Þjóðviljinn - 08.06.1989, Side 4

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Er innflutningur
á matvælum
eina kjarabótin?
Sjálfstæðisflokkurinn og Morgunblaðið hafa að undan-
förnu verið í nokkurri kjaramálaklemmu eins og fleiri: það er
aðeins það skjól sem stjórnarandstaða veitir sem kemur í
veg fyrir að hún verði augljós. Flokkurinn og blaðið hafa,
eins og kunnugt er, hamast gegn öllum þeim kjarasamning-
um sem gerðir hafa verið á nýliðnum vikum og mánuðum.
Allir hafa þeir, að dómi blaðs og flokks, verið reistir á sandi
og ábyrgðarleysi - eins þótt allir viti og viðurkenni að ekki var
verið að semja um aukinn kaupmátt heldur um einhverskon-
ar málamiðlun um skert kjör í kreppustandi.
í þessu samhengi hefur það staðið upp á Morgunblaðs-
menn að finna einhver önnur svör í kjaramálum, benda á
einhverjar aðrar leiðir en kauphækkanir og félagslegar lag-
færingar. Og leiðarar blaðsins og Reykjavíkurbréf að und-
anförnu benda til þess að svarið sé fundið og það er í sjálfu
sér all sögulegt.
í leiðara Morgunblaðsins á sjómannadaginn er því slegið
fram að „það er að verða eitt helsta hagsmunamál sjó-
manna sem annarra launþega, að frelsi verði stóraukið í
matvælainnflutningi". í Reykjavíkurbréfi þann 28. maí var
enn afdráttarlausar kveðið að orði, en þar segir:
„Ekki fer á milli mála að eina raunhæfa aðferðin til að
bæta lífskjör fólks er að knýja niður vöruverð með stór-
auknum innflutningi frá öðrum löndum og frjálsræði í þeim
viðskiptum."
Um leið er svo Alþýðubandalaginu og landbúnaðarráð-
herra sendur tónninn fyrir að bregðast launafólki, eins og
það heitir, með því að mæla gegn þessum boðskap.
Morgunblaðið er semsagt búið að komast að þeirri niður-
stöðu, að eina raunhæfa kjarabótaleiðin sé að opna fyrir
innflutning á matvælum. Og vitanlega er það rétt að með því
móti má lækka verð á ýmsum nauðsynjum í búðum. En
málið er ekki svo einfalt: slík stefna felur í sér snöggt fráhvarf
frá þeirri byggða- og landbúnaðarstefnu sem allir flokkar
bera nokkra ábyrgð á- ekki síst Sjálfstæðisflokkurinn. Blað-
ið boðar í reynd aðgerðir sem jafngilda því að íslendingar
gefist að verulegu leyti upp við eigin verðmætasköpun á
sviði matvælaframleiðslu, og fylgir með enn hraðari og stór-
felldari byggðaröskun en nú á sér stað, enn örari þróun í átt
til „borgríkis á suðvesturhominu", enn grimmari slátrun á
bændum og búaliði. í leiðinni má svo geta þess að væntan-
lega er matvælainnflutningurinn frjálsi (sem meðal annars
hlýtur að auka á viðskiptahalla okkar) hugsaður sem skref til
aðlögunar að Evrópubandalaginu.
Það er vitanlega ekki nema satt og rétt, að núgildandi
landbúnaðarkerfi, sem kastar sjálfkrafa miklum byrðum á
ríkissjóð, fær ekki staðist til lengdar - það snýst í vítahring
sem menn verða að vinna sig út úr. Og það er ærið og erfitt
verkefni þótt menn fari ekki að magna upp vandann með því
að kasta á borðið sprengju eins og óheftum innflutningi
matvæla (sem það mikla markaðsbandalag meginlands-
manna reyndar leyfir alls ekki sjálft). Það væri fróðlegt að
vita líka, hvort þeir Morgunblaðsmenn hefðu reiknað út hvað
það kostar í erfiðum og dýrum félagslegum vandamálum
dreifbýlis að reyna að mjaka kaupmætti launafólks upp með
danskri skinku og argentínsku nautakjöti. Og í annan stað
væri forvitnilegt að vita, hvað Sjálfstæðisflokknum sjálfum
líður í þessu máli, er hann reiðubúinn að skrifa upp á það
hjálpræði sem þeir í Aðalstrætinu hafafundið-eðagæti það
hugsast að hann væri klofinn í herðar niður í málinu?
áb
KLIPPT...
NY UTVARPSSTOÐ I LOFTIÐ 13DA JUNI
Aða»jifitl<rmur
Bírolf H, Blröífittórlvóg
iv«f Krlstjíinsíujf, 8jí*8i hfrr
VJÖ t>*8« »Afkj«h0St8
s«m v.loöln Uúgir »t ÍtU'óV.
I**lr Ictoguf scyj.í ad
hiyiafe stðöv«ríj><fi«i‘ sé
j,he!iifigur“. StUöio stotnlr
Uemt « siimknppni vl«
BjlgjunjffStjöi nuna, Oiida
eru m»r8(r ntarfvrminn
gitmiif 8íar<sm*.f>fi Jjeirra
•th«va.
Fyrirtæki greiða laun
Hvað líður
málfrelsinu?
Menn eru oft að státa af góðu
málfrelsi á íslandi og eiga þar
auðvelda leiki vitanlega ef þeir
kjósa að bera sig saman við ríki
sem búa við ódulbúna ritskoðun.
í þeim samanburði öllum verður
fljótlega til staðhæfing eins og
þessi: hér hjá okkur mega allir
segja allt sem þeir vilja.
En þótt menn geti hringt inn í
þjóðarsálina og sent inn greinar
og lesendabréf, þá er málið aldrei
svo einfalt. Spyrjið Þorgeir Þor-
geirson, sem hefur framið þann
höfuðglæp að móðga lögregluna
eins og hún leggur sig og hefur
margt meinlegt við furður dóm-
kerfisins að athuga. Og í fram-
haldi af því geta menn spurt sjálfa
sig um aila þá sjálfsritskoðun sem
hlýtur að vera í gangi í jafnspilltu
þjóðfélagi og hið íslenska er, og
heldur mörgum óþægilegum
sannleika í myrkri og þoku.
Frelsi
auglýsenda
Og svo er annað mál, sem hef-
ur í vaxandi mæli skotið upp sín-
um selshaus eftir að fjölmiðla-
leikurinn tók að æsast hér með
nýjum útvarpslögum. En það eru
vaxandi áhrif auglýsenda á líf og
dauða fjölmiðla. Út um allan
heim hafa menn orðið vitni að
blaðadauða miklum, sem á sér
ekki síst þá skýringu að auglýs-
ingar safnast svo rækilega á þau
blöð sem hafa forskot í útbreiðslu
að keppinautarnir veslast upp í
fjársvelti. En á sviði sjónvarps
hafa menn glímt við þann vanda,
að frelsi þeirra sem efni setja
saman fyrir sjónvarp er rígbundið
af því, hvort finna megi fyrirtæki
sem til eru f að kaupa sig inn á
einmitt þetta efni. Niðurstaðan
hefur verið sú að aukið framboð á
sjónvarpsefni hefur alls ekki Ieitt
til aukinnar fjölbreytni, hvað þá
sköpunarfrelsis - heldur hefur
það neglt menn æ fastar á klafa
einhverrar meðaitalsafþreyingar-
þarfar Bandaríkjamanna.
Skrýtin
útvarpsstöð
Síðasta dæmi um vaxandi áhrif
auglýsenda á fjölmiðlaheiminn
mátti lesa um fýrir skemmstu í
Pressunni. Þar segir frá því að
nokkrir fyrrverandi starfsmenn
Bylgjunnar og Stjömunnar, sem
hafa misst vinnuna við nýlega
sameiningu stöðvanna, ætli að
fara í loftið með nýja útvarpsstöð
nú í næstu viku. Úm dagskrár-
stefnuna, ef stefnu skyldi kalla,
segir á þessa leið:
„í samtali við aðstandendur
stöðvarinnar kom fram að
meiningin er að reka vandað
tónlistar- og auglýsingaútvarp.
Nokkur nýlunda er. fjármögnun
einstakra þátta á stöðinni, því
þeir verða studdir af ákveðnum
fyrirtækjum. Með öðrum orðum:
fyrirtæki munu í reynd greiða
laun dagskrárgerðarmanna.“
Það merkilega er að frá þessu
er sagt eins og sjálfsögðum hlut,
eins og engum detti það í hug að
með þessu móti séum við ef til vill
komin enn neðar í fjölmiðla-
kaupskap en gengur og gerist
jafnvel í Bandaríkjunum. Ekki
nóg með það, að hvorki spyrli né
svaramanni finnst ástæða til að
hafa minnstu áhyggjur af því að
dagskrá heillar útvarpsstöðvar
verði á útsölu - það er meira að
segja látið að því liggja að fyrir-
komulagið bjóði upp á einhverja
merkilega kosti umfram t.d.
ríkisútvarpið. Eða svo segir tals-
maður stöðvarinnar í samtali við
Pressuna:
„Samningarnir (um borgun
fyrir dagskrárþætti) eru ekki af
staðlaðri lengd. Þeir geta verið til
eins mánaðar eða þriggja mán-
aða í senn, svo dæmi sé nefnt. Á
•móti kemur náttúrlega fram
hvaða fyrirtæki strykti viðkom-
andi útsendingu.Þetta er nýjung
og minnkar alla yfirbyggingu
fyrirtækisins. Það getur tekið
miklu skjótari ákvarðanir en
ríkisútvörpin þrjú.“
Jamm. Mikill er andskotinn.
Vitanlega mundi það „minnka
yfirbyggingu" t.d. dagblaðs ef
blaðamennirnir kæmu sér fyrir
tvær til fjórar vikur í senn sem
lausamenn hjá fyrirtækjum, sem
þeir væru að auglýsa upp beint og
óbeint. En slíkt jukk á vitaskuld
minna en ekkert skylt við frelsi.
Að kaupa
ekki mjólk
í gær voru allir fullir af við-
brögðum við áskorun ASÍ og
BSRB um að mótmæla verhækk-
unum á ýmsum nauðsynjum með
því að kaupa ekki mjólk og
mjólkurvörur í þrjá daga. Fólk
hafði bersýnilega hlustað á þessa
áskorun og breytt eftir henni. En
bændur voru lítt hrifnir: formað-
ur kúabænda sagði að aðgerðir af
þessu tagi sköðuðu aðeins kúa-
bændur, en ekki ríkisstjórnina á
neinn hátt, eins og vafalaust hefði
þó verið til ætlast. Ásmundur
Stefánsson forseti ASÍ segir, að
það sé slæmur misskilningur að
... OG SKORIÐ
aðgerðin beinist gegn kúabænd-
um - það sé verið að reyna að
knýja ríkisstjómina til að aftur-
kalla hækkun á mjólk og mjólk-
urvöram. Og ögmundur Jónas-
son forseti BSRB segir að hér sé
um að ræða táknræna aðgerð sem
eigi að sýna stjórninni að fólki sé
alvara.
Klippari hefur í tveim sím -
tölum verið beðinn fyrir skilaboð
um þetta mál. Símtalendur,
traustar áhugamanneskjur um
stéttabaráttuna, höfðu ekkert á
móti því að verðhækkunum væri
mótmælt. En þau voru reið yfir
því að mjólkurvörur skyldu vald-
ar. Þau sögðu það ekki leiða til
annars en leiðinda ýfinga milli
bænda og verkafólks - og gengi
þetta þvert á gamla og góða við-
Ieitni til að stilla saman hagsmuni
og krafta erfiðismanna.
Þau höfðu reyndar fleira að
segja um málið. Konan hafði
áhyggjur af því að skynsamleg
manneldisstefna yrði fyrir
skakkaföllum þegar einmitt
mjólk væri höfð að skotspæni
með þessum hætti. Karlmaður-
inn sagði að það hefði verið nær
að hvetja menn til að kaupa ekki
bensín - m.a. vegna þess að ekk-
ert gerði nú til þótt olíufélög
misstu spón úr sínum aski.
Þessum boðum er hér með til
skila komið.
áb
Þjóðviljinn
Síðumúla 6-108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Utgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórl: Ámi Bergmann.
Fréttastjóri: Lúövík Geirsson.
Aftrlr blaðamenn: DagurÞorleifsson, ElíasMar(pr.),Guftmundur
Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim Smart (Ijósm.),
Kristófer Svavarsson, ÓlafurGíslason, Póll Hannesson, SiguröurÁ.
Friftþjófsson (umsjm. NýsHelgarblaös), ÞorfinnurÓmarsson(íþr.),
Þröstur Haraldsson.
Framkvœmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Sigrún Gunnarsdóttir.
Sfcrifstofa: Guörún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
AuglýsingastjórhOlgaClausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Sigriöur Kristjánsdóttir, Þorgeröur Sigurðardóttir.
Bdstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóftlr: Eria Lárusdóttir
Útbrelöalu-og afgreiftslustjóri: Ðjöm Ingi Rafnsson.
Afgrelftsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumaftur: Katrín Báröardóttir.
Útkeyrsla, afgreiftsla, ritstjórn:
Síftumúla 6, Reykjavifc, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóöviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verft í lausasölu: 90 kr.
NýttHelgarblaft: 140kr.
Áskriftarverft á mánufti: 1000 kr.
4 SfÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 8. júni 1989