Þjóðviljinn - 23.05.1989, Blaðsíða 3

FRETTIR
Humarvertíðin
Miðin
ókönnuð
vegna
verkfalls
Rúmlega 70 bátar
hafa veiðileyfi og
kvótinn 2400 tonn
Humarvertíðin fyrir suður- og
suðausturlandi hófst um sl. helgi
og stendur til 15. ágúst. Rúmlcga
70 bátar hafa leyfí til veiðanna í ár
sem er lítilsháttar fækkun frá því í
fyrra þegar 81 bátur hafði veiði-
leyfi. Verðlagsráð hefur heimilað
frjálst verðlag á þessari vertíð.
Vegna verkfalls BHMR hafa
fiskifræðingar hjá Hafrann-
sóknastofnun ekki getað kannað
ástand miðanna og sagði forstjóri
hennar dr. Jakob Jakobsson þau
mál öll vera í uppnámi sem væri
mjög bagalegt.
Á síðasta ári lagði Hafrann-
sókn til að heildarhumarkvótinn í
ár yrði ekki meiri en 2.400 tonn
sem er rúmum 200 tonnum minna
en var leyft að veiða á síðustu
vertíð. Sú vertíð gekk ekki sem
best vegna óvenju stopulla gæfta
og lélegrar nýliðunar árganganna
1981 og 1982, en 6 - 7 ára humar
er jafnan umtalsverður hluti
veiðistofnsins. Hvort vertíðin í ár
verður betri en sú síðasta er erfitt
að spá um en oftast nær hefur hún
verið mikil búbót þeim byggðar-
lögum þar sem gert er út á humar
og vinnslu.
Pá vill Rfkismat sjávarafurða
vinsamlega benda útgerðum
humarveiðibáta á að á komandi
vertíð er notkun járntunna til
geymslu humars er bönnuð vegna
mengunarhættu (málningar-
flögur og ryð). Stofnunin mælir
með því að plastílát af viður-
kenndri gerð séu notuð undir
humarinn. Pá beinir stofnunin
þeim tilmælum til sömu aðila að
þeir grípi til ráðstafana er tryggi
að lausar málningarflögur í lest-
um bátanna berist ekki í ísinn
sem notaður er til að ísa humar-
inn. Hann sé verðmæt útflutn-
ingsvara og brýnt að vanda öll
vinnubrögð.
-grh
Símaskráin
Hörð spjöld
á nýni skra
Símaskráin 1989 er komin út og
verður hún afhent símnotendum
á póst- og símstöðvum um land
allt næstu daga gegn framvísun
sérstakra afhendingarseðla, sem
póstlagðir hafa verið.
Upplag símaskrárinnar að
þessu sinni er um 155 þúsund ein-
tök. Brot skrárinnar er óbreytt
frá því sem verið hefur undanfar-
in ár en blaðsíðutalið eykst um 32
síður frá því í fyrra og er nú 864
síður. í skrána fóru um 280 tonn
af pappír. Mynd af Goðafossi
prýðir forsíðuna að þessu sinni.
Sú nýjung er nú tekin upp til
reynslu að bjóða skrána inn-
bundna í hörð spjöld með plast-
húð, en það ætti að koma sér vel
þar sem um mikla notkun er að
ræða og einnig verður auðveldara
að láta hana standa í bókahillu.
Nýja símaskráin tekur gildi 28.
maí n.k. að öðru leyti en því að
númerabreytingar á svæði 95
verða nokkrum dögum síðar.
Getur bamavemdarráö skert
réttaröryggi foreldra?
Barnaverndarráð íslands hefur
sent frá sér athugasemdir við
álit umboðsmanns Alþingis á
meðferð forsjármála, en einsog
lesendum er kunnugt um þá
gagnrýndi umboðsmaður með-
ferð forsjármála, einkum það að
foreldrar fengju ekki að kynna
sér gögn sem úrskurður er byggð-
ur á.
Athugasemdir barnaverndar-
ráðs byggja ekki á málefnalegri
umfjöllun um þau efnisatriði sem
umboðsmaður alþingis gagn-
rýndi í áliti sínu, heldur beinir
barnaverndarráð spjótum sínum
að umboðsmanni og ásakar hann
um að hafa brotið gegn hagsmun-
um þeirra barna sem í hlut áttu í
því máli sem áiit umboðsmanns
fjallaði um. Auk þess sem barna-
verndarráð lýsir því yfir að það
muni ekki treysta umboðsmanni
framar fyrir gögnum í einstökum
forsjármálum verði farið fram á
þau.
Svo vitnað sé orðrétt í athuga-
semdir barnaverndarráðs:
„í umræddu máli sem umboðs-
maður Alþingis hefur fjallað um,
lítur barnaverndarráð svo á að
brotið hafi verið gegn hagsmun-
um barnanna þar sem opinberað
er hvaða afstöðu þau tóku
gagnvart foreldrum sínum. Ber
að harma þau mistök þar sem
slíkt getur haft ófyrirsjáanlegar
afleiðingar fyrir tengsl barnanna
við foreldra sína í framtíðinni.
Það var aldrei ætlunin að niður-
stöður sálfræðiprófa sem lögð
voru fyrir hjá barnaverndarráði
yrðu notaðar í þessum tilgangi.
Mun barnaverndarráð fyrir sitt
leyti sjá til þess að slíkt gerist ekki
aftur.“
Seinagangurinn
Eitt af því sem umboðsmaður
gagnrýndi í áliti sínu var seina-
gangurinn í forræðismálum og
tekur barnaverndarráð undir það
sjónarmið. „Ljóst er hve alvar-
legt það er fyrir börn að þurfa að
bíða mánuðum saman í óvissu um
það, hvort foreldranna kemur til
með að hafa forsjá þeirra með
höndum. Barnaverndarráð hefur
því reynt að hraða afgreiðslu
þessara mála eftir því sem unnt
er.“
í umræddu máli var ekki um
nokkurra mánaða bið eftir niður-
stöðu barnaverndarráðs að ræða,
heldur leið eitt og hálft ár frá því
að dómsmálaráðuneytinu barst
umrætt forsjármál 22. október
1986 þar til úrskurður var gefinn
út 27. maí 1988. Og þar sem um-
boðsmaður telur ástæðu til að
setja út á málsmeðferðina má
segja að málið sé enn óútkljáð.
Réttur málsaðila
Höfuðdeilan stendur þó ekki
um þetta atriði heldur hitt hvort
foreldrar í forsjármálum eiga rétt
á að kynna sér öll gögn í slíkum
málum sem liggja til grundvallar
úrskurði dómsmálaráðuneytis.
í BRENNIDEPLI
1 áliti umboðsmanns alþingis
sagði orðrétt:
„Það er samkvæmt framan-
sögðu skoðun mín að stjórnvöld-
um, sem fjalla um forsjá barna
við skilnað foreldra, sé að lögum
skylt að kynna foreldrum þau
gögn, sem fyrir liggja hjá þessum
stjórnvöldum vegna slíkra mála
og beri stjórnvöldum að hafa
frumkvæði í því efni. Jafnframt sé
foreldrum gefinn kostur á að gera
athugasemdir af því tilefni og
skýra málið frá sínu sjónarmiði.
Frá framangreindri megin-
reglu um skyldu stjórnvalda um
að eiga frumkvæði að því að
kynna aðila gögn og gefa honum
kost á að tjá sig, tel ég, að sam-
kvæmt gildandi rétti sé ekki hei-
milt að gera neina undantekn-
ingu, þótt forsjármál eigi í hlut,
nema þegar sérstaklega stendur
á. Er þar einkum um að ræða
upplýsingar, sem varða viðkvæm
einkamál, og þá einkum ef ætla
má, að aðgangur að upplýsingum
geti reynst barni skaðlegur eða
sambandi barns og foreldris.
Getur því verið réttlætanlegt, ef
þannig stendur á, að meina t.d.
foreldri að sjá afrit viðtals, sem
starfsmaður stjórnvalds hefur átt
við barn, en jafnan ætti að kynna
foreldri niðurstöðu slíks viðtals,
ef til greina kemur að á henni
verði byggt."
Réttaröryggið
Barnaverndarráð sættir sig
ekki við þessa niðurstöðu um-
boðsmanns alþingis og birtum við
hér lokaorð athugasemda ráðs-
ins:
„Barnaverndarráð hefur marg-
oft á undanförnum árum rætt
flest þau atriði sem sæta að-
finnslum í áliti umboðsmanns Al-
þingis. Ennfremur hefur barna-
verndarráð leitast við að tryggja
hagsmuni viðkomandi aðila í
þeim vandmeðförnu málum sem
ráðinu er ætlað að leysa úr. En
þegar hagsmunir foreldra og
barna fara ekki saman, telur
barnaverndarráð sér skylt að
standa vörð um hagsmuni barn-
anna. f slíkum tilfellum er hugs-
anlegt að réttaröryggi foreldr-
anna skerðist að einhverju leyti.“
Hér hljóta ýmsar spurningar
að vakna: Getur barnaverndarr-
áð skert réttaröryggi foreldra?
Hvaða heimild hefur það til þess?
Er ekki réttaröryggi grundvallar
mannréttindi í réttarþjóðfélagi?
Einsog fram kom í áliti um-
boðsmanns getur barnaverndar-
ráð gert undantekningu frá því að
kynna aðila gögn ef sá aðgangur
gæti reynst börnunum skaðlegur.
Hinsvegar á að kynna málsaðil-
um niðurstöður viðtala við börn-
in ef byggja á úrskurðinn á þeim.
Domsmala-
ráðuneytið
Málið snýr því enn frekar að
dómsmálaráðuneytinu en barna-
verndarráði, því það er ráðuneyt-
ið sem kveður upp úrskurð.
Framhald þessa máls ræðst því af
viðbrögðum ráðuneytisins við
áliti umboðsmanns alþingis.
Fram til þessa hafa úrskurðir
ráðuneytisins ekki verið rök-
studdir. Um það segir umboðs-
maður alþingis:
„Úrskurðir dómsmálaráðu-
neytis um skipan forsjár barna í
tilefni af deilum foreldra við
skilnað eru ekki rökstuddir. Hér
fer ráðuneytið með úrskurðar-
vald í vandasömum og við-
kvæmum deilumálum, sem fjaila
um mikilvæg réttindi og
hagsmuni deiluaðila og barna
þeirra. Umsagnir barnaverndar-
yfirvalda í þessum málum eiga að
vera rökstuddar, eins og áður
greinir. Er engan veginn eðlilegt
að gerðar séu minni kröfur til
þess aðila, sem fer með úrskurð-
arvald, en til aðila, er lætur í té
umsögn. Fjalli dómstólar um slík
mál, bæri þeim ótvírætt að rök-
styðja niðurstöðu sína. Hér við
bætist, að breyta má ákvörðun-
um um forsjá vegna breyttra að-
stæðna, sbr. 2. mgr. 38. gr.
barnalaga nr. 9/1981 og 48. gr.
laga nr. 60/1972, Er af þeim
ástæðum nauðsynlegt að ekki fari
milli mála, á hvaða forsendum
úrskurður er byggður. I'að er því
niðurstaða mín, að dómsmála-
ráðuneytinu beri að rökstyðja
skriflega úrskurði sína í forsjárm-
álum.“
Framhald þessa máls er því
ekki undir barnaverndarráði
komið heldur því hvort ráðuneyt-
ið mun breyta þeirri vinnutil-
högun sinni að afgreiða forsjár-
mál sjálfvirkt beint frá barna-
verndarráði og fara að áliti um-
boðsmanns alþingis og afgreiða
málin með skriflegum rökstuðn-
ingi þar sem gætt er réttar allra
málsaðila.
-Sáf
Barnaverndarráð sakar umboðsmann
alþingis um að hafa brotið gegn hags-
munum barna og lýsir þvíyfir að ráðið
muni ekki treysta honum framar fyrir
upplýsingum íforsjármálum. Þá segist
ráðið ekki sjá ástæðu tilþess að breyta
vinnulagi sínu og leyfaforeldrum að-
gang að gögnum sem úrskurður ífor-
sjármálum byggir á. Dómsmálaráðu-
neytið á næsta leik
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3