Þjóðviljinn - 11.07.1989, Blaðsíða 5

VIÐHORF
Flótfti frá raunvemleikanum
Birna Pórðardóttir skrifar
Aö kvöldi 3. júlí var viðtal í
sjónvarpinu við Helen Caldicott,
ástralska lækninn sem hér dvaldi
fyrir skemmstu. Er ég hlustaði á
viðtalið fór ég að velta fyrir mér
ástæðum flóttastefnunnar sem
kemur svo oft berlega í ljós hjá
mörgum yfirlýstum friðarsinnum
- ekki síst varð flóttastefnan
augljós á dögunum þegar upp-
hlaupssveitir Bandaríkjahers
voru að æfa tólin suður á Miðnes-
heiði.
Flóttastefnan felst í því að segj-
ast vilja frið allsstaðar - en passa
sig á því að nefna aldrei það sem
næst okkur er.
Flóttastefnan felst í því að segj-
ast vera á móti her allsstaðar - en
passa sig á því að nefna aldrei
eingöngu Bandaríkjaherinn hér.
Flóttastefnan felst í því að vera
á móti hernaðarbandalögum al-
mennt - en passa sig á því að
nefna aldrei sérstaklega and-
stöðu við aðild íslands að Nató.
Flóttastefnan felst í því að
standa eins og strútur með haus-
inn grafinn í sandinn til að flýja
veruleikann.
Áðurnefnd Helen Caldicott
talaði fyrir fullu Þjóðleikhúsi
þann 19. júní sl. - flestir
áheyrendur voru konur, enda
kvenréttindadagur og konunni
boðið hingað sérstaklega í tilefni
þess af ýmsum kvennasam-
tökum.
í Þjóðleikhúsinu eggjaði hún
konur lögeggjan: Rísið upp gegn
herstöðvum Bandaríkjahers hér
á landi! Þær eru segull til þess eins
að draga að mögulega kjarnorku-
árás. Herstöðvarnar eru ógnun
við framtíð barna ykkar! Losið
ykkur undan ofurveldi Banda-
ríkjanna! Segið landið úr Nató!
Losnið undan alltsjáandi augum
CIA - bandarísku leyniþjónust-
unnar!
Og salurinn klappaði - fullt
Þjóðleikhús klappaði!
Hún var spurð: Er vit í því að
ætla að herstöðva- og Natóand-
stæðingar geti komið einhverju á
framfæri innan Nató, eða geti
fengið þaðan einhverjar upplýs-
ingar er máli skipta? Og Helen
Caldicott svaraði: Verið ekki
svona barnaleg: Innan Nató eru
allir mataðir á því sem henta þyk-
ir. Ákvarðanirnar eru teknar í
Bandaríkjunum - fyrst og fremst
hjá stóru vopnaframleiðendun-
um og þeim sem eru á þeirra
snærum! Þið hafið ekkert að
sækja innan Nató! Losið ykkur
við Nató!
Og salurinn klappaði!
Ég hugsaði með mér: Nú verð-
ur gaman - það verður aldeilis
ekki skortur á fólki sem mun
mótmæla heræfingunum næstu
daga. Loksins skilur fólk um
hvað málið snýst. Og ég sá fyrir
mér allar þessar konur vaðandi
fram- það þyrfti meira en banda-
rískt varalið til að stöðva þær!
Ætlar þú að koma á fundinn
við bandaríska sendiráðið á
morgun? var Helen Caldicott
spurð. Og hún svaraði: Svo fremi
sem mér verður ekki ráðstafað
annað.
Og enn klappaði salurinn!
Og það var lóðið. Á meðan
herstöðvaandstæðingar heima-
varnaliðsins mótmæltu fyrir
framan bandaríska sendiráðið
þann 20. júni, þá var Helen Caid-
icott ráðstafað í kokkteilboð til
Steingríms Hermannssonar, trú-
lega hefur hún haft dágott fylgd-
arlið með sér, fylgdarlið kvenna
sem klöppuðu kvöldið áður er
hvatt var til virkrar baráttu.
Alltént létu konurnar sem klöpp-
uðu hvað mest og prísuðu Helen
Caldicott fyrir kvenlegt vit og
kvenlega áræðni, ekki sjá sig í að-
gerðum heimavarnarliðsins.
Hvorki fyrir framan sendiráðið
né heldur suður á Miðnesheiði.
Fyrst var það ráðherrabústaður-
inn og fyrsta kvöldið sem heima-
varnarliðið safnaði liði gegn
heræfingum þótti heppilegra að
efna til kvennaguðsþjónustu.
Þetta er flóttastefna.
Það er flóttastefna þegar
Kvennalistakonur ganga með
rósir á milli ráðherra og eru gasa-
lega harmi slegnar yfir heræfing-
unum, en þora samt ekki að taka
þátt í aðgerðum gegn hernum og
hernaðarbandalaginu sem stend-
ur að baki æfingunum.
Það er flóttastefna að þora
ekki að lýsa yfir samstöðu með
þeim sem af einurð hafa haldið
uppi merki raunverulegrar frið-
arbaráttu hér á landi en það eru
Samtök herstöðvaandstæðinga.
Það kann að þykja fínna að sitja
vel puntuð inní Þjóðleikhúsinu
og klappa erlendum, skemmti-
lega mælskum fyrirlesara lof í
lófa, heldur en að standa á götum
úti eða ganga vegleysur og móa
með lopaklæddum herstöðva-
andstæðingum hrópandi: ísland
úr Nató - herinn burt!
Eða stafar flóttastefnan kann-
ski bara af venjulegum pempíu-
skap hins venjulega íslenska smá-
borgara sem ekki má til þess
hugsa að kannski verði Mogginn
fúll, kannski verði almenningsá-
litið fúlt, kannski verði einhver
sem þekkir einhvern fúll?
Skrifað 4. júlí 1989.
„Flóttastefnan hjá mörgum yfirlýstum
friðarsinnumfelst í því að segjast vilja
frið allsstaðar - en passa sig á því að
nefna aldreiþað sem nœst okkur er. “
MINNING
Hinzta kallið hefur ómað Birni
vini mínum Stefánssyni. Elju-
maðurinn mikli var eðlilega í önn
sinni miðri, þegar kvaðningin
kom. Hann unni sér auðvitað
ekki hvfldar fremur en endranær,
þó að aðvarirnar væru ærnar um
að varlega skyldi farið. Brottför-
in bar merki ævidagsins alls.
Hann var alltaf að, árrisull með
afbrigðum, ofurkapp fylgdi at-
höfnum, en þó var ávallt reynt að
skila öllu sem allra bezt.
Kveðjuorðin nú verða færri en
ég vildi um þennan þekka dreng
gleði og góðra verka.
En gengna fylgd og farsæla
kynningu skal þó þakka við
leiðarlok.
Það var eins með Björn og
marga af hans kynslóð, að staðið
var meðan stætt var, samvizku-
semin var ævinlega sett efst, það
að inna allt af hendi óðar og um
var beðið.
Greiðvjrkni hans var við
brugðið og margoft fékk ég að
njóta hennar, þegar kyndingin
hjá mér brást þegar verst stóð á.
En Björn spurði ekki um tíma-
setningu, þegar eitthvað amaði
að hjá nágrönnunum og þegar
alh var komið í lag og ylurinn
teygði sig á ný um alla kima, þá
var enginn ánægðari en Björn.
Og erfitt var að semja um
Stefánsson
Reyðarfirði
Fæddur 11. marz 1917 - Dáinn 3. júní 1989
nokkur verkalaun. Þannig var
þessi bóngóði bjartsýnismaður,
sem alltaf gekk að hverju tæki og
tóli með orðunum: Þetta er hægt
að laga. Hvort sem hann var bif-
reiðastjóri og ók erfiða vegu á
ekki alltof góðum fararskjótum
eða fékkst við lagfæringar af ólík-
legasta toga við örðugar aðstæð-
ur var ævinlega um það hugsað
helzt og fremst að komast sem
lengst, laga sem bezt, greiða um
leið annarra götu, leggja þar lið
sem þess var þörf.
Björn var hinn trausti og trúi
þegn, og það gekk enginn gegn
ákveðnum skoðunum hans án
þess að verða þess var.
Þeir sem ólust upp í eldskírn
kreppunnar hertust margir vel og
vitnuðu um það með ævi sinni
allri.
Á Eskifirði var andrúmsloftið
sérstakt, andstæðurnar miklar og
óvíða átti verkalýðurinn betri vit-
Starfsmenntunarstyrkir
til náms í Noregi og Svíþjóð
Lausir eru til umsóknar fáeinir styrkir sem norsk og sænsk
stjórnvöld veita á námsárinu 1989-90 handa (slendingum til
náms við fræðslustofnanir í þessum löndum. Styrkirnir eru
einkum ætlaðir til ýmiss konar starfsmenntunar sem ekki er
unnt að afla á íslandi.
Fjárhæð styrks í Noregi er 20.400 n.kr. og í Svíþjóð 10.000
s.kr., miðað við styrk til heils árs.
Umsóknir skulu berast menntamálaráðuneytinu, Hverfis-
götu 6,150 Reykjavík, fyrir 20. júlí n.k. og fylgi staðfest afrit
prófskírteina, ásamt meðmælum. Sérstök eyðublöð fást í
ráðuneytinu.
Menntamálaráðuneytið,
5. júlí 1989.
und um stöðu stéttar sinnar og
leiðirnar út úr ógöngunum.
Hrifning Björns af leiðtogum
eskfirzkrar alþýðu var einlæg og
sönn og trúr var hann verkaiýðs-
hyggju og jafnréttishugsjón
þeirra róttækustu allt til enda.
Þegar ég var í forystu verka-
lýðsfélags heima um árabil þá var
ævinlega jafngott að leita til
Björns um liðsinni. „Þú hnippir í
mig“ eru orð sem ekki gleymast.
Björn Stefánsson var fæddur á
Eskifirði 11. marz 1917 og varþví
aðeins sjötíu og tveggja ára, er
hann lézt.
Foreldrar hans voru sæmdar-
hjónin Þórhildur Björnsdóttir og
Stefán Guðmundsson. Systkinin
voru fjögur og er aðeins eitt
þeirra á lífi, Dagmar húsmóðir á
Reyðarfirði. Hálfsystkin átti
Björn fjögur.
Hann byrjaði barnungur að
vinna og þar sem faðir hans var
að miklu óvinnufær sakir örorku,
þá kom fljótt til kasta Björns að
leggja sitt góða lið af mörkum til
heimilisins.
Snemma var haldið suður á
vertíðir svo sem þá var venja og
aldrei slegið slöku við.
Hann festi ráð sitt 14. okt. 1944
er hann kvæntist Önnu Halldórs-
dóttur frá Brekkuseli í Hróars-
tungu, úrvalsmanneskju og
mikilli húsmóður. Þau byrjuðu
sinn búskap á Eskifirði en fluttu
svo til Reyðarfjarðar 1952 og
byggðu sér þar fallegt og vistlegt
heimili.
Björn réðst í bifreiðaútgerð
ásamt Stefáni mági sínum Gutt-
ormssyni, sem þeir ráku í félagi
við Kaupfélag Héraðsbúa um
tíma, en Björn seldi síðar sinn
hlut og fór alfarið til Kaupfélags
Héraðsbúa, fyrst sem bifreiða-
stjóri en síðar sem þúsundþjala-
smiður margvíslegra viðgerða og
athafna, sem í þurfti að ganga
hverju sinni.
Kaupfélagið naut fórnfýsi
hans, verklagni og vinnusemi allt
til þess síðasta, en það gerðu ótal-
margir aðrir sem lögðu leið sína
til Björns til að biðja um aðstoð
og þar mætti þeim ævinlega
vinnufús vilji og verkadrjúg
hönd.
Það fór um margt vel á því að
Björn ynni hjá samvinnufyrir-
tæki, því hann vara einlægur sam-
vinnumaður og lét engar
gerningahríðir aftra sér frá að
verja þann málstað.
Eg rek ekki frekar farsæla
starfssögu þó af ærnu væri að taka
hjá svo vinnusömum manni.
Sjórinn heillaði hann ævinlega og
veiðar voru unun hans. Við þá
unaðsiðju kom kallið.
Þau Ánna og Bjöm eignuðust
sjö börn. Þau eru: Stefán Guð-
mundur, dó ungbam; Stefán bif-
reiðastjóri Reyðarfirði, kvæntur
Hjördísi Káradóttur; Halldór
starfsmaður ísals Hafnarfirði,
kvæntur Sigurjónu Scheving;
Þórhildur húsmóðir Reyðarfirði
gift Hafsteini Larsen vélvirkja;
Ingileif húsmóðir Reyðarfirði gift
Jóhanni Halldórssyni vélvirkja;
Kristinn verkamaður Hvamms-
tanga, kvæntur Sesilíu Magnús-
dóttur og Björn fvar ókvæntur,
býr í Reykjavík. Þetta er atorku-
fólk hið bezta svo sem það á alla
ætt til.
Síðast er ég hitti Björn var
hann glaður og hress í bragði sem
alltaf áður, þótt alvarlegur
heilsubrestur hefði sótt hann
heim.
Hann ræddi við mig um gang
mála sem jafnan og var ekki
myrkur í máli um þær afætur sem
tröllríða íslenzku samfélagi, ís-
lenzkri landsbyggð. Hreinskilinn
og hreinskiptinn án allra öfga en
glöggskyggni þess alþýðumanns
sem alinn var upp í skugga krepp-
unnar fór aldrei milli mála.
Hann dæmdi menn af verkum
og athöfn allri, ekki orðskrúði og
yfirlýsingum. Og nú er hann allur
og aðeins eftir að þakka honum
samfylgdina, þakka honum fylgd
við þann málstað sem mér er hug-
umkærastur, málstað jafnréttis
og félagslegra lausna.
Góður drengur hefur kvatt
mitt kæra samfélag eystra og
minningin ein fær mildað þeim
söknuðinn er honum unnu mest.
Þeim eru færðar einlægar sam-
úðarkveðjur okkar hjóna, sér-
staklega hans indælu konu, Önnu
Halldórsdóttur.
Það var heiðríkja í svip Björns
á góðum stundum gleði og verm-
andi vona. Lífsstef hans var það
helzt að vinna allt af alúð öðrum
til gagns og heilla. Hann var heill
í allri gerð, grómlaus var gleði
hans, alúð fylgdi iðju hverri.
Hann er kvaddur hinztu
kveðju með kærri þökk fyrir
mæta minning.
Blessuð sé minning hans.
Helgi Seljan
Þriðjudagur 11. júlí 1989 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5