Þjóðviljinn - 02.06.1989, Blaðsíða 4
íslendingar ryðja Japönum braut
Dr. Gerd Leipold og dr. Ros Reeve segja herferð Grœnfriðunga gegn íslenskum sjávarafurðum óljúft neyðarúrrœði.
Neyða verði ríkisstjórnir tilþess að halda heitstrengingar um umhverfisvernd. Grænfriðungar hafi hvorki miklar tekjur
né mikil útgjöld vegna hvalveiðimálsins
Einsog kunnugt er úr fréttum
komu þrír háttsettir Grænfrið-
ungar hingað til íslands í fyrri
viku, báru af sér ýmsar sakir sem
bornar eru á samtök þeirra í kvik-
mynd Magnúsar Guðmunds-
sonar, „Lífsbjörg í norðri“, og
greindu frá málaferlum sem eru í
uppsiglingu vegna meintra rang-
færslna og blekkinga í henni.
Blaðamaður Nýs helgarblaðs
gekk á fund tveggja þessara er-
indreka á dögunum. Dr. Ros Ree-
ve hefur yfirumsjón með herferð
Grænfriðunga til höfuðs hval-
veiðum og er bresk að þjóðerni.
Dr. Gerd Leipold er hinsvegar
þýskur og yfirmaður vestur-
þýskra Grænfriðunga.
Hér á landi hefur fólk á orði að
það sé fáránlegt og óréttlátt af
Grænfriðungum að reyna að
leggja íslenskt efnahagslíf í rúst
vegna þess að sjávarútvegsráð-
herra heldur til streitu umdeildri
áætlun sem felur í sér veiðar 68
hvala.
Dr. Ros Reeve: „Það er Græn-
friðungum mjög óljúft að efna til
herferðar sem þessarar og hvetja
fólk til þess að hundsa íslenskar
sjávarafurðir. Þetta er neyðarúr-
ræði og menn skyldu hafa það
hugfast að baráttuherferðin fyrir
hvalvernd hefur staðið óslitið í 11
ár. Hér hangir fleira á spýtunni
en örlög 68 eða 80 hvala.“
Einsog hvað?
Dr. Reeve: „Við verðum að
líta á þetta mál í alþjóðlegu sam-
hengi og hlutverk íslendinga í
því. í fyrsta lagi grafa þeir undan
alþjóðasamþykkt Alþjóða hval-
veiðiráðsins með breytni sinni og
setja öðrum þjóðum slæmt for-
dæmi með því að veiða hvali í
nafni vísinda. Með þessu ryðja
þeir brautina fyrir t.d. Japani sem
hyggjast von bráðar hrinda í
framkvæmd sinni eigin 12 ára
áætlun um „vísindahvalveiðar".
Einar og sér skipta hvalveiðar ís-
lendinga ekki höfuðmáli heldur
málið í heild sinni og í alþjóðlegu
samhengi."
Dr. Gerd Leipold: „Ég vil
leggja á það áherslu að það voru
ekki Islendingar sem bjuggu til
hugtakið „hvalveiðar í vísinda-
skyni“ en þeir voru fyrstir til þess
að nota það til þess að réttlæta
hvalveiðar í ábataskyni. Japanir
sigldu í kjölfarið. Og þótt þeirra
áætlun sé miklu stærri í sniðum þá
skipta íslendingar ekki minna
máli sem frumherjar í misnotkun
vísinda vegna hvalveiða.
Geislamengun
Það er athyglisvert að bera ör-
lög hvalveiðibannsins saman við
afdrif annars alþjóðasáttmála
eða Lundúnasáttmálans um los-
un geislavirkra úrgangsefna í haf-
iðfrá 1983. Hann varsamþykktur
af miklum meirihluta þjóða en
jafnskjótt og það var orðið lýstu
bresk stjórnvöld yfir að þau
myndu virða hann að vettugi sak-
ir þess að hann „væri ekki bind-
andi“. Þetta kom náttúrlega
fáum á óvart þar eð Bretar voru
þeir einu á þessum tíma sem
blygðunarlaust fleygðu geisla-
virkum úrgangi í sjóinn. En það
er bara svo dæmigert að í hvert
sinn sem þjóðir heims koma sér
saman um eitthvað rísa þeir aðil-
ar upp er sjá hagsmunum sínum
ógnað og hrópa: „Nei, þetta hef-
ur ekki lagagildi. Þetta er ekki
bindandi samþykkt" eða eitthvað
í þeim dúr. Með slíku er hægt að
grafa undan og gera að engu áhrif
allra alþjóðasamþykkta. Og ég
held að það séu ekki síður hags-
munir íslendinga að reynt sé að
stemma stigu við þessu.“
Nú genguð þið á fund forsætis-
ráðherra og sjávarútvegsráð-
herra og þeir lýstu því yfir að ekki
kæmi til greina að semja við ykk-
ur um að hætta hvalveiðum gegn
því að þið stöðvuðuð herferðina
gegn íslenskum sjávarafurðum.
Hvað takið þið ykkur fyrir hend-
ur nú? Hyggist þið herða áróður-
inn?
Dr. Reeve: „Viðmunum halda
herferðinni til streitu þar til hval-
vertíðinni lýkur en það er aldeilis
óvíst hvort við herðum áróður-
inn. Annars er áróður ekki rétta
orðið yfir þetta, upplýsingaher-
ferð er nær lagi.“
Nú kom fram á blaðamanna-
fundi á Hótel Borg fyrir
skemmstu að þú (R. Reeve) hefðir
átt fund með Jóhanni Sigurjóns-
syni sjávarlíffræðingi sem hcfur
yfirumsjón með hvalvísindaáætl-
uninni. Gat hann sannfært þig
um að áætlunin hefði í raun og
veru vísindagildi?
Dr. Reeve: „Ég hygg að hvala-
talningin og sá hluti áætlunarinn-
ar sem ekki krefst þess að dýrin
séu drepin kunni að koma að
gagni. En þeir þættir hennar sem
ganga út frá veiðum færa vísind-
unum ekki nokkurn skapaðan
hlut. Og Jóhanni tókst ekki að
sannfæra mig um hið gagnstæða.
Nú segja menn auðvitað sem svo
að ég hafi byrgt fyrir skilningar-
vitin áður en ég gekk á fund for-
mælenda þessarar vísindaáætlun-
ar en það er ekki rétt. Ég gat bara
ekki komið auga á að þessi vinna
þeirra væri einhvers virði. Þetta
hefur allt verið gert áður! Kjarni
málsins er sá að Alþjóða hval-
veiðiráðið hvatti aðildarþjóðir
sínar til þess að kanna stærð
stofna í sinni lögsögu og þettá er
verið að gera. Með talningu....“
Dr. Leipold: „Sé nauðsynlegt
að drepa hvalina til þess að kom-
ast á snoðir um fjölda þeirra þá
verður að drepa þá alla. Þetta
þætti ekki skynsamleg aðferð við
manntal!
Dr.Reeve: „Og það sem veld-
ur tortryggni minni og annarra í
garð þess starfs sem þeir Jóhann
Sigurjónsson og félagar inna af
hendi er sú staðreynd að kostnað-
ur vegna þess er greiddur af hval-
veiðifyrirtæki, hagsmunaaðila,
og því spurði ég hann hvort hann
treysti sér til þess að gæta hlut-
lægni. Hann svaraði því játandi
en ég verð að ítreka ótrú mína á
vísindarannsóknum sem eru
kostaðar af aðilum sem eiga
mikilla hagsmuna að gæta varð-
andi niðurstöðuna."
Dr.Leipold: „Enn er ekki úr
vegi að líta á hliðstæður í málum
sem snerta geislavirkni, geisla-
virkan úrgang og geislavirka kaf-
báta. Þegar öldur risu hvað hæst
vegna deilunnar um losun geisla-
vírkra úrgangseína í hafið gengu
ýmsir breskir vísindamenn fram
fyrir skjöldu og lýstu yfir að þeir
væru „ábyrgir" og að þeim „stæði
ekki á sama um höfin blá“ og „við
vitum hvað við erum að gera og
hér er engin hætta á ferðum fyrir
lífríki sjávar." Þessir menn eru í
vel launuðum störfum fyrir bresk
stjórnvöld. Og það er athyglis-
vert að rökin fyrir „hvalveiðum í
vísindaskyni" minna um margt á
málflutning bresku vísindamann-
anna þegar þeir vísuðu úrtölu-
röddum á bug og létu að því liggja
að „vísindin" teldu að losun
geislavirkra efna í hafið væri með
öllu hættulaus.
Annarskonar samanburður er
athyglisverður. Þegar samþykkt
var bann við losun geislavirkra
úrgangsefna í hafið lýstu Banda-
ríkjamenn og Bretar yfir aö þeir
hygðust hafa það að engu. Þessu
mótmæltu þjóðir sem sækja lífs-
björg í sjávardjúpin, til að mynda
íslendingar og Spánverjar. En
svo þegar samþykkt er tímabund-
ið hvalveiðibann hafa íslendingar
það að engu en Bretar og Banda-
ríkjamenn taka undir verndunar-
sjónarmið. Grænfriðungar vilja
ætíð að verndunarsjónarmið hafi
forgang fram yfir skammsýn
hagsmunasjónarmið. Því eiga
þeir samleið með íslendingum í
fyrra tilfellinu en Bandaríkja-
mönnum og Bretum í því síðara. “
En hafa Grænfriðungar ekki
hagnast mjög fjárhagslega á hval-
veiðimálinu?
Dr. Leipold: „Nei, því fer
fjarri. Fjársöfnun vegna hvala-
málsins aflaði aðeins 6 af hundr-
aði tekna breskra Grænfriðunga í
fyrra. Vesturþýskir Grænfrið-
ungar afla sáralítils fjár vegna
baráttunnar gegn hvalveiðum. Á
mínum heimaslóðum er efna- og
geislamengun mál málanna, ör-
dauð vötn, fjólubláar og vínrauð-
ar ár, súrt regn og fúnir skógar og
svo framvegis. 400 þúsund
Vestur-Þjóðverjar hafa svo mikl-
ar áhyggjur af þessu að þeir
greiða okkur félagsgjöld og vilja
veg Grænfriðunga sem mestan.
Og þeim fjölgar jafnt og þétt. Við
höfum ekki efnt til sérstakrar
fjársöfnunar vegna hvala- og
selaveiða síðan 1986. Staðr-
eyndin er sú að herferðin gegn
hvalveiðum íslendinga hefur
hvorki mikil útgjöld í för með sér
né aflar hún tekna sem nokkru
nema.“
Dr. Reeve: „Ég spurðist fyrir
um þetta hjá bandarískum Græn-
friðungum og fékk þau svör að
fyrst og fremst tvö baráttumál
þeirra snertu fólk svo að það léti
fé af hendi rakna. Það væri ann-
ars vegar baráttan gegn efna-
mengum en hinsvegar baráttan
gegn höfrungadrápi túnfiskveiði-
manna á Kyrrahafi."
Hefur komið til tals að Græn-
friðungar opni skrifstofu hér í
Reykjavík?
Dr. Reeve: „Ja, nei og já,
eiginlega ekki. Mér barst til
eyrna að einhverjir aðilar væru
reiðubúnir til þess að Ijá okkur
húsnæði undir skrifstofu en það
var nokkru áður en kvikmynd
Magnúsar Guðmundssonar,
„Lífsbjörg í norðri“, var sýnd í
íslenska sjónvarpinu og olli
andúð í okkar garð. Með rang-
færslum og útúrsnúningum og
grófum blekkingum! En það er
sem sé ekki á dagskrá í augna-
blikinu.“
Dr. Leipold: „Við reynum eftir
föngum að opna skrifstofur hvar-
vetna þar sem Grænfriðungar
láta til sín taka í einhverjum
mæli. Staðreyndin er sú að það er
ekki jafn brýnt að opna skrifstofu
hér og víða annars staðar vegna
þess að í samanburði við aragrúa
ríkisstjórna hefur sú íslenska til-
tölulega óflekkað mannorð.
Engu að síður hefðum við fulltrú-
ar Grænfriðunga átt að leggja
leið okkar oftar hingað til íslands
til þess að útskýra stefnu okkar
og markmið og eyða allavega
misskilningi um okkur hérlendis.
Því burtséð frá hvalveiðimálinu
hafa íslendingar mikla samúð
með baráttu okkar fyrir umhverf-
isvernd og skilja að í þeim efnum,
einkum þó verndun lífríkis sjáv-
arins fyrir efna- og geislamengun,
eigum við sameiginlegra
hagsmuna að gæta.“ ks
Dr. Gerd Leipold og dr. Ros Reeve. „í samanburði við ótalmargar ríkisstjórnir hefursú íslenska tiltölulega óflekkað mannorð í umhverfismálum."
4 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 2. júni 1989