Þjóðviljinn - 07.06.1989, Blaðsíða 1

Forsœtisráðherra: Aldrei verið nœr aðglata efnahagslegu sjálfstœði okkar en núna. Atvinnurekendur eiga sinn
þátt íhvernig komið er með fjárfestingarbruðli sínu á tímum nýliðins góðœris. Höfuðmeinsemd íslensks
efnahagslífs er óstöðugleikiþess. Framtíðin er ífiskeldi, fallvötnum og ferðamálum
r
Aaðalfundi Vinnuveitendasam-
bands íslands í gær sagði
SteingrímurHermannsson forsæt-
isráðherra það heldur ódýrt af
talsmönnum atvinnurekenda að
kenna stjórnvöldum um hvernig
góðærinu var sóað og hvernig
komið er fyrir efnahagslífi lands-
manna. Þeir gætu að mörgu leyti
kennt sér sjálfum um með fjár-
festingarbruðli sínu á meðan góð-
ærið var og hét. Engu að síður
væri ábyrgðin hvernig til tókst,
hjá þáverandi ríkisstjórn og nú
væri svo komið að Islendingar
hefðu aldrei verið nær að glata
efnahagslegu sjálfstæði sínu en
núna.
í ræðu sinni til aðalfundarfull-
trúa Vinnuveitendasambandsins
tíundaði forsætisráðherra nokkur
dæmi hvernig atvinnurekendur
höfðu að eigin frumkvæði ráðist í
fjárfestingar sem núna væru að
grafa undan þeim sjálfum, sjáv-
arútveginum og öðrum atvinnu-
greinum. í því sambandi nefndi
forsætisráðherra að á árunum frá
1985-1987 hefði frystitogurum
fjölgað úr þremur í 20 og afleið-
ingin að mun minni afli berst á
land til vinnslu. Þá væru afl-
eiðingarnar hinar sömu í þeim
gegndarlausa útfiutningi á óunn-
um fiski sem gerði ekki annað en
að grafa undan samkeppnisstöðu
okkar á erlendum mörkuðum.
Forsætisráðherra gagnrýndi
einnig þær gegndarlausu fjárfest-
ingar sem atvinnurekendur hefðu
ráðist í á tímabilinu; í byggingu
verslunar- og skrifstofuhúsnæðis
sem hefði þrefaldast. Þeir hefðu
síðan kórónað þetta allt saman
með því að fjármagna vitleysuna,
ekki aðeins með lánum frá
bönkum og öðrum lánastofnun-
um heldur og einnig hjá gráa
markaðnum. Síðan vældu þeir
um hversu vaxtastigið væri hátt
og að fjármagnskostnaður væri
að sliga þá.
Erlent vinnuafl
Hundmð atvinnu-
leyfa framlengd
Vinnumálaskrifstofan: Nokkur hundruð
atvinnuleyfa erlends vinnuafls hafa veriðfram■
lengd á sama tíma ogfjöldinn allur er atvinnu-
laus. Aðallega ásvœðumþar sem viðvarandi
vinnuaflsskortur hefur verið ífiskvinnu. Lítið
sem ekkert um farandverkafólk á vinnumark-
aðnum
að hefur verið töluvert um
það að fiskvinnslufyrirtæki
hafi farið fram á framlengingu
atvinnuleyfa fyrir það erlenda
vinnuafl sem þau hafa haft í
vinnu. Hversu mikið það hefur
verið veit ég ekki nákvæmlega en
örugglega er hér um að ræða
nokkur hundruð manns, sagði
Óskar Hallgrímsson forstöðu-
maður Vinnumálaskrifstofu fé-
lagsmálaráðuneytisins.
Á sama tíma og fjöldinn allur
af skólafólki er atvinnulaus og
tvísýnt um hvort það fái vinnu í
sumar vantar víða fólk í fisk-
vinnu. Samkvæmt nýlegri könn-
un Þjóðhagsstofnunar og Vinn-
umálaskrifstofunnar á atvinnu-
ástandinu og atvinnuhorfum
voru um 175 laus störf í fisk-
vinnslu í apríl, 150 í almennum
iðnaði og 20 í byggingastarfsemi.
Á sama tíma í fýrra vantaði hins-
vegar rösklega fjórfalt fleira fólk í
fiskvinnu en núna. í öðrum
atvinnugreinum ss. í verslun og
veitingastarfsemi, samgöngum
og öðrum atvinnugreinum er aft-
ur á móti vaxandi tilhneiging til
að fækka fólki vegna erfiðrar af-
komu fyrirtækja og/eða vegna
samruna þeirra.
Að sögn Oskars Hallgríms-
sonar hefur atvinnuleyfum fyrir
erlent vinnuafl í fiskvinnu eink-
um verið framlengt á þeim svæð-
um þar sem viðvarandi skortur á
fiskvinnslufólki hefur verið í
gegnum tíðina. Það er einkum á
Snæfellsnesi, Vestfjörðum,
Austfjörðum og á Suðurlandi ss. í
Vestmannaeyjum, Þorlákshöfn
og Njarðvíkum. Aftur á móti hef-
ur sáralítið verið um umsóknir á
nýjum atvinnuleyfum. Þess ber
þó að geta að Norðurlandabúar
þurfa ekki að sækja um atvinnu-
leyfi hérlendis.
- Það sem einkennir kannski
vinnumarkaðinn öðru fremur er,
að hér er sáralítið um farand-
verkafólk sem fer á milli svæða í
atvinnuleit. Þó að vanti fólk í td.
fiskvinnu í næsta bæ eða þorpi
leitar fólk ekki þangað heldur
bíður eftir að rofi til í atvinnumál-
um þess fyrirtækis sem það hefur
verið hjá í vinnu. Hið sama er
upp á teningnum þegar annað af
tveimur fiskvinnsluhúsum á ein-
hverjum stað hættir starfsemi
tímabundið," sagði Óskar Hall-
grímsson.
-grh
Þá gagnrýndi forsætisráðherra
bankakerfið harðlega. Hann
sagði brýna þörf á hugarfars-
breytingu þar sem tekið væri mið
af langtímasjónarmiðum í stað
skammtímasjónarmiða. í því
sambandi nefndi hann ma. fisk-
eldið. Vegna þeirra tregðulög-
mála sem ríkja í bankakerfinu
væri svo komið fyrir þeirri
atvinnugrein að seiðin eru nánast
alin á dráttarvöxtum í stað fóð-
urs.
Steingrímur sagði höfuðmein-
semd íslensks efnahagslífs vera
þá að ekki hefði enn tekist að ná
tökum á þeim efnahagssveiflum
sem einkenndu hagkerfið. Sem
dæmi um hugarfarið nefndi hann
að eftir gjöfula bátavertíð væru
Eyjamenn að kaupa skip í gríð og
erg í stað þess að nota tekjurnar
til að greiða niður skuldir. Til að
ná tökum á núverandi efnahags-
vanda sagði forsætisráðherra það
vera númer eitt tvö og þrjú að
koma böndum á verðbólguna og
peningamál þjóðarinnar. Að því
væri núverandi ríkisstjórn að
vinna.
Forsætisráðherra sagði að
þrátt fyrir svartsýnið og barlóm-
inn í þjóðfélaginu hefðu fslend-
ingar ótal möguleika til að rétta
úr kútnum og halda áfram upp-
byggingu þess velferðarþjóðfé-
lags sem hér er. Nefndi hann ma.
fiskeldið, fallvötnin og ferðamál.
í þessum þremur F-um liggur sér-
staða okkar og styrkur í næstu
framtíð.
-grh
Friðleifur Jakobsson hafði ekki mikið að gera í mjólkursölunni hjá Hagkaupum í gær. Þar dróst salan
stórlega saman eins og raunar í flestum öðrum verslunum. Mynd: Þóm.
Mótmœlaaðgerðir
Mjólkursala snarniinnkaði
ÁskorunASÍ og BSRB til almennings um að kaupa ekki mjólkurvörur
vel tekið. Sala á mjólkurvórum minnkaði um allt að 75 % ígœr.
Steingrímur Hermannsson lýsir eftir lausnum

Sala á mjólkurvörum dróst
stórlega saman í verslunum
um land allt í gær. Það er því ljóst
að almenningur hefur brugðist
vel við áskorun ASÍ og BSRB um
að kaupa ekki mjólkurvörur til
að mótmæla þeim verðhækkun-
um sem orðið hafa á undanförnu.
í stórmarkaði Hagkaupa í
Kringlunni var salan á mjólkur-
vörum 75% minni klukkan fjögur
í gær en hún er venjulega. For-
ystumenn samtaka bænda hafa
brugðist illa við áskorun verka-
lýðsfélaganna og það hafa nokkr-
ir verslunarmenn gert líka.
Þegar Þjóðviljinn fór í stór-
markað Hagkaupa í gær sáust
ákaflega fáir viðskiptavinir með
mjólkurvörur í innkaupakörfum
sínum. Fólk hafði almennt á orði
að það styddi þessi mótmæli og
sagðist verá búið að fá nóg af
hækkandi verðlagi. Þeirsem voru
með mjólk í innkaupakörfunum
sögðust yfirleitt verða að kaupa
mjólk vegna barnanna. En Frið-
leifur Jakobsson sem sér um að
fylla kæliborðið í Hagkaupum,
sagði að dagurinn hefði verið ró-
legur hjá sér. Venjulega fyllti
hann kælinn þrisvar yfir daginn
en klukkan rúmlega fjögur voru
grindurnar enn hálffullar frá því
klukkan 9 um morguninn. Frið-
leifur sagði að sömu sögu væri að
segja úr verslun Hagkaupa í Skei-
funni.
Steingrímur Hermannsson for-
sætisráðherra sat fyrir svörum á
rás 2 í gær. Þar lýsti forsætisráð-
herra eftir lausnum á verðhækk-
anavandanum frá almenningi og
sagði enga peninga til í frekari
niðurgreiðslur; nú þegar væri
fyrirsjánanlegur 3,5 milljarða
halli á ríkissjóði í ár.
Mjólkurlítrinn kostar nú 67
krónur. Fyrir fjölskyldu sem
kaupir þrjá lítra á dag kostar
mjólkin ein 73,365 krónur á ári
og ef lítrarnir eru 5 kostar árs-
skammtur af mjólk 122,275 krón-
ur.
-hmp
Sjá síðu 3