa fullgóð sambönd við
það þegar og miðað við lands-
stærð, fólksfjölda og auðlindir
eru þeir stórveldi í efna-
hagsmálum.
Þessari sérstöðu fylgir nokkuð
sérstök íhaldssemi í ýmsum mál-
um. Konur fengu þannig ekki
kosningarétt til þjóðþingsins þar-
lendis fyrr en 1971 og í sumum
kantónanna (fýlkja sem landið
skiptist í) hafa menn verið ennþá
seinni til í þeim efnum. Það var
t.d. fyrst nú um 1. maí-helgina,
að konur í kantónunni Appenzell
Ausser-Rhoden, norðaustanvert
í landinu, fengu rétt til þátttöku í
atkvæðagreiðslum um sérmál
kantónunnar. Var þetta ákveðið
með almennri atkvæðagreiðslu.
Þar í sveit er ekki fulltrúaþing,
heldur sannkallað „alþing,“
Landsgemeinde heitir það á
þýsku, sem þeir í Appenzell tala
eins og mikill meirihluti landa
þeirra. Allir kjósendur kantón-
unnar hafa rétt á að sækja þingið,
sem haldið er á aðaltorgi helsta
bæjarins. Er kaðli brugðið utan
um þingheim, sem greiðir at-
kvæði með handauppréttingu.
Þessi siður hefur haldist þar frá
miðöldum.
Fram til þessa hefur kvenfólkið
í Appenzell Ausser-Rhoden mátt
sæta því að standa utan reipis og
horfa á þingstörfin, hafi þær kært
sig um, en nú skal sem sagt verða
breyting þar á. Samþykktu karl-
menn kantónunnar þetta með
naumum meirihluta atkvæða og
var þó nokkur hiti í þeim út af
málinu. Þeir sem urðu undir gefa
í skyn að atkvæðin hafi verið talin
vitlaust, viljandi eða óviljandi.
Líklega sætta þeir sig þó við
orðinn hlut, og kantónubúar,
praktískir eins og Svisslendingar
yfirleitt, eru þegar famir að
hugsa fyrir því að breyting þessi
komist vandræðalaust í fram-
kvæmd. Auðvitað þarf að útvega
lengra reipi, en það er minnsta
vandamálið þessu viðvfkjandi.
Sumir hafa áhyggjur af að of
mikil þrengsli verði á torginu,
þegar allt kvenfólkið treðst inn á
það. Vopnaeign var að fomu að-
alsmerki þeirra, sem fullgildir
töldust í samfélaginu, og í sam-
ræmi við það eiga allir kosninga-
bærir menn í Appenzell Ausser-
Rhoden sverð og koma vopnaðir
þeim á þingið, til sönnunar því að
þeir séu á kjörskrá. Nú er um það
deilt í kantónunni hvort óhjá-
kvæmilegt sé að kvenfólkið víg-
væðist á sama hátt.
Þá er aðeins eftir ein kantóna,
þar sem konur hafa ekki atkvæð-
isrétt um innanhéraðsmál, en það
er Appenzell Inner-Rhoden, sem
liggur austur af hinni. Þar hafa
menn samskonar þing og þingsiði
og í grannkantónunni, eru
rammkaþólskir og enn íhalds-
samari en grannarnir. Þar hefur
það ekki einu sinni verið tekið til
umræðu, hvort hleypa skuli kon-
um á Landsgemeinde, og kunn-
ugir telja að bið verði á því. Það
orð fer af Appenzellum að þeir
láti sig heldur lítt varða, hvaða
siði menn hafi í öðmm sóknum,
og séu stoltir af því að vera sér á
parti um sumt.
SvD/-dþ.