Þjóðviljinn - 20.06.1989, Blaðsíða 4

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Af eigna-
sköttum
Andstæöingar hækkunar á eignaskatti hafa haft sig mjög í
frammi að undanförnu, meðal annars með borgarafundi á
Hótel Borg nú á dögunum. Þar voru haldnar harðorðar
ræður um eignaskatta sem var líkt við eignaupptöku og
þeim um leið lýst sem sérstakri árás á ekkjur og ekkla - en
skattar á einstaklingum hækka meira vegna þess að skatt-
leysismörk þeirra eru helmingi lægri en skattleysismörk
hjóna. I skjali sem mótmælendur sendu frá sér síðast í gær
eru ítrekuð hörð mótmæli gegn þessum hækkunum, sem
komi misjafnlega niður eftir hjúskaparstétt og fylgja með
útreikningar þar að lútandi. í leiðinni er svo mótmælt álagn-
ingu svokallaðs „Þjóðarbókhlöðuskatts" sem Sverrir Her-
mannsson kom á á sínum tíma til að flýta fyrir því að því
þjóðarátaki mætti Ijúka að koma húsi yfir aðalbókasöfn
landsins, en hann verður framlengdur sem endurbóta-
skattur menningarbygginga.
Fjármálaráðuneytið hefur svarað fyrir sig og mótmælt því
að hér sé um einhvern sérstakan „ekknaskatt" að ræða.
Það sé tekið það tillit til aðstæðna fólks, að skattaálagning
breytist ekki næstu fimm árin eftir að maki fellur frá hjá þeim
sem eftir situr í óskiptu búi. í öðru lagi sé um mjög fáa
einstaklinga að ræða sem gætu sérstaklega orðið fyrir barð-
inu á hærri tekjusköttum vegna missis maka síns. ( þriðja
lagi séu ýmsar heimildir fyrir því í skattalögum að lækka
eignaskatta þegar t.d. ekkja býr við skerta greiðslugetu.
Vitanlega er það ekki við hæfi að stórþyngja skattbyrði
fólks við það að maki fellur frá. Og því skipta verulegu máli
bæði ákvæði um óbreytta stöðu gagnvart skattayfirvöldum í
fimm ár og svo sú túlkun sem m.a. kemur fram í greinargerð
fjármálaráðuneytisins um málið að „tekið skal tillit til
greiðslugetu þess einstaklings sem skattinn á að bera“.
Menn verða að eiga kost á því réttlæti sem áður fyrr var
orðað á þá leið að menn ættu að leggja á skatta og skyldur
„eftir efnum og ástæðum". Gangi þetta eftir er ekki ástæða
til að taka undir ásakanir um sérstakan fjandskap núverandi
stjórnar við ekkjur og einstaklinga.
Þegar dæmi ekkjunnar er sett á oddinn er hinsvegar
dregin athygli frá stærra samhengi þessa máls. En það er
sígild spurning: hvar á að taka peningana? Hægriflokkar
hafa fyrr og síðar verið andvígir sérstakri skattheimtu af
háum tekjum og stærri eignum - vinstriflokkar hinsvegar
hafa reynt að beita skattheimtunni til jöfnunar og til að þeir
leggi meira til almannaþarfa sem meira hafa umleikis. Meira
en svo: kjósendur þeirra krefjast þess beinlínis að þeir sæki
peningana til þeirra „sem eiga landið", til þeirra sem t.d.
hafa grætt verulega á neikvæðum vöxtum liðinna ára eða
einhverjum öðrum fríðindum eða forréttindum í fasteigna-
viðskiptum. Þessi sjónarmið hafa hinsvegar átt erfitt upp-
dráttar vegna þess, að svo margar smugur eru til fyrir veru-
lega ríkt fólk til að fela bæði tekjur og eignir í bókhaldsþoku:
það reynist erfitt að góma þá sem mest hafa komið sér hjá
skattheimtu. En þeim mun auðveldara að benda á nokkurn
hóp saklausra einstaklinga sem verður eða gæti orðið
óþyrmilega fyrir barðinu á skattbreytingum. Og þá er „ekkj-
an“ orðin með nokkuð hráslagalegum hætti að peði í pólit-
ísku tafli þeirra, sem vilja kveða niður alla tilburði til að
háskatta miklar tekjur og stærri eignir og kalla allt slíkt „mis-
skilda jafnaðarmennsku".
ÁB
KLIPPT... OG SKORIÐ
Að selja
pólitíkina
í nýútkomnu júníhefti
tímaritsins Mannlífs birtist grein
eftir Örn D. Jónsson um áhrif
fjölmiðla á stjórnmálalíf. Það er
ofur glöggt tímanna tákn að efni
þetta er á forsíðu ritsins kynnt
með spurningunni „Hvað selur í
stjórnmálum?'1 Spurningin er
bersýnilega mjög hrá þýðing úr
ensku - og lýtur reyndar að því
sem allir vita, aö við erum á
hraðri leið inn í það ástand að
„erlendis er það orðinn stór bisn-
ess að selja pólitíkusa“ eins og
segir í grein Arnar. Og þar er líka
talað um að „sá sem markaðssetti
tvo síðustu frambjóðendur til
forsetaembættis í Bandaríkjun-
um er álitinn gjörningameistari".
Væntanlega mun það drjúg og
ábatasöm freisting að reyna að
líkja eftir slíkum galdrakörlum,
einnig hér uppi á skerinu
Hann meig
með bændum
Með öðrum orðum: við erum á
kunnugum slóðum, stjórnmála-
fræðingar og fjölmiðlafræðingar
eru fyrr og síðar að minna okkur
á það, að það skipti alltaf minna
og minna máli HVAÐ stjórn-
málamenn eru í rauninni að segja
í fjölmiðlum, heldur skiptir hitt
sköpum, að þeir sjáist þar oft og
reyni þá að koma sér sem ræki-
legast fyrir í einhverju úthugsuðu
og jákvæðu samhengi. Venjulega
fylgja slíkum úttektum nokkur
saknaðartár um liðna tíð þegar
menn bitust hart í kappræðum og
skrifuðu langhunda sér til fram-
dráttar. í grein Arnar er þessum
söknuði lýst á dálítið furðulegan
hátt:
„Fólk man það sem vel er gert.
Óli Thors meig með bændum upp
við vegg. Jónas frá Hriflu vakn-
aði klukkan sex að morgni til að
svara bréfum."
En nú má spyrja: koma slíkar
„minningar" því nokkuð við sem
„vel var gert“ í tíð þeirra Ólafs
Thors og Jónasar Jónssonar frá
Hriflu? Er hér ekki einmitt um
„ímynd“ að ræða - sem að sönnu
var ekki breidd út með aðstoð
sjónvarps heldur eftir boðleiðum
munnmæla? Ólafur var svo af-
skaplega alþýðlegur og hispurs-
laus, Jónas var feiknalegur
vinnuþjarkur sem vasaðist í öllu
sjálfur. Og þar fram eftir götum.
í rétta átt?
En látum svo vera. Það fer víst
enginn að mótmæla því, að fjöl-
miðlar og þá einkum sjónvarp
hafa breytt gífurlega aðferðum
stjórnmálamanna við að koma
sér á framfæri og möguleikum á
að afla sér vinsælda. Og flestir
telja þessar breytingar heldur til
hins verra - með því að „mark-
aðssetningin“ gerir inntak
stjórnmálaumræðunnar enn fá-
tæklegra og líklega óskiljanlegra
en áður. Eða hvað vilja menn
segja um þessa setningu hér úr
grein Arnar D. Jónssonar:
„Skýrasta dæmi þess að ..
stjórnmál á íslandi séu að þróast í
rétta átt eru þau eftirmæli sem
Reagan forseti tekur með sér frá
Hvíta húsinu. Hann er talinn
vinsælasti forseti Bandaríkjanna
frá upphafi, jafnvel þó hann hafi
sannanlega gert eins lítið og hann
komst upp með og jafnvel þótt
hallarekstur aðstandenda hans á
ríkinu sé fremur afskræming á
kenningum Keynes en sú mark-
aðshyggja sem hann boðaði í
orði“.
Þetta var skrýtið! Hvert er
samhengi á milli „réttrar" þróun-
ar íslenskra stjórnmála og þess,
að Reagan forseta tókst að spila
svo á fjölmiðla, að hann var
manna vinsælastur eins þótt hann
gerði lítið sem ekki neitt og þótt
orð og gjörðir stönguðust á hrap-
allega í hans stjórnsýslu? Meinar
greinarhöfundur kannski það, að
svoddan nokkuð geti ekki gerst á
íslandi? Tja - hvað skal segja:
Steingrímur Hermannsson er
langvinsælastur stjórnmála-
manna á íslandi - er það vegna
þess að hann hafi komið svo
miklu í verk? Eða litlu? Eða er
það kannski vegna þess, að hann
kann (eins og Reagan) afar vel á
sjónvarp? Getur komið því inn
hjá fólki að hann sé allt í senn,
syndugur maður sem lætur sér á
verða mistök (semsagt mann-
legur eins og við hin) og um leið
alltaf að reyna sitt besta karl-
anginn - eða eins og annar frægur
Framsóknarmaður komst að orði
í þingræðu: það er eins og hver
sjái upp undir sjálfan sig með
það.
Kosningaslagur
með auglýsingum
Nei. Nær er að slá því föstu, að
íslensk stjórnmál eru á rangri leið
- einmitt að því er varðar samspil
þeirra við fjölmiðla og þá sjón-
varp. Og eitt af því sem er sérstök
ástæða til að vara við, er sú uppá-
koma úr síðustu kosningum, að
flokkar fari í vaxandi mæli að
heyja kosningaslaginn með að-
stoð rándýrra sjónvarpsauglýs-
inga. í samantekt í Pressunni var
greint frá því að flokkarnir hefðu
fyrir þær kosningar gert með sér
einskonar heiðursmannasam-
komulag um að auglýsa ekki í
sjónvarpi. Framsóknar-
flokkurinn hafi svo hlaupið frá
þessu samkomulagi og því miður
- honum tókst að rétta sinn hlut
(sem var ekki beysinn í skoðana-
könnunum) með herferð sem
kennd var við „klettinn í hafinu".
Þetta fordæmi mun vafalaust
draga á eftir sér langan slóða og
illan. Því það er ekki nema satt og
rétt sem haft er eftir kosninga-
stjóra Alþýðuflokksins um þetta
mál: „Það er hættulegt lýðræðinu
ef kosningar fara að snúast um
fjármagn og auglýsingagerð þar
sem hinir fjársterku ráða ríkj-
um“.
Skekkjan vex
Við skulum ekki setja upp
sakleysissvip og halda því fram,
að það sé fyrst að gerast núna að
peningamagn það sem flokkar
hafa yfir að ráða í kosningaslag
skipti máli. Það hefur alltaf haft
sín „skekkjuáhrif“ að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur getað sótt mikla
peninga til sinnar baráttu til
þeirra sem „eiga landið“ (eða ís-
lenskra aðalverktaka og þeirra
líka) - svo það dæmi sé nefnt sem
mest áberandi er. En ef þessi
„skekkja“ er færð yfir á auglýs-
ingahernað í fjölmiðlaheimi nú-
tímans, þá margfaldast hún með
feiknahraða. Með þeim augljósu
afleiðingum að lýðræðið versnar
eins og skítur í regni, málfrelsið
þynnist út, skoðanamyndun öll
hleypur í herfilegra skötulíki en
nokkru sinni fyrr.
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóöviljans.
Ritatjóri: Árni Bergmann.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Aðrir biaðamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Guðmundur
Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim Smart (Ijósm.),
KristóferSvavarsson, Ólafur Gíslason, Páll Hannesson, SigurðurÁ.
Friðþjófsson (umsjm. Nýs Helgarblaös), Þorfinnur ómarsson (íþr.),
ÞrösturHaraldsson.
Framkvœmdastjóri: HallurPáll Jónsson.
Skrifatofuatjóri: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýaingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Sfmavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bilstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðlr: Eria Lárusdóttir
Utbreíðslu- og afgreiðslustjóri: Bjöm Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 90 kr.
Nýtt Helgarblaö: 140 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 1000 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Þrlðjudagur 20. júní 1989