Þjóðviljinn - 29.06.1989, Blaðsíða 4

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Innheimta
söluskatts
Eitt er þaö sem almenningur kvartar einna mest yfir í
hvunndagsumræöu um landsmál og þaö er þetta: hve vel
„sumir“ sleppa viö innheimtu á ýmsum sköttum og skyldum.
Mönnum finnst það eitt beiskasta misrétti sem þeim er gert
aö smakka á, aö þeir sjálfir hljóta aö greiöa skatta skilvíslega
meöan aörir, og þá fyrst og fremst ýmsir þeir sem landið eöa
fyrirtækin eiga, komast upp meö aö draga lappirnar í skatt-
greiöslum meö ýmsum ráöum, ef þá ekki beinlínis skjóta sér
undan ábyrgö og skila í sameiginlega sjóöi okkar allra ekki
einu sinni þeim peningum sem þeir hafa þegar innheimt af
neytendum meö söluskatti.
Fyrr og síöar hafa fjármálaráðherrar veriö kraföir sagna
um það, hvað og hvenær þeir ætluðu aö gera eitthvaö í
málinu eins og þaö heitir. En menn hafa lengi beöiö eftir
svörum við þeirri spurningu. Til dæmis aö taka: næstliöin
fjögur ár fór Sjálfstæðisflokkurinn meö embætti fjármálaráð-
herra og þar meö yfirstjórn skattheimtu. Ekki uröu menn
varir við það að ráðherrar flokksins þyröu að æmta eða
skræmta yfir vanskilum á söluskatti. Veit enginn til þess að
þeir hafi blakaö auga til aö framfylgja þeim lögum og reglu-
geröum sem til eru og eiga að aö tryggja þá skattheimtu;
sem er í rauninni mikilvæg forsenda fyrir því aö þegnum
landsins finnist þeir sitja við sama borð.
Þegar nú Ólafur Ragnar Grímsson fjármálaráðherra brýt-
ur blaö í skattasögu og heröir innheimtu á söluskatti svo sem
lög vilja og leyfa, þá hefja hægriblööin og formaður Sjálf-
stæöisflokksins upp skaöræðisvein. DV segir aö ráöherra
taki lögin í sínar hendur og beiti þvingunum og lögreglu „til
aö koma umfangsmikilli starfsemi á kné“ - og verður ekki
betur séö en þetta sé gert af illmennsku einberri. Þorsteinn
Pálsson heimtar aö slíkur fjármálaráöherra sé rekinn. Deilur
um lagaflækjur er tengjast söluskatti hjá einstökum fyrir-
tækjum eru svo notaöar til aö reyna að eyðileggja þarflegt
og löngu tímabært framtak í skattheimtu í almenningsálitinu.
Það hefur ekki tekist. Þaö var vafalaust skynsamlegt viö-
bragð í stöðunni sem upp var komin að opna aftur hjá
fyrirtæki eins og Hagvirki - blátt áfram vegna þess aö vita-
skuld vilja menn í lengstu lög komast hjá því aö flókinn
ágreiningur um tiltekin skattheimtumál bitni á starfsfólki sem
ekki hefur til saka unnið. Og almenningur kann vafalaust vel
aö meta bæöi þaö, aö horfið er frá því ráðleysi sem einkenn-
di ráðsmennsku Sjálfstæðisflokksins í fjármálaráðuneytinu
- og svo þaö aö framtak fjármálaráöherra og hans manna
skilar greinilega árangri. Eins og fram kom í fréttum í gær:
fyrstu vikuna innheimtust 205 miljónir króna en 48 miljónir í
vikunni áöur en aðgerðir hófust - innheimta eins mánudags
stökk úr 1,6 miljónum í 22 miljónir. Lokað var hjá 198 fyrir-
tækjum fyrstu viku aðgerðanna en 142 þeirra hafa verið
opnuð á ný. Þetta eru vitanlega mjög jákvæð umskipti.
Þegar ritstjóri DV, fyrrum þingmaður Sjálfstæöisflokksins,
hamaðist sem mest gegn framtaki fjármálaráðherra í leiöara
á mánudaginn var sagði hann m.a. sem svo: „Sumir fjár-
málaráðherrar hafa litiö á sig sem þjóna fólksins og nýtt sér
vald sitt til aö veita almenningi og fyrirtækjum undanþágur
gagnvart valdboöi og einstrengingslegum reglugerðum".
Hér kemur skýrar fram en víðast hvar annarsstaðar söknuð-
ur Sjálfstæðisflokksins eftir hinum Ijúfu fyrirgreiöslutímum
þegar „okkar maður" veitir undanþágur frá „reglugerðum" -
eins og þeim sem eiga að tryggja að hver og einn leggi sitt af
mörkum til sameiginlegra þarfa. Þeir tímar eru nú liönir - og
koma vonandi ekki aftur.
ÁB
KLIPPT OG SKORIÐ
Standa ekki í
friðarstykkinu
Elín G. Ólafsdóttir, borgar-
fulltrúi Kvennalistans, skrifar
kjallaragrein í DV í fyrradag sem
nefnist „Mæður sameinumst
gegn mengun, hermangi og
kjarnorkuvá". Adrepu sína byrj-
ar hún á ágætu skoti á ríkisstjórn-
ina og þá flokka sem í henni sitja
fyrir það, að þeir skuli ekki
standa í sínu friðarstykki. Um
leið og ráðherrar mæli margt fal-
lega um afvopnun og friðarvið-
leitni leyfi þeir umfangsmiklar
heræfingar Bandaríkjamanna
hér á landi. Skotið er vissulega
ekki út í bláinn og hafa nokkur
svipuð reyndar komið héðan úr
Þjóðviljanum eins og sjálfsagt er.
Leikið tveim
skjöldum?
Elín G. Ólafsdóttir beinir, í
nánari útfærslu, ádrepu sinni
einkum til Alþýðubandalagsiná.
Ástæðan er sú, að sá yfirlýsti her-
stöðvaandstöðuflokkur situr í
ríkisstjórn sem heræfingar leyfir.
Og um leið flytur einn af fulltrú-
um Alþýðubandalagsins í borgar-
stjórn Reykjavíkur tillögu um
friðlýsingu Reykjavíkurhafnar
fyrir kjarnaknúnum skipum og
herskipum með kjarnavopn.
Þetta finnst Eiínu G. Ólafsdóttur
mikil ósamkvæmni og segir að
Alþýðubandalaginu hefði verið
nær að beita sér innan ríkisstjórn-
arinnar gegn heræfingunum.
Skoðum þetta betur.
Ásökun Elínar um ósam-
kvæmni er skiljanleg en ekki
endilega pottþétt. Alþýðubanda-
lagið hefur sem betur fer verið
sjálfu sér samkvæmt í áróðurs-
stríði, upplýsingastríði og tillögu-
stríði um kjarnorkuvopnalaust
ísland - hvort sem um var að ræða
að ganga eftir því að herstöðin
sjálf væri kjarnorkuvopnalaus
eða þá herskip í Reykjavíkur-
höfn. (Hér er um að ræða þá
langvinnu glímu sem margir
þekkja við þá „þokustefnu“
bandarískra hernaðaryfirvalda
að vilja hvorki játa né neita fyrir-
spurnum um staðsetningu kjarn-
orkuvopna). Heræfingarnar á
Miðnesheiði eru svosem lítt til
fagnaðar, en þær eru þó ekki
kjarnorkuvá.
Hvað er mögulegt
í politík
Ekki vitum við betur en þing-
menn og ráðherrar Alþýðu-
bandalagsins hafi mótmælt her-
æfingunum og viljað fá þær út úr
heiminum. Var því ekki til svarað
að þær hefðu verið ákveðnar og
samningsbundnar fyrir löngu?
Hvernig sem það var: „að beita
sér innan ríkisstjórnarinnar“ með
róttækari hætti en gert var í þessu
máli hefði þá væntanlega þýtt að
hóta að slíta stjórnarsamstarfinu
vegna heræfinganna. Það var
reyndar ekki gert. Og þá geta
menn spurt sig að því hvort þeir
vilji taka undir þann dóm Elínar
G. Ólafsdóttur í fyrrnefndri grein
að þar með hafi ráðherrar Al-
þýðubandalagsins verið að „selja
sannfæringu sína og lífstrú fyrir
baunadisk".
Grein Elínar G. Ólafsdóttur
tekur þá stefnu að taka á sinn hátt
undir boðskap ástralska friðar-
sinnans Helen Caldicott, sem tel-
ur að eftir að karlar og þeirra
flokkar hafa brugðist í friðarmál-
um séu konur og þeirra samstaða
eina von mannkynsins. Elín segir
m.a. að Kvennalistinn taki undir
orð hennar og skori á allar konur
að gera slíkt hið sama. Gott og
vel. Þá væri ekki úr vegi að spyrja
Kvennalistakonur sem svo: ef þið
gerið tilkall til forystu í íslenskri
þátttöku í því að „snúa
mannkyninu af tortímingar-
braut“ - þýðir það þá, að þið vilj-
ið gera það að ótvíræðu stefnu-
skrármáli að herinn amríski skuli
burt héðan? Hefur Kvennalistinn
haft uppi slíkar kröfur í við-
ræðum sem hann hefur tekið þátt
í um stjórnarmyndun? Er
Kvennalistinn reiðubúinn til að
láta herstöðvarmál ráða úrslitum
um afstöðu sína til stjórnarþátt-
töku?
Hvai vill
ákærandinn?
Mig minnir að þegar slíkar
spurningar voru uppi hafðar áður
hafi Kvennalistakonur svarað
sem svo, að þær vildu reka þessi
mál á öðrum forsendum en flokk-
arnir hefðu gert til þessa. En það
var því miður heldur óljóst hvað
það þýddi í raun og veru - annað
en að Kvennalistakonur hefðu
andúð á hernaðarbrölti hvers-
konar, sem enginn efast um að
þær hafi. Þegar t.d. Alþýðu-
bandalagið er sakað um tvöfeldni
vegna þess að það sitji í ríkis-
stjórn þrátt fyrir yfirlýsta and-
stöðu við herstöðvapólitíkina, þá
finnst manni tími til kominn að
ákærandinn svari því skýrt, hvað
hann telji sína hreyfingu eiga að
gera í svipaðri stöðu. Allir vita að
í samsteypustjórnum fær enginn
allt fram sem hann vill - menn
geta kallað þá málamiðlun „að
selja sig fyrir baunadisk" ef vill
(og gera það venjulega í stjórnar-
andstöðu) - en engin pólitísk
hreyfing sem á sér fylgi til lang-
frama losnar við þann höfuðverk
að þurfa að meta saman plúsa og
mínusa í málefnaskrá mögulegrar
ríkisstjórnar. Nema hún þá vilji
lýsa því yfir í hreinskiptni að það
sé alls ekki hlutverk hennar að
taka þátt í ríkisstjórn - sem getur
verið fyllilega virðingarverð af-
staða, einkum ef við hana er
kannast.
Enn eitt: í grein sinni heldur
Elín G. Ólafsdóttir því fram að
Alþýðubandalagið hafi „aldrei
beitt sér í raun gegn hermangi á
íslandi þegar það hefur verið í að-
stöðu til þess í ríkisstjórn." Þetta
er sem betur fer rangt. Alþýðu-
bandalagið hefur í ríkisstjórnar-
samstarfi beitt sér gegn auknum
umsvifum hersins og lokað fyrir
nýjar hernaðarframkvæmdir.
Þess ber að geta sem gert er.
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 -108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rltatjórl: Árni Bergmann.
Frótta8tjóri: Lúðvík Geirsson.
Aðrir blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Guðmundur
Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim Smart (Ijósm.),
Kristófer Svavarsson, ÓlafurGíslason, Páll Hannesson, SigurðurÁ.
Friðþjófsson (umsjm. Nýs Helgarblaðs), ÞorfinnurÓmarsson (íþr.),
Þröstur Haraldsson.
Framkvœmdast jóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglysingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðlr: Erla Lárusdóttir
Útbrelftslu-og afgreiðslustjóri: Ðjöm Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síftumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausaaölu: 90 kr.
Nýtt Helgarblaö: 140 kr.
Áskrlftarverð á mánuðl: 1000 kr.
4 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 29. júnf 1989